Đọc Báo Dùm Bạn

Các bạn có thể cho lời bình sau mỗi câu chuyện dưới đây :
VONG HỒN CHUYỂN KIẾP
Một vong hồn muốn chuyển kiếp, hắn cầu xin Thượng đế cho đầu thai vào một kiếp sao cho được sung sướng hơn. Thượng đế hỏi:

– Muốn sung sướng, ngươi có muốn làm kiếp người không?

– Làm người có nguy hiểm không? Vong hồn hỏi.

– Có, nghi kỵ lừa dối, giết hại lẫn nhau, vu cáo nói xấu,.thiên tai bệnh tật, …đủ cả. Thượng đế đáp.

– Vậy thì cho con làm kiếp khác.

– Thế thì làm ngựa vậy nhé!

– Làm ngựa có nguy hiểm không?

– Có, phải chịu roi vọt, bị nhốt trong chuồng, bị giết thịt, …

Vong hồn lại xin đổi. Đổi thành hổ, nhưng biết hổ cũng gặp nguy hiểm, lại đổi thành cây cỏ, cây cỏ cũng không tránh được nguy hiểm. Vong hồn suy nghĩ một hồi, thấy chỉ có Thượng đế là không gặp nguy hiểm, bèn xin với Thượng đế:

– Thưa Thượng đế, con thấy chỉ có ở bên ngài mới được cuộc sống yên ổn! Xin ngài cho con được ở bên ngài!

– Ta sao lại không gặp nguy hiểm, người trên thế gian nhiều oan khuất, ta luôn bị trách cứ… Ta thấy có kiếp này bây giờ là thích hợp nhất với ngươi….

Nói xong lấy da một con chuột già, đem vong hồn nhập vào đó, đưa xuống hạ giới.

ANH NÔNG DÂN BƯỚNG BỈNH
Một người nông dân canh tác trên bốn mẫu đất, vào năm hạn hán, anh phải gánh nước từ sông rất xa về tưới cây.

Một người thợ thấy cảnh anh gánh nước vất vả, bèn bảo sẽ giúp anh làm một cái xe chở nước, cái xe có thể xếp nhiều thùng, chống hạn sẽ hiệu quả hơn.

Người nông dân nói:

– Cám ơn lòng tốt của anh, đợi anh làm được cái xe nước, cây của tôi đã bị hạn hán chết khô hết. Tôi còn dùng xe để làm gì. Thôi anh tránh đi, tôi không cần cái xe nước.

Số nước ít ỏi mà người nông dân gánh làm sao có thể chống hạn cho cả mấy mẫu ruộng? Chẳng bao lâu, cây cối của anh ta đã chết sạch.

TỪ TỪ MÀ ĐI
Có một người gánh quýt vào trong thành bán, thấy trời đã sắp tối, cổng thành sắp đóng, sợ không vào được thành, vừa đi vừa lo lắng, sốt ruột.

Thấy một người đi tới, anh ta hỏi:

– Xin hỏi ông, tôi có thể kịp vào thành không? Người gánh quýt hỏi.

Người qua đường thủng thẳng, trái với vẻ vội vã của anh ta, nói:

– Cứ từ từ mà đi, có lẽ còn kịp.

“Thật là trêu tức ta, đi nhanh còn sợ không kịp, còn nói là đi từ từ”. Trong lòng người gánh quýt thầm nghĩ, bước chân thêm nhanh, có lúc gần như chạy.

Đột nhiên một tiếng “oạch”, người gánh quýt bị ngã, quýt vung vãi khắp nơi. Không làm thế nào được, anh ta phải nhặt quýt cho vào thúng. Khi đi tới nơi, cửa thành vừa mới đóng.

HOÀN CẢNH KHÁC NHAU
Ba người khách du lịch cùng vào một khách sạn. Sáng hôm sau khi ra đi, một người đem theo một cây gậy, một người mang theo một cái ô, còn người thứ ba không mang gì.

Đến tối, khi trở về, người khách mang gậy bị ngã thương tích đầy người, người khách mang ô thì ướt lướt thướt, người khách thứ ba thì không hề gì. Hai người khách kia rất lạ, liền hỏi người khách thứ ba:

– Ông sao lại không việc gì nhỉ?

Người khách thứ ba không trả lời, mà hỏi lại người khách mang gậy:

– Sao ông không bị ướt mà lại thương tích đầy người thế?

Người ấy nói:

– Khi có trận mưa to, tôi không mang theo ô tìm chỗ tránh mưa, cho nên không bị ướt, sau đó khi đi trên con đường gập ghềnh lầy lội, tôi dùng gậy chống, không hiểu sao lại bị ngã.

Người khách thứ ba lại hỏi người mang ô:

– Ông sao bị ướt mà không bị thương?

Người cầm ô nói:

– Khi trời đổ mưa to, tôi vì có mang ô, nên cứ giữa mưa mà đi, không biết sao lại bị ướt, khi đi trên con đường gập ghềnh lầy lội, tôi sợ bị ngã nên đi rất thận trọng, chọn nơi khô ráo, bằng phẳng mà đi, cho nên không bị thương.

Người khách thứ ba nghe xong, cười nói:

– Đó chính là nguyên nhân vì sao các ông người mang gậy lại bị thương, người mang ô lại bị ướt, còn tôi thì không sao. Trên đường đi tôi thận trọng, khi trời mưa to tôi tìm nơi tránh, cho nên tôi không bị thương cũng không bị ướt. Sai lầm của các ông là dựa vào ưu thế của mình, cứ cho rằng có ưu thế sẽ không bị tai họa.

ĐÁNH KHÔNG THẮNG THÌ CHẠY
Một chàng trai sau khi bị một kẻ khỏe mạnh bắt nạt, đau khổ chạy đến xin cha giúp đỡ. Cậu hỏi cha:

– Cha ơi, khi người khác đánh con thì con phải làm thế nào?

– Không được sợ, con trai ạ! Người cha nói. Con phải kiên quyết cởi áo khoác ra, dùng ánh mắt kiên định của mình nhìn thẳng vào mắt hắn, sau đó từ từ xắn tay áo lên. Nhớ rằng, nhất định phải nhìn chằm chằm vào mắt hắn, không được tỏ ra sợ hãi.

– Sau đó phải làm thế nào? Chàng trai hỏi tiếp.

– Nếu đến lúc ấy, hắn còn chưa bỏ đi, thì mình phải mau mà chạy.

HIỂU KHÁC NHAU
Hai chàng thanh niên, cuộc sống có nhiều điều không được như ý, họ cùng đến hỏi ý kiến sư phụ:

– Thưa thầy, chúng con trong công việc thường bị mọi người chèn ép, trong lòng rất buồn, xin thầy cho biết, chúng con có thể từ bỏ công việc hiện nay không?

Sư phụ nhắm hai con mắt, hồi lâu mới nói ra năm chữ:

– Chẳng qua vì bát cơm.

Nói xong xua tay, ý bảo hai người về đi. Hai chàng đều chưa hiểu thầy muốn nói gì.

Về đến công ty, một người đã nộp đơn xin thôi việc cho ông chủ, trở về làm ruộng, không làm việc gì khác.

Thời gian trôi nhanh, thấm thoắt đã mười năm. Người về làm ruộng không ngừng cố gắng, đã trở thành một nông dân thực thụ. Người kia ở lại công ty, cũng không mắc sai lầm, do nhẫn nại, nỗ lực học tập, không ngừng vươn lên, dần được coi trọng trở thành người quản lý.

Một hôm, hai người gặp lại nhau.

– Anh vì sao lúc ấy không nghe lời sư phụ? Sư phụ đều cho chúng ta năm chữ “Chẳng qua vì bát cơm”. Tôi vừa nghe đã hiểu, chẳng qua chỉ vì một bát cơm, làm sao phải chịu khổ ở công ty. Cho nên thôi việc về sống cuộc đời tự do tự tại. Người nông dân nói.

Nhà quản lý cười cười:

– Tôi nghe sư phụ nói “Chẳng qua vì bát cơm”, vừa thấy nhục, vừa thấy khổ, nhưng tôi cần bát cơm ăn nên ông chủ bảo làm gì, tôi làm cái ấy, không so bì thiệt hơn, tị nạnh với người khác. Làm như thế có trái ý của sư phụ không?

Hai người lại cùng đến gặp sư phụ, ông đã già lắm rồi, nhưng vẫn mở to đôi mắt, lát sau, lại đáp lại bằng 5 chữ:

– Chẳng qua hiểu khác nhau.

Hai chàng trai liệu có hiểu?

NGƯỜI CHĂN DÊ VÀ CON SÓI CON
Người chăn dê bắt được một con sói con, đem về nhà nuôi. Ông ta chỉ mong con sói chóng lớn để đi bắt dê của người khác mang về cho mình.

Ngày tháng trôi mau, như mong đợi của ông, con sói cuối cùng cũng đã lớn. Cái răng nanh nhọn hoắt và cặp mắt ranh mãnh của nó chứng tỏ điều đó. Người chăn dê thấy dịp may đã tới, dạy cho nó làm thế nào để tới gần chuồng dê nhà người khác mà người ta không phát hiện được. Con sói được dạy dỗ, nghe lời ông chủ, nhẹ nhàng lẻn vào chuồng dê nhà hàng xóm, dùng cặp răng nhọn ngoạm cổ con dê, mang về cho chủ. Lần nào mang dê về, nó cũng được ông chủ khen ngợi.

Một buổi sáng, khi ngủ dậy, ông chủ không thấy con sói đâu vội đi tìm. Nhưng tìm đâu cũng chẳng thấy tăm hơi. Đếm lại số dê trong chuồng của mình, ông ta thấy thiếu mất một con.

CON MÈO CỦA TU VIỆN
Tu viện cổ nuôi một con mèo. Nó nghịch ngợm, thường gây rối khi các tu sĩ cầu nguyện vào buổi tối, nên tu viên trưởng dặn các tu sĩ:

– Vào buổi tối khi cầu nguyện nên buộc nó lại, không cho nó chạy lung tung.

Đến khi tu viện trưởng chết, con mèo theo lệ cũ đến buổi tối vẫn bị buộc. Con mèo này chết, người ta nuôi một con mèo khác, nhưng vẫn giữ thói quen buổi tối khi cầu nguyện là buộc nó lại.

Qua mấy thế kỷ, đến giờ, mỗi khi tiến hành buổi cầu nguyện tối con mèo đều bị buộc lại. Khi viết một tác phẩm về tôn giáo đến đoạn nói về tu viện này, tác giả đã ghi lại tầm quan trọng của con mèo, nhân vật không thể thiếu trong buổi cầu nguyện buổi tối.

CON QUỶ LƯƠNG THIỆN
Một con quỷ sống trên dòng sông, nó sẽ trở thành người nếu có ai thay thế vị trí của nó.

Cứ mỗi khi thấy có người vì đau khổ đến bên bờ sông định trẫm mình, nó không những không mê hoặc, lừa người ta nhảy xuống sông mà còn nói những lời an ủi, khuyên can.

Bỏ qua rất nhiều cơ hội như thế, mấy trăm năm, nó vẫn là một con quỷ đáng thương.

Thiên thần trông coi việc chuyển kiếp trên Thiên dình vô cùng tức giận:

– Ngu ngốc như thế, mãi mãi nhà ngươi không toát được kiếp quỷ.

Lời Thiên thần vừa dứt, con quỷ lập tức đã biến thành Thủy thần.

Đàn nhạn
Một đàn nhạn đang kiếm ăn bên bờ hồ trong công viên, chúng rất thích cuộc sống nơi đây và chờ đợi tới hết mùa thu sẽ trở lại phương nam tránh cái rét mùa đông.

Thấy đàn nhạn trong công viên, du khách thích lắm, họ thi nhau ném lương khô, ném những con cá nhỏ cho chúng ăn. Ban đầu, đàn nhạn không biết họ ném thức ăn cho mình, ngần ngại, không dám tới. Chúng phải đợi khi khách đã về hết, mới thận trọng tới chỗ có thức ăn, thưởng thức những món ăn ngon lành mà chúng ưa thích.
Dần dần, đàn nhạn biết du khách ném thức ăn cho mình nên không còn sợ hãi nữa, mỗi khi du khách tới là chúng đua nhau bám theo. Ngày tháng qua đi, được nuôi bằng những thức ăn đầy đủ, đàn nhạn ngày càng béo lên.
Mùa thu đã tới, cuộc sống của đàn nhạn vẫn ngày ngày no đủ. Chúng không hề nghĩ tới việc trở về phương nam, vì bay một quãng đường xa, thật mệt mỏi.
Mùa đông tới, tuyết không ngừng rơi, du khách ngày càng vắng. Cả đàn nhạn nằm trong tổ buồn rầu, chúng vừa lạnh vừa đói. Có mấy con thử sức bay về phương nam, nhưng cơ thể nặng nề và khí trời lạnh cóng khiến chúng không thể cất mình lên được.
Trời ngày càng lạnh giá, công viên đã đóng cửa. Cả đàn nhạn không tìm được thức ăn, gió lạnh khiến bộ lông của chúng xơ xác. Cả đàn không con nào không bị đói. Chúng nằm nhớ về những mùa đông đã qua

ẾCH VÀ SÒ
Mặt trời rực rỡ vào buổi sớm, một con Ếch rời cái ao nhỏ bé, phóng tầm mắt ngắm nhìn thế giới.

Cách đó không xa, là khung cảnh vô cùng đẹp đẽ, mắt nó như hoa lên.

Nó ngạc nhiên:

– Thế giới bên ngoài vốn đã đẹp đẽ như thế này sao! Những dãy núi nối nhau. Rồi thảo nguyên dài tít tắp. Rồi những cánh đồng hoa muôn màu. Rồi còn có mặt nước mênh mông, không nhìn thấy bờ. Ta thật sung sướng.

Con Ếch nhảy nhanh hơn. Mấy hôm sau, nó tới bờ biển. Nó nhìn thấy cát mịn, thấy từng đám mây trắng giống như những chùm lan bạch ngọc đua nở. Xa xa trên biển, những con sóng cũng như đang nở hoa. Nó còn thấy trên bờ biển, bên những con thuyền có rất nhiều con sò.

– Đẹp quá, hôm nay ta đã thêm nhiều hiểu biết. Con Ếch nghĩ.

Sau đó, nó quay sang nhìn những con sò, một phần thân của con sò lộ ra ngoài đón nhận ánh nắng mặt trời. Ếch thấy thân con sò trắng trẻo, đầy đặn, có mùi quen thuộc khiến cái bụng đã đói của nó thêm cồn cào. Nó vừa nhìn vừa nghĩ: “Số phận của ta thật may mắn, đây chẳng phải là món ăn ngon sao. Hôm nay ta sẽ được một bữa no nê!”

Nó nhảy tới, đến bên con sò, há to miệng, thè lưỡi. Nhưng khi phát hiện ra nguy hiểm, con sò vội khép hai mảnh vỏ lại, giữ lấy lưỡi của Ếch. Thế là không biết ai trở thành món ăn ngon của ai đây?

Không ngờ bà con mình chịu khó bõ thời gian đễ bình luận hết tất cã các câu chuyện. Lần sau mình chỉ post 1 hoặc 2 chuyện thôi đễ đỡ tốn thời gian bà con .
Sau đây là vài lời bình lựng của mình :
– Hiểu khác nhau : ” chẳng qua vì bát cơm ” là vì mọi người đều xữ sự dựa trên mục tiêu đó cã, cho nên tuỳ tính cách, điều kiện và khã năng của mình mà chọn lựa cách khác nhau. Ngay cã những người đang chèn ép người khác thì cũng “chẵng qua vì bát cơm”. Cũng nên rộng lượng và biết tha thứ.
– Đánh không thắng thì chạy : Mình khoái câu chuyện này vì nó rất thực tế, biết tránh né thế lực mạnh quá sức mình thì mới có thể tồn tại được. Có thể sẽ có một ngày địch thủ yếu đi còn ta mạnh lên, khi ấy mọi chuyện sẽ xoay chiều….. Hãy xữ sự như ngọn cỏ lau trước gió vậy, khi gió mạnh thì nó ngã rạp xuống, đến lúc hết gió thì nó lại đứng lên. Còn giữ được rừng xânh thì không lo gì thiếu củi đốt.
– Con mèo của tu viện : Nội dung câu chuyện này làm mình rất bất ngờ, một bất ngờ thú vị. Có những tập tục lề thói người đời sau lập lại mà chẳng hiểu vì sao như vậy. Bõ qua thì e ngại mình làm không đúng với ” truyền thống ” tổ tiên cho nên đôi khi người ta còn gán thêm ý nghĩa gì đó cho nó, dần dần trỡ thành một câu chuyện hoàn chỉnh cho đời sau kế tiếp.
– Hoàn cảnh khác nhau : Lời bình luận của anh Kiệt và Xuân Lan đã quá đầy đủ, không thể tán dóc thêm được.
– Đàn Nhạn : Đây cũng là chuyện thường tình trong cuộc sống con người. Người ta cố gắng phấn đấu, chịu đựng gian khổ để mưu cầu cuộc sống đầy đủ nhưng chính cuộc sống đầy đủ kéo dài sẽ thủ tiêu sức chịu đựng và phấn đấu của con người.

Mời các bạn bình loạn vài câu chuyện dưới đây :
MỘT ĐÔI GIÀY
Đức Cha đang giảng Kinh thánh trong nhà thờ, tín đồ nghe rất cảm động. Chờ tới khi Đức Cha giảng xong, tín đồ nói với Đức Cha muốn dâng cả tính mạng của mình cho Thượng đế.
Đức Cha hỏi:
– Giả sử con có một tòa nhà, con có bằng lòng dâng lên Thượng đế không?

Tín đồ không suy nghĩ, nói ngay:
– Con xin dâng hiến.
Đức Cha hỏi:
– Nếu con có chiếc ô tô, con có bằng lòng dâng lên Thượng đế không?
– Con xin dâng hiến.
Đức Cha nói tiếp:
– Bây giờ, con có dâng lên Thượng đế đôi giày của con không?
– Dạ, … không!
Đức Cha vô cùng ngạc nhiên, hỏi:
– Sao thế?
– Vì nhà con chưa có, ô tô con cũng chưa có, con chỉ có đôi giày này.

TƯỢNG LA HÁN VÀNG
Một người nông dân, hàng ngày vẫn cày sâu cuốc bẩm trên mảnh ruộng của mình, tuy cuộc sống không được sung túc, nhưng không phải lo nghĩ gì.

Một hôm, trong khi cuốc ruộng, anh đào được một pho tượng La hán bằng vàng. Những người trong gia đình và bè bạn đều vô cùng mừng rỡ, nhưng riêng anh ta lại không vui, suốt ngày trầm tư, nét mặt nặng trĩu những nghĩ suy.

– Bức tượng La hán đã mang lại cho anh rất nhiều tiền bạc, anh còn chưa vừa ý sao? Một người hỏi.

– Người ta nói có tất cả 18 bức tượng La hán cơ, tôi mới tìm được một bức, còn 17 bức nữa, không biết tìm ở đâu bây giờ?

AI ĐÁNG NHỚ?
Trong thị trấn, một ông nhà giàu chết vì ăn chơi vô độ. Người trong trấn đều đến thăm viếng, đưa quan tài của ông ta đến tận mộ. Khi quan tài hạ huyệt, xung quanh vang lên tiếng khóc than. Những người già trong trấn nhớ lại, giáo sĩ và thánh nhân chết, người ta cũng không thương xót như thế.

Ngày hôm sau, một người giàu có khác chết. Tính tình và cách sống của ông ta hoàn toàn khác với người nhà giàu trước. Ông ta tiết kiệm, khắc khổ, suốt đời rất thành kính với Phật, chỉ ăn bánh mì và củ cải, suốt ngày ngồi trong nhà đọc kinh, cầu nguyện. Nhưng sao tang lễ của ông ta vắng ngắt, lạnh lẽo, ngoài những người trong gia đình, không có ai đến viếng.

Một khách lạ đến trấn, không sao hiểu được, bèn hỏi:

– Xin các vị giúp tôi giải thích hiện tượng kỳ lạ này. Sao các vị lại tỏ ra tôn kính với một người ham ăn chơi, mà lại coi thường một người đạo đức như thế?

Một cư dân trong trấn trả lời:

– Ông nhà giàu chết hôm qua, tuy là người ham tửu sắc, nhưng ông ta cũng làm ơn cho cả trấn. Ông ta thích những đồ vật đẹp, tốt trong đời sống, tính cách ôn hòa, rộng rãi. Mỗi người trong trấn đều được hưởng lợi từ ông ta. Ông ta mua rượu của người này, mua gà của người kia, mua ngỗng của một người khác, rồi lại mua pho mát của người thứ tư. Ông ta là người rất hào phóng. Đó chính là lý do để chúng tôi mỗi người đều nhớ tới ông ta, đưa tang ông ta. Còn ông nhà giàu chết hôm nay suốt ngày chỉ ăn bánh mì và củ cải, nào có dùng đến cái gì khác? Ông ta chẳng cần đến ai. Không ai có thể lấy của ông ta một đồng, nói thật đấy Cho nên ông ta chết nào có ảnh hưởng gì, vì thế chẳng ai nhớ đến ông ta!

Câu chuyện “ai đáng nhớ ” có vẽ như phãn lại những luân lý mà người đời rao giảng hàng ngàn năm nay nhưng nếu mình nhìn ở góc độ khác thì thấy rằng đó là cách sống của mổi người. Vấn đề đó hoàn toàn thuộc về cá nhân và họ chịu trách nhiệm về bãn thân họ miễn sao không phương hại đến người khác.
Về phần xã hội thì rỏ ràng người ăn chơi vô độ đó, bằng sự hào phóng của mình đã đóng góp thiết thực cho lợi ích của mọi người. Người dân chỉ thật sự nhớ và biết ơn ai đem đến lợi ích cho họ, đó là thực tế đời thường mặc dù họ vẫn tôn trọng người có đạo đức kia nhưng sự tôn trọng không đủ đễ biến thành tình cãm.
Trong đời thường cũng thế, bạn bè ta có người sống rất mẩu mực không rượu chè thuốc lá, không tụ vạ tán phét linh tinh, luôn ăn nói chừng mực và nghiêm cẩn, trong khi đó có người rượu chè thuốc lá xã láng, mỡ miệng là gây cười cho thiên hạ, ăn nói bô lô ba la hài hước. Giữa hai người thì chắc chắn là mẩu người thứ nhất sẽ cô độc hơn, người thứ hai thì xung quanh luôn có bè bạn. Ngay chính mình nếu muốn tìm niềm vui thì cũng sẽ tìm đến anh chàng thứ hai chứ không đến với chàng thứ nhất.
Trỡ lại câu chuyện trên khi so sánh giữa hai người ta có thể nhìn lại vấn đề đạo đức xã hội ở góc độ khác cách nhìn của chúng ta từ trước đến nay. Thường chúng ta cứ đồng nghĩa tư cách cá nhân và đạo đức xã hội. Nhìn lại những nhân vật nổi tiếng được nhiều người mến mộ thì thấy trong đó cũng có nhiều người xét về phong cách sinh hoạt cá nhân cũng tệ hại đó chứ nhưng về mặt xã hội thì rỏ ràng đóng góp của họ là rất lớn, còn sinh hoạt cá nhân ông ta cũng chỉ ảnh hưỡng đến người trong gia đình hoặc số ít người xung quanh mà thôi. Những ca sĩ diễn viên nhà văn thường rơi vào dạng này.
Khi bạn ngắm một bức tranh đẹp, nghe một bãn nhạc hay hoặc đọc một tuyệt tác văn chương thì bạn đâu cần phải biết tác giả của nó có tư cách như thế nào. Cái ta đang hưỡng thụ là tác phẩm của ông ta chứ không phải cái gì khác cã.

Chuyện Một Đôi Giày thì anh Hầu đã nói rồi đó ” của người bồ tát của mình lạt buộc “. Người ta dễ dàng và rất rộng lượng khi cho những cái không thuộc về mình hoặc chưa thuộc về mình. Đâu phải của mình đâu mà xót nhưng khi nó là của mình thì khác, lúc đó phải thật sự có lòng nhân ái, có tình thương yêu hoặc có đức tin mạnh mẻ thì mới có thể cho đi những gì thuộc về mình.
Chuyện thường thấy là nhiều người nói ” khi tôi trúng số tôi sẽ cho người này người kia sẽ xây chùa chiền v.v.. ” nhưng khi thật sự trúng số thì họ trốn mất tiêu hoặc dấu nhẹm chuyện mình trúng số.
Hoặc dễ thấy hơn nữa là các đôi nam nữ khi yêu nhau thường thì hứa hẹn với nhau đủ thứ” anh sẽ…..Em sẽ…..v.v…. ” nhưng sau khi cưới rồi thì mấy ai thực hiện tất cã lời hứa đó, bỡi vì muốn thực hiện thì họ buộc sẽ hy sinh lợi ích bãn thân mình như thú vui riêng, thời gian, công sức, kể cã cái tôi của bãn thân đôi khi cũng phải hy sinh nốt.
Trỡ lại chuyện Một Đôi Giày thì thấy rằng tinh thần xã thân vì đạo của tín đồ đó chưa đủ mạnh như anh ta tưỡng tượng, còn đức cha thì rất hiểu nên đưa ra những câu hỏi đễ dẫn dắt cho tín đồ đó đi đến tự kết luận về bãn thân mình rằng cho đôi giày mà còn không dám cho thì nói chi đến dâng hiến tính mạng cho thượng đế.

Bạn không cần bình luận, tự nội dung đã nói tất cã rồi !
CON ĐÃ QUÊN

Vợ sinh. Tôi đón cha lên thành phố. Nếu nói là đón mẹ lên thì thích hợp với hoàn cảnh hơn. Nhưng mẹ tôi đã xa cõi đời từ lúc tôi lọt lòng. Sự ra đi của mẹ, trong thâm tâm tôi vẫn luôn là một sự đánh đổi quá nghiệt cùng của tạo hóa, mà nỗi đau đớn còn dành lại một vị đắng ở đầu môi. Và người ở lại phải sống tốt cho cả hai phần đời. Tôi đã có thật nhiều cố gắng.

Cha tôi, người đàn ông lam lũ. Cha gầy, gầy lắm, mà không phải chỉ gầy do sức khỏe, mà thời gian đã ngấm dần trong từng thớ thịt cha, già cỗi và yếu ớt. Người đàn ông cô độc ngần ấy tháng năm của tôi.

Bao nhiêu lần ôm cha ngủ. Từ bé, lúc lớn lên đi xa trở về, hay khi tôi đi làm có tiền thường gọi điện cho ông:“cha, lên thành phố với con, con lo được mà”. Ông hỏi dò “có thiệt không đó, cu con, không để tiền cua gái hả?” Rồi ông cười khà khà. Hôm sau đã có mặt ở nhà tôi. Mang nào gà, nào vịt, nào trái cây. Và không quên mang theo một cúc rượu để cha con nhâm nhi. Nhưng sao lần này, nằm cạnh ông, nhìn ông ngủ, tôi …tôi không diễn tả nỗi cảm xúc của mình. Nước mắt ở đâu cứ như nước sôi đang đun trào, cứ thế đẩy vung mà ra. Chắc vì tôi mới được làm cha, chắc lẽ thế.

Tôi lấy vợ rất muộn. Vợ là người thành phố, con nhà danh giá. Nhưng với nỗ lực và cố gắng của mình, tôi độc lập về kinh tế, không phải dựa bóng nhà vợ.

Khi mọi người quây quần quanh thằng Mỏ(con trai yêu quý của tôi), nhìn nó kháu khỉnh đáng yêu quá. Nhà vợ rất đông người tới. Ai cũng đòi được bế thằng Mỏ nụng nịu. Bà ngoại thằng Mỏ(là người rất khó tính) nói “ông Nội bế cháu đích tôn một chút này”, cha đưa tay ra định bế thì bà ngoại khựng lại.

“Trời ơi, tay ông nội sao thế, thế thì hỏng da của cháu mất….”. Bà ngoại giữ thằng Mỏ lại trong lòng, vừa nói vừa nhìn bàn tay cha tôi dò xét.

“Ờ….vâng, tôi lỡ…để tôi…đi rửa..”. Cha tôi ấp úng rồi đi ra nhà sau để rửa tay.

“À, chắc ông mới làm than đó má”. Tôi nói đỡ, rồi theo cha ra sau. Mọi người lại xúm lại đòi bế thằng Mỏ. Cha tôi rửa tay, và đúng là ông làm than thật. Tức là ông phơi mớ than củi mang từ quê lên để cho vợ tôi nằm hong, khỏi nhức mỏi đau lưng sau này. Nhưng ông làm xong từ sáng sớm rồi kia mà, lẽ nào cha tôi đã già nên lẫm cẫm rồi, chẳng còn nhớ mà rửa tay nữa. Cha ơi…

Thấy ông đứng cặm cụi rửa tay, khó nhọc. Tôi tiến lại “cha, để con rửa cho cha”.

“Thôi đi cu con, hồi bé cha rửa tay rửa chân cho mày, giờ học đòi à, nhưng chưa đến lúc đâu….”.

“Đưa con coi nào”, tôi giằng lấy tay ông. Trời ơi, hai bàn tay ông chai sần, những lớp da bị tróc mẻ, nham nhỡ đỏ lừ.

“Cha bị sao thế, cha đừng rửa bằng xà bông nữa”…Tôi nói.

“Ờ, hồi trước, hồi trẻ ấy, cha mày đi xây, bị xi ăn, bị dị ứng. Hôm qua tao thấy trước sân nhà mày có chỗ bị hỏng, tao hòa ít xi gắn lại. Ai ngờ lâu thế mà nó cũng bị lại…”

Ông nói rồi lững thững đi vào. Vừa đi vừa chùi chùi hai bàn tay vào áo, cái dáng còng còng như oặn trĩu bởi yêu thương. Cha bước đi không còn vững nữa rồi, năm tháng ơi.…..
*****
Là trưởng phòng kinh doanh một công ty, tôi đi tối ngày, tranh thủ chạy về lúc trưa, lúc tối muộn. Nên cha làm gì, mọi người làm gì tôi cũng không rõ hết. Nhà tôi ở ngoại ô. Có một khoảng sân nhỏ, trồng một ít cây cối. Trong những tháng ngày này, được làm cha, được sống trong cảnh gia đình sum vầy thế này. Tôi ngỡ cuộc đời như một giấc mơ. Hay đúng hơn là cuộc đời ai rồi cũng đến lúc sống đúng như một giấc mơ, khi đã cố gắng thật nhiều.

Từ chuyện bàn tay, mà cha chưa bế cháu Mỏ một lần nào. Không chỉ vì ánh mắt e dè của bà ngoại thằng Mỏ. Mà có lẽ ông tự ái(bệnh người già mà), ông muốn mọi người được vui. Và hơn hết ông thương thằng Mỏ, như bà ngoại nói “da cháu còn nhạy cảm, như thế là không tốt”. Tôi cũng chỉ im lặng. Vì nghĩ mọi thứ đều hợp lý. Hay tại vì cha là đàn ông(yêu thương để trong lòng), ít ra cha cũng không như bà ngoại, khi một ngày không ẵm thằng Mõ vài lần nũng nịu là ăn cơm không nổi.

Thế là cha tôi, ngày ngày lầm lũi ngoài khoảng sân nhỏ. Ông nấu nước Vằng (một loại lá cho người đẻ uống rất tốt), ông quét sân, thỉnh thoảng qua chỗ mấy ông già cùng khu phố ngồi chơi. Rồi lại thỉnh thoảng về ngắm thằng Mỏ. Vợ tôi còn bảo “ở nhà ông còn giặt cả tả, quần áo cho Mỏ”. Mặc dù có bà ngoại, hay mấy cô em vợ tôi, mà họ toàn giặt máy. Nhưng khi chưa kịp bỏ vào máy là ông lại bê đi giặt tay. Bà ngoại cũng không muốn ông phiền lòng, nên cũng đành im lặng. Nhưng tôi biết sau đó bà ngoại lại lén bỏ vào máy giặt lại, may mà bà không để cha biết….

Thời gian cứ thế trôi đi, cuộc sống bình lặng êm đềm. Nhưng tình cảm trong tôi đang dậy sóng, vì từ Cha thiêng liêng, mỗi lúc vợ hay bà ngoại bế thằng Mỏ đều chỉ vào tôi bảo “gọi ba đi, ba ba, ba ba”. Thằng bé chỉ nhìn rồi cười, đáng yêu vô vàn vô tận.

Cho đến một ngày, khi tôi đang đi công tác tỉnh, vợ gọi điện “chồng, về nhà đi, ông nội vào viện rồi”. Tôi về ngay, về liền. Cha tôi đứng lên chiếc ghế đẩu để phơi tả cho thằng Mỏ, bị trượt ngã. Khi tôi về đến nơi ông đã tỉnh, bác sĩ bảo chỉ bị chấn thương nhẹ, cần điều trị vài ngày là hết. Tôi thở phào. Bà ngoại và vợ nhìn tôi ái ngại.

Tôi về nhà lấy đồ cho cha. Tôi lục túi của ông. Một ít quần áo, một tút thuốc quê đã hút phần nữa(cha tôi nghiện thuốc lá). Và…một cuốn sổ, nhỏ bằng lòng bàn tay, màu nâu cũ kỹ, một chiếc bút được kẹp ở giữa. Tôi tò mò, tôi mở nó ra, mở ngay trang đang kẹp bút. Tôi đọc:

“Vậy là cháu nội tôi đã chào đời được một tuần. Nhìn con trai vui, mới biết mình đã già, đã sống hết phần đời mình mất rồi. Buồn vui lẫn lộn. Khi về bên kia gặp vợ, có thể an lòng. Nhưng mà sao già này buồn quá. Muốn được ôm thằng Mỏ vào lòng quá. Mà….Già này nhớ những tháng ngày xưa, khi vợ bỏ lại hai cha con ra đi, một mình nuôi con trai. Một mình bế nó trên tay, một mình cho nó uống sữa, một mình ru nó ngủ, trong đêm thâu. Ôi mới như hôm qua đây thôi, mà sờ lên mái tóc đã bạc trắng mất rồi. Con trai à, cháu Mỏ à, già này yêu hai cu lắm….Bàn tay chết tiệt này,sao mày lại giở chứng đúng lúc thế….”

Tôi lật tiếp những trang viết đầu, những ngày tháng đầu đời:

“Vợ anh nhớ em, nhớ nhiều…anh không có gì để ví được”….

“Em yên lòng, anh sẽ nuôi con, anh sẽ sống cho cả hai cuộc đời, anh sẽ làm được…”

“Vợ, anh không chịu được nỗi đau này…..”

“Vợ ơi…”

Dài lắm, tôi đọc mãi, đọc mãi, đến lúc những dòng chữ ngoệch ngoạc của cha nhòa đi bởi nước mắt tôi nhỏ xuống. Tôi mới dừng lại. Cha viết nhật ký. Ông giấu tôi kỹ quá, giấu tài quá. Đàn ông như cây Lim cây Táu, mà tâm hồn ông như Liễu như Mai, rũ xuống vì yêu thương, rũ xuống vì tình cảm, rũ xuống vì cô độc. Ôi, cha già của con !

“Anh ơi làm gì lâu thế, làm đưa đồ vào cho nội thay đi, anh còn ngủ ư”. Vợ tôi kêu vọng lên lầu.

“Ờ…anh biết rồi….”. Tôi quẹt nước mắt. Gấp nhật ký của cha, bỏ lại cẩn thận.

Tôi phải lén đi ra, bởi không muốn ai nhìn thấy mình đang khóc, rồi phi ngay xe tới bệnh viện. Cứ tưởng được làm cha, cảm thấu được nổi thương xót khi cha mình đã ở tuổi xế chiều. Nhưng mà, thực sự giờ tôi mới nghiệm ra một điều, là với cha mẹ, dù mình có đi mòn cả lối đời cũng không thể nào thấu hết những tình thương yêu mà họ dành cho con cái. Không thể hết được đâu. Cho nên, dù ở vị trí nào, cũng chỉ biết sống cho tốt, cho thật tốt, thế mà vẫn cảm tưởng như tình cảm mình đáp lại cho mẹ cha cũng chỉ là gáo nước giữa đồng khô nắng cháy mà thôi. Những hình ảnh về cha hiện lên trong đầu, mắt tôi đỏ ngầu hoen lệ, chứa chan.

“Cha…”, tôi mở cửa phòng bệnh viện.

“ Gì đấy cu con, cha đây mà, cha có trốn đi đâu chớ, cái thằng này”. Cha vẫn gọi tôi như thế. Cả phòng bệnh đông lắm. Cha tôi ngồi dựa vào tường, tay đưa gói bánh cho đứa trẻ con ai ở giường bên, cha bụm bụm vào má nhóc con đó.

Tôi chạy lại, mặc kệ ai nhìn, mặc kệ là gì đi nữa, tôi ôm lấy cha. Tôi quay mặt vào tường, cho những giọt nước mắt lăn chảy không ai thấy, tôi nói trong tiếng nấc:

“Cha, xin lỗi cha, con đã quên……”.

Bệnh viện âm thanh ồn ả vốn dĩ, mà sao tôi nghe yêu thuơng đập đầy nơi tim……

” Cẩm nang ” đi chợ trời tại Mỹ.
Mỹ là ” thiên đường mua sắm ” thì hầu như rất nhiều người biết đến. Có thể nói rằng tất cả những mặt hàng mới nhất, tinh tú nhất của thế giới đều được tập trung về tại Mỹ. Các hãng thời trang cũng như điện tử, xe hơi, hàng tiêu dùng …đều lấy Mỹ làm thị trường đầu tiên để ra mắt những model mới nhất. Và giá cả ở Mỹ cũng thường rẻ hơn rất nhiều so với tại nơi sản xuất ra những mặt hàng đó. Thị trường Mỹ rất ngặt nghèo trong yêu cầu chất lượng nên những mặt hàng ” lỡm khỡm ” hầu như không thể lọt được vào Mỹ.
Các ” tín đồ ” shopping trên thế giới đổ về Mỹ hầu như phát cuồng lên trước những Mall, shopping center, outlet … mênh mông , choáng ngợp bởi sự phong phú của hàng hóa, phấn khích bởi giá rẻ …

Nhưng có một điều ít ai biết đến để lùng hàng ” độc ” mà rẻ thì không nhất thiết phải đến những shopping center, thậm chí đến đó bạn cũng không thể tìm thấy những gì bạn cần tìm. Không mấy quan trọng là bạn đang cư trú ở Mỹ hay chỉ đơn thuần là một du khách, nếu shopping là một thú vui, là niềm đam mê của bạn thì ngoài việc đi mall ra bạn hãy nên ghé … chợ trời !

Chợ trời ở Mỹ được gọi bằng nhiều cách : Open air market, swap meet, flea market … Nhưng cách goi không mấy quan trọng .
Tiêu chuẩn đầu tiên để chọn chợ trời là : Chợ phải nằm ngoài … trời ! Tức là không được ở trong nhà !!! Chợ nằm trong nhà là ” vất đi”, ở nơi đó thường bán hàng chưa qua sử dụng với chất lượng thấp.

Thứ hai : chợ nào cách nhếch nhách, nhốn nháo … càng tốt. Đừng ham những chợ ngăn nắp quá, ở đó hàng thường không phong phú và giá cao.
Thứ ba : tránh những chợ trời nơi mà rất nhiều người bán hàng là người … Việt nam và Trung quốc, hãy chon những chợ đông người bán gốc Mễ ( Mexico )
Thứ tư : chợ trời nào càng gần những khu nhà giàu thì càng nhiều đồ hay.
Thứ năm : chợ trời bờ Đông nước Mỹ nghèo nàn về chủng loại và giá đắt hơn chợ trời bên bờ Tây nước Mỹ. Chợ trời California phong phú nhất, hàng nhiều, giá rẻ, hoạt động quanh năm , có những chợ hoạt động 7 ngày/ tuần.

Ở chợ trời Mỹ bán đủ thứ bà rằn từ những con ốc, chiếc đinh gỉ sét đến những thứ đồ cổ xưa hàng trăm năm tuổi. Nguồn hàng cực kỳ phong phú, bạn có thể tìm thấy ở đây trăm thứ thượng vàng hạ cám với những giá gây shock vì nó …rẻ quá !!!
Có thể nói chợ trời là nơi lịch sử nước Mỹ thu nhỏ lại. Ở đây bày bán những thứ đồ tưởng chừng như chả để làm gì nhưng đã có tuổi đời hàng trăm năm về trước như yên ngựa bằng da, chiếc bánh xe hơi Ford lôp cao su nhưng niền bằng gỗ, những lá thư viết tay đề ngày tháng từ những năm 1800 bao nhiêu ấy , những chiếc bàn là bằng gang nặng trĩu dùng bằng than, những bộ bàn ghế bằng gỗ sồi với những hoa văn cầu kỳ …
Những tín đồ sưu tầm máy ảnh cổ hoặc đĩa ( nhạc ) than… thì chắc sẽ sung sướng đến mụ mẫm cả người khi đến chợ trời Mỹ. Vì tất tần tật đều bày bán như ” mớ rau, nãi chuối ” ở chợ nông thôn Việt nam chúng ta. Các thương hiệu máy ảnh, máy quay phim, máy nghe nhạc, radio … đều hiện diện , có tuổi đời từ hơn 100 năm đổ lại đây, có nhiều những thương hiệu đã không còn tồn tại .
Những ai muốn mua sắm quần áo, đồ thời trang thì chợ trời cũng là một nơi lý tưởng để tìm đến. Bởi đồ ở chợ trời có loại đã qua sử dụng nhưng cũng có rất nhiều thứ mới tinh còn nguyên cả tag của nơi sản xuất hoặc những mall nổi tiếng ở Mỹ. Ví dụ đến chợ trời ở California bạn sẽ tìm mua được các loại model, đủ size của quần Jeans Levi’s chưa qua sử dụng còn cả tag …với giá chỉ khoảng 10$. Sở dĩ chỉ chợ trời Cali mới có nhiều quần jeans Levi’s với giá rẻ bởi San Fransisco là quê hương của thương hiệu quần này, trụ sở đầu não của hãng cũng nằm tại đây. Hàng từ Nhà máy tuồn ra, hàng từ những phòng thiết kế cũng vậy nên nhiều quần còn được đóng dấu là ” Hàng mẫu ” (sample ). Bạn còn có thể tìm được những chiếc túi với thương hiệu nổi tiếng đã qua sử dụng không nhiều với giá 10-20$ trong khi đó giá thật sự của chúng từ hàng trăm đến hàng ngàn USD.
Những người thích sưu tầm đồ chiến tranh thì cũng nên ghé qua chợ trời. Tại đây bày bán rất nhiều đồ quân dụng của lính Mỹ như quân phục, ba lô, xẻng, hộp quẹt Zippo có khắc tên chủ nhân, đơn vị, thời gian và địa điểm đóng quân, vỏ đạn, dao găm, cà men đựng đồ ăn, áo giáp. Đồ lính các nước khác cũng có nhưng ít hơn ví dụ quân phục lính Đức Quốc xã, nón sắt của lính Anh, mũ lông lính Soviet … Bạn có thể tìm được trong đống xà bần hỗn độn đó nhật ký , kỷ vật của những người lính từ bao cuộc chiến ở những quốc gia khác nhau …

Về giá cả thì sao ? Chợ trời Mỹ thì nói chung giá đã rẻ lắm rồi nhưng bạn cứ trả giá thoải mái mà không ngại người bán mất lòng. Hàng thường chỉ từ vài đồng đến vài chục $. Còn nếu giá từ 100 $ trể lên thì đó thường là hàng do những người mua đi bán lại kinh doanh, họ đã biết giá trị thực của mặt hàng họ bán. Còn thường thì hàng đổ đống trên mặt đất , ai muốn lựa, muốn xem thì cứ mặc sức tự nhiên, giá rẻ như… cho không ( so với giá trị thật ).

Rất nhiều những đống hàng hóa tập trung một chổ với bảng giá 1$, bạn mặc sức mà lục bới trong đống ” đồng nát ” đấy biết đâu gặp hên. Anh bạn của người viết là dân nhiếp ảnh chuyên nghiệp nên đã từng lục trong những thùng đồ 1$ được 1 body máy ảnh Leica sau về bán trên eBay được gần 3000 ( ba ngàn ) $. Người mua cũng đã từng cầm một chiếc máy chiếu phim Kodak cổ nhưng còn trong tình trạng hầu như chưa sử dụng, nguyên đai, nguyên kiện nhưng rồi lại bỏ xuống bởi nghĩ giá 150$ quá đắt. Nhưng khi về đưa ảnh chụp cho anh Nick Út ( phóng viên chiến trường kỳ cựu thế giới ) xem thì anh bảo máy đó rất hiếm, có giá không dưới 10 000 ( mười ngàn ) $ và đưa cho 1 cuốn catalog của Viện bảo tàng phim ảnh bên Danmark có chưng chiếc máy đó.
Ở chợ trời Mỹ bạn có thể tìm được những mặt hàng có nguồn gốc từ khắp nơi trên thế giới và hầu như hiện nay không ( hoặc ít được ) còn sản xuất nữa như những tượng đồng Ấn độ, bình gốm cổ Trung quốc, đồ sứ Anh, đồng hồ quả lắc Đức …
Nguồn hàng ở chợ trời từ đâu mà phong phú thế? Việc này có liên quan đến lịch sử và văn hóa Mỹ.
Mỹ là một Hiệp chủng quốc nơi mà dân tứ xứ từ mọi miền lục địa đổ về. Những di dân khi đến miền đất mới thường có mang theo những kỷ vật của quê hương. Và các nhà sản xuất khắp nơi trên thế giới đều mơ ước chiếm lĩnh thị trường Mỹ và cố gắng nhập vào Mỹ những mặt hàng chất lượng cao nhất có thể được.

Nhưng dân Mỹ cũng rất hay xê dịch, việc chuyển nơi ăn, chốn ở của họ là chuyện rất bình thường chứ không có tâm lý gắn liền với nơi chôn rau cắt rốn như người dân Việt mình. Mỗi lần chuyển nhà ( moving out ) hầu như họ để lại hết đồ đạc từ bàn ghế, giường tủ đến áo quần và cả những kỷ vật . Cón những người chủ mới ( mua nhà ) khi dọn vào nhà mới thì họ vất hết đồ đạc của chủ nhà cũ ra để đem đồ mới vào. Vì thế ở Mỹ nghề là dọn đồ để làm trống nhà là nghề ” truyền thống độc quyền ” của người Mỹ gốc Mexico hay làm ( tương tự như dân Việt mình hay làm nail ). Những đồ dọn ra đó thay vì phải đem ra bãi rác đổ và phải trả tiền cho bãi rác thì họ đem vào đổ đống ở chợ trời bán được đồng nào hay đồng ấy. Họ cũng chẳng có thời gian mà phân loại đồ, dù sao đó cũng là đồ ” free ” ( bởi khi dọn nhà họ đã được chủ nhà trả tiền ) thế nên bất cứ giá nào họ cũng bán được. Chính vì lý do này mà như đã viết ở phần trên là chợ trời nào càng nhếch nhác thì càng dễ mua đồ và giá càng rẻ. Còn những chợ ngăn nắp thì chủ yếu là những người mua đi bán lại, ví dụ họ vô chợ trời ” nhếch nhác ” lựa đồ mua rồi sang chợ ” ngăn nắp ” bán lại- bởi vậy giá không còn ” mềm ” nữa. Và phần trên cũng nhắc đến người Việt, người Tàu bởi lý do đơn giản máu ” con buôn ” đã chảy trong huyết quản của họ rồi nên giá cả của họ đưa ra cũng rất ” chát chúa “. Anh bạn của người viết có nguyên tắc là thấy hàng dù đẹp, dù thích nhưng do người Việt hoặc Tàu đứng bán ở chợ trời thì không bao giờ hỏi giá vì biết không bao giờ mua được. Nguyên tắc đi chợ trời là hàng phải độc hoặc tốt và giá phải …CỰC RẺ ! Thậm chí giá mới chỉ dừng lại ở mức độ ” rẻ ” thôi thì cũng không mua!
Đi chợ trời không chỉ để kiếm mua đồ mà cũng là một thú thư giãn, một dạng vừa window shopping, vừa luyện tập thể thao. Chợ trời Mỹ rất rộng rãi, không có cảnh ồn ào, chen lấn, trộm cắp, móc túi … thường thấy ở Việt nam. Bạn có thể suốt ngày lang thang đi la cà từ hàng này sang hàng khác, săm soi, ngắm nghía, cầm lên đặt xuống … không nhất thiết phải mua nhưng biết đâu đấy lại tìm ra những thứ đồ thú vị. Người Mỹ khá trung thực nên nhiều gian hàng bày ra đó mà người bán đi đâu mất tiêu rồi mà không lo mất đồ, người mua kiếm được món hàng ưa thích lại phải chạy đi kiếm người bán để hỏi giá và trả tiền. Bạn có thể lục tung đống đồ rồi bỏ đi mà người bán vẫn không một lời phàn nàn, nhắc nhở. Người viết hay lục những đống thư , album ảnh … và đôi khi tần ngần giở những trang giấy đã úa vàng theo năm tháng, nhìn những bút tích đề ngày tháng của những năm 9 mấy của những năm 1800 bao nhiêu, nhìn những bức ảnh chụp từ đầu những năm 1900 với những khuôn mặt xa lạ và một cảm giác thật khó tã ập tới … Tất cả chủ nhân của những nét chữ, của những khuôn mặt kia… đã trở thành người thiên cổ rất lâu rồi … và rồi mình cũng sẽ đến lúc như thế . Không biết sau này những trang nhật ký, những bức thư tình, những tấm ảnh của mình cũng sẽ lay lắt giữa chợ và những người xa lạ sẽ nhặt chúng lên ngắm nghía, mặc cả như mình đang làm không nhỉ ? ( Mở ngoặc giải thích thêm tại sao thư, ảnh cũ lại mang ra bán ? Bởi những người chuyên nghề dọn sạch nhà có quan tâm đâu, họ mang tất tần tật những gì họ thu dọn từ ngôi nhà rồi đem đổ đống ra chợ trời )
Đi chợ trời không nhất thiết là để mua đồ. Đi để thư giãn, để tìm hiểu cuộc sống, văn hóa của nước Mỹ. Và nhất định bạn sẽ nhặt một vài món đồ nào đó vì không cưỡng nỗi bởi cái giá rẻ đến không tưởng!
Nhưng cảnh báo một thực tế là hàng ở chợ trời ngày càng nghèo nàn đi và giá cũng đắt lên. Vì vậy các bạn hãy đừng chần chờ, đắn đó gì lâu, nếu có dịp đặt chân tới Mỹ hãy nên ghé tới chợ trời. Rồi các bạn sẽ thầm cảm ơn người viết bài này !
Khi nào có thời gian sẽ viết tiếp .

Nhân dịp bà con mình nói về kim cương, xin trích đăng một số kiến thức về nó cho thêm phần xôm tụ :
Kim cương là một trong hai dạng thù hình được biết đến nhiều nhất của cacbon (dạng còn lại là than chì), có độ cứng rất cao và khả năng khúc xạ cực tốt làm cho nó có rất nhiều ứng dụng trong cả công nghiệp và ngành kim hoàn. Kim cương được cho là một loại khoáng sản với những tính chất vật lý hoàn hảo. Chúng là những vật liệu tốt để tạo ra các bề mặt nhám và chỉ có những viên kim cương khác, những tinh thể cacbon dạng lồng hay ADNR mới có thể cắt kim cương được. Điều đó có nghĩa là chúng có thể giữ bề mặt đánh bóng rất lâu và rất tốt. Khoảng 130 triệu cara (26.000 kg) kim cương được khai thác mỗi năm với tổng giá trị là 9 tỷ đô la Mỹ. Ngoài ra khoảng 100.000 kg kim cương hàng năm được điều chế nhân tạo.

Tên gọi kim cương trong nhiều ngôn ngữ châu Âu đến từ tiếng Hy Lạp adamas (αδάμας có nghĩa là “không thể phá hủy”). Trong tiếng Việt chữ “kim cương” có gốc Hán-Việt (金剛), có nghĩa là “kim loại cứng”. Chúng đã được sưu tầm như một loại đá quý và sử dụng trên những biểu tượng tôn giáo của người Ấn Độ cổ cách đây ít nhất 2.500 năm. Người ta còn tìm thấy kim cương đầu mũi khoan, cũng là dụng cụ để khắc lên đá đối với người cổ đại. Sự phổ biến của kim cương tăng lên ở thế kỷ 19, khi những kỹ thuật đánh bóng và cắt đã đạt đến một trình độ nhất định, kinh tế thế giới đã phát triển, và những nhà kim hoàn bắt đầu những chiến dịch quảng cáo rầm rộ.

Một viên kim cương được đánh giá theo một hệ thống chất lượng 4C: “carat” (khối lượng), “clarity” (độ trong suốt), “color” (màu sắc) và “cut” (cách cắt) và hiện nay có khi người ta còn đánh giá theo tiêu chuẩn 6C, thêm “cost” (giá cả) và certification (giấy chứng nhận, kiểm định). Chỉ khoảng 20% sản lượng kim cương trên thế giới được dùng làm hàng trang sức, 80% kim cương kém phẩm chất hơn được sử dụng trong công nghiệp và các ứng dụng nghiên cứu [3]. Mặc dù kim cương nhân tạo được sản xuất với khối lượng gần gấp 4 lần so với kim cương tự nhiên nhưng phần lớn chúng được dùng vào mục đích công nghiệp vì hầu hết chúng là những viên kim cương nhỏ và không hoàn hảo, tuy hiện điều này đã cải thiện rõ rệt với những công nghệ làm kim cương nhân tạo mới.

Khoảng 49% kim cương được khai thác ở Trung Phi và Nam Phi, mặc dầu một số lượng lớn kim cương cũng được tìm thấy ở Canada, Ấn Độ, Nga, Brasil, Úc. Hầu hết chúng được khai thác ở những miệng núi lửa đã tắt, sâu trong lòng Trái Đất nơi mà áp suất và nhiệt độ cao làm thay đổi cấu trúc của các tinh thể. Việc khai thác kim cương cũng là nội dung của những cuộc tranh chấp. Cũng có một số tranh cãi rằng tập đoàn De Beers đã lợi dụng độc quyền trong ngành cung cấp kim cương để điều khiển giá cả của thị trường, mặc dù thị phần công ty đã giảm xuống 50% trong những năm gần đây.
Đặc tính địa chất[sửa | sửa mã nguồn]

Cách sử dụng kim cương như một vật trang trí rất quen thuộc đối với nhiều người. Do dưới ánh sáng Mặt Trời, nó có nhiều màu nên nó còn được gọi là lửa và được đánh giá cao trong nhiều sách lịch sử. Khoảng 1900, những chuyên gia địa chất học đã đề ra phương án để phân loại kim cương dựa vào 4 đặc tính, còn nổi tiếng với tên 4C – “carat” (khối lượng), “color” (màu sắc), “clarity” (độ trong) và “cut” (cách cắt).

Giá của những viên kim cương trên thị trường thường được dựa vào quy tắc 4C. Đôi khi có người còn đánh giá kim cương theo tiêu chí 5C: ngoài 4C kể trên, còn có “cost” (giá cả), hoặc 6C với certification (giấy kiểm định, giấy chứng nhận của các công ty uy tín trên thế giới như GIA).

Một số tiêu chuẩn khác không nằm trong 4C nhưng vẫn ảnh hưởng nhiều đến giá cả: ví dụ như ánh huỳnh quang mà nó có thể tạo ra hay cũng như lịch sử của viên kim cương, đơn vị khoa học nào đã lượng giá viên kim cương, và đồng thời một chữ C khác: “cleanliness” (sạch sẽ).

Có bốn tổ chức địa chất có đủ khả năng đánh giá giá trị của viên kim cương. Trong khi khối lượng và góc cắt được tính toán theo công thức thì độ trong và màu sắc được đánh giá bằng mắt thường của một người có kiến thức sâu rộng.
Viện Đá quý Hoa Kỳ (Gemological Institute of America) (GIA) nổi tiếng nhất và là nơi đưa ra các tiêu chuẩn đầu tiên về kim cương.
Hiệp hội Đá quý Hoa Kỳ (American Gemological Society) (AGS) tuy không được đánh giá cao và rộng rãi như GIA nhưng cũng có một ảnh hưởng nhất định.
Phòng thí nghiệm Đá quý Thế giới (IGL) là nơi được tôn trọng nhất trong giới khoa học nhưng cũng bị chỉ trích vì thiếu công bằng khi đánh giá kim cương của các nước nghèo, không như GIA và AGS.
Phòng thí nghiệm Đá quý châu Âu (EGL) cũng được cho là giống IGL.

Carat

Carat là đơn vị dùng để đo khối lượng của đá quý nói chung. Một carat được định nghĩa là 200 milligram. Một điểm, bằng 1% carat hay 2 mg, được dùng để đánh giá các viên kim cương có khối lượng dưới 1 carat. Giá của viên kim cương tăng nhanh khi khối lượng tăng.

Khối lượng (carat)

Giá 1 carat (đô la Mỹ)

Giá tổng cộng (đô la Mỹ$)

0,5 carat (50 điểm) 3.000 1.500
1,0 carat 6.500 6.500
1,5 carat 8.500 12.750
2,0 carat 13.000 26.000
3,0 carat 17.000 51.000
5,0 carat 23.000 115.000

Giá của mỗi carat kim cương không tăng đều theo khối lượng kim cương. Tuy nhiên một viên kim cương 0,95 carat lại có giá rẻ đáng kể so với một viên 1,05 carat. Rapaport Diamond Report là một tờ báo chuyên ghi lại giá cả của kim cương [5] được xuất bản hàng tuần.

Trong mua bán kinh doanh lớn, người ta mua kim cương theo khối lượng và kích thước trung bình của những viên kim cương trong lô hàng. Tổng khối lượng carat (t.c.w) là một từ thường được kí hiệu để chỉ tổng khối lượng kim cương chứa trên một món hàng, rất thông dụng trên vòng cổ, vòng tay và những món trang sức khác.

Độ trong
Độ trong được đánh giá dựa vào kết quả khi nhìn dưới kính lúp 10 lần số lượng các vết trầy xước, màu sắc của những vết gãy, vị trí của chúng, tất cả đều được dùng để đánh giá kim cương.

Khi độ trong nâng cao lên khi số kim cương đạt được tiêu chuẩn đó thấp hơn. Chỉ có 20% kim cương có thể đủ để làm đồ trang sức, 80% cho công nghiệp, trong đó có 20% kim cương có những vết trầy thấy rõ bằng mắt thường. Những người mua bình thường rất khó có thể nhìn thấy những vết như thế này.

Những vết xước không ảnh hưởng nhiều đến tính chất tinh thể của viên kim cương. Tuy nhiên, những vết mờ có thể làm giảm sự tán sắc ánh sáng. Vết nứt lớn có thể làm cho kim cương vỡ.

Kim cương có thể được đánh giá là không có khuyết điểm nào cho đến không hoàn hảo.

Màu sắc
Một cấu trúc tinh thể nguyên chất sẽ làm cho viên kim cương không màu. Tuy nhiên, hầu hết những viên kim cương đều không hoàn hảo. Tùy theo màu sắc có thể tăng hay giảm giá trị của viên đá. Những đốm nhỏ màu vàng sẽ làm giảm giá trị kim cương đi rất nhiều trong khi màu hồng hay xanh dương (như viên kim cương Hope) sẽ làm tăng giá trị của viên kim cương.

Tạp chất thường gặp nhất trong kim cương là nitơ, một phần nhỏ nitơ trong tinh thể kim cương làm cho kim cương có màu vàng thậm chí màu nâu. Trong tiêu chuẩn GIA thì viên kim cương không màu là “D” và vàng là “Z”. Đôi khi người ta còn sử dụng các phương pháp quang học phức tạp để xác định màu. Những viên kim cương có điểm màu thật thấp hay thật cao rất hiếm, và cũng rất đắt tiền. Từ D-G là những viên không màu, từ H-J là gần như không màu, K-M là hơi có màu, N-Y là màu vàng nhạt hay nâu. Tuy nhiên, viên kim cương có màu vàng nhạt Z rất hiếm có và có giá trị rất cao.

Trái với màu vàng và màu nâu, những màu khác khó tìm thấy hơn và có giá trị hơn. Chỉ cần viên kim cương hơi hồng hay xanh lam thì giá trị đã rất cao rồi. Tùy theo mạng tinh thể cacbon bị thay thể bằng nguyên tố nào mà kim cương sẽ có màu đó. Những màu thường gặp là vàng, hồng, xanh dương, xanh lá cây, đỏ, nâu,…

Các nhà khoa học sử dụng một thang đo khác dựa vào độ quý hiếm của những viên đá.

Cách cắt
Kĩ thuật cắt kim cương vừa là một môn khoa học vừa là một nghệ thuật. Nó miêu tả quá trình viên kim cương được thành hình và đánh bóng từ dạng viên đá đầu tiên đến một viên ngọc sáng ngời.

Có rất nhiều công trình nghiên cứu toán học được nghiên cứu nhằm làm cho lượng ánh sáng mà nó phản xạ được là nhiều nhất. Một trong số đó là công trình của nhà toán học yêu thích khoáng vật Marcel Tolkowsky. Ông là người nghĩ ra cách cắt hình tròn và đã đề ra các tỉ lệ thích hợp cho nó. Một viên kim cương được cắt theo kiểu hình tròn hiện đại trên bề mặt có tất cả 57 mặt. Trong đó, phần trên có 33 mặt và phần dưới có 24 mặt. Phần trên có nhiệm vụ tán xạ ánh sáng thành nhiều mằu sắc khác nhau trong khi phần bên có nhiệm vụ phản xạ ánh sáng.

Tolowsky đã đưa ra các tỉ lệ sau
Tỉ lệ giữa đường kính mặt trên cùng và đường kính mặt giữa: 53%
Tỉ lệ giữa độ sâu và đường kính mặt giữa: 59,3%
Góc giữa mặt dưới và phương ngang: 40,75°
Góc giữa mặt trên và phương ngang: 34,5°
Tỉ lệ giữa độ sâu phần dưới và đường kính mặt giữa: 43,1%
Tỉ lệ giữa độ sâu phần trên và đường kính mặt trên: 16,2%

Ngoài ra ở chóp dưới viên kim cương phải nhọn, nếu không thì ánh sáng sẽ đi qua dễ dàng. Thế nhưng trong thực tế thì người ta thường làm với đường kính bằng 1-2% đường kính mặt giữa.

Viên kim cương nào càng khác những tiêu chuẩn của Tolowsky thì ánh sáng sẽ bị phản xạ càng ít. Tuy nhiên trong xã hội hiện đại, người ta coi trọng đến khối lượng của viên kim cương nhiều hơn, dẫn đến việc những viên kim cương được gọt giũa rất ẩu để tăng khối lượng của chúng. Chỉ cần viên kim cương có khối lượng lúc sau cùng là 1 carat thì sẽ là một món tiền lớn hơn viên 0,95 carat. Vì vậy, người ta thường làm phần dưới có độ sâu lớn. Do đó, một viên kim cương cắt xấu nặng 1 carat sẽ có đường kính chỉ bằng một viên 0,85 carat cắt tốt. Người ta thường dựa vào tỉ lệ độ sâu phần đáy để biết nhanh viên kim cương đó có cắt đúng hay không. Lí tưởng là khi tỉ lệ 62,5%. Ngoài ra viên kim cương 1 carat sẽ có đường kính là 6,5 mm. Nhanh chóng hơn, đường kính một viên kim cương sẽ gấp 6,5 lần khối lượng tính bằng carat, hay 11,1 lần khối lượng tính bằng cm³.

Kim cương không đẹp và ít chiết quang nếu như nó ở dạng thô. Nó buộc phải được cắt để làm tôn thêm vẻ đẹp riêng của nó. Có vô số cách cắt được nghĩ ra từ xưa đến nay để làm nhiệm vụ đó. Số đó có khi không có một con số cụ thể nào để làm tiêu chuẩn cụ thể như cách cắt “tròn”, “bánh mì” (hạt dưa), “vuông”, “trái tim”, “hoa hồng”. Cách cắt cũng phụ thuộc rất nhiều vào thời trang. Những cách cắt mới thường được đánh giá là làm đổi mới nhãn hiệu của mình hơn là sự sáng tạo thực sự

Chất lượng của một viên kim cương được đánh giá rộng rãi bằng tiêu chẩn 4C. Thông thường một viên kim cương đã được cắt được tin là làm tăng thêm giá trị của viên kim cương hơn dù khối lượng của nó bị giảm đi hơn 30% trong quá trình cắt do làm tăng lên độ trong và làm tôn lên màu sắc của viên kim cương.

Một viên kim cương tốt khi được cắt tốt khi được nhìn từ trên xuống phải có màu trắng. Nếu được cắt không tốt, khi nhìn từ trên cao xuống sẽ có màu đen ở chính giữa, và đôi khi có một cái bóng ở đỉnh viên kim cương.

Có một số chiếc máy được chế tạo ra để kiểm tra chất lượng kim cương như FireScope, IdealScope, Heart & Arrow Viewer, GemEx, BrillianceScope, ASET,…

Sự thật về nước Mỹ qua lời kể của một du học sinh Trung Quốc

Tôi đã từng ôm giấc mộng được học tập ở đó, đã tìm mọi cách để tới được cái xứ sở siêu cường đó.
Tôi có thời gian qua Mỹ khá lâu. Và nói thật, đến giờ này tôi vẫn còn thấy hối hận vì sự lựa chọn đó! Truyền thông phương Tây đã khiến chúng ta mê muội rằng Hoa Kỳ là một xứ sở hiện đại! Tôi đã từng ôm giấc mộng được học tập ở đó, đã tìm mọi cách để tới được cái xứ sở siêu cường đó.

Nhưng than ôi những gì tôi chứng kiến ở Hoa Kỳ rất đáng thất vọng!

1. Công nghiệp

Nước Mỹ thật ra chỉ là một làng quê khổng lồ chậm phát triển!

Hồi trung học, chúng ta đã được dạy rằng, công nghiệp càng phát triển bao nhiêu thì môi trường càng bị xâm hại bấy nhiêu. Chúng ta biết rằng một thành phố công nghiệp tất phải có nhiều ống khói, nhiều nhà máy và khói bụi khắp nơi. Đó là biểu tượng của sự công nghiệp hóa. Thế mà ở tại xứ cờ hoa này lại không có một cái ống khói nào! Họa hoằn lắm mới thấy một vài cái nhỏ tí ti để trang trí nhà cửa thôi!

Và ở Mỹ, bạn cũng chỉ thấy toàn sông hồ trong sạch, chả tìm đâu ra nhà máy giấy, nhà máy luyện thép bên sông! Không khí trong lành thanh khiết này là dấu hiệu của một xã hội sơ khai chứ còn gì nữa! Chả có dấu vết gì của công nghiệp hóa cả!

Trung Quốc, su that, nước Mỹ, du hoc, Bài chọn lọc,
Hồ Flathead, Mỹ – Ảnh minh họa

2. Kinh tế

Người Mỹ hầu như không biết làm kinh tế! Bạn biết đấy, nước họ có chỗ nào mà xa lộ không tới, vươn đến mọi làng mạc xa xôi, thế mà tịnh không thấy một trạm thu phí nào! Thế là mất toi cả núi vàng!

Ước gì tôi có thể xây dựng vài cái trạm thu phí! Chắc chắn dăm bữa nửa tháng là gom đủ tiền mua được cả tòa lâu đài trông ra Đại Tây Dương!

Hai bên xa lộ còn những cụm hồ hoang sơ tĩnh lặng. Thế mà chính quyền cứ để mặc cho lũ chim trời cá nước thỏa sức vẫy vùng, không nghĩ đến việc xây dựng vườn cảnh để thu lợi. Người Mỹ rõ ràng là không có đầu óc kinh tế tẹo nào.

3. Xây dựng

Trình độ xây dựng của người Mỹ còn sơ khai lắm. Ngoài một số ít tòa nhà chọc trời tại các thành phố lớn, tôi dám chắc bạn rất ít gặp những công trình bê tông ở nước Mỹ. Nhà của người Mỹ thường làm bằng gỗ và vài thứ vật liệu nhẹ khác.

Thử nghĩ mà xem, đến giờ này mà gỗ vẫn còn được dùng để xây dựng nhà cửa, thì có thể nói là trình độ kiến trúc của nước ngoại bang này còn thua xa trình độ của triều đại chúng ta xưa kia!

Trung Quốc, su that, nước Mỹ, du hoc, Bài chọn lọc,

4. Văn hóa

Người Mỹ có cách suy nghĩ thật là lạc hậu và khờ khạo.

Hồi mới tới Mỹ, tôi thuê một xe chở hành lý giá 3 đô la. Nhưng tôi lại không có tiền lẻ. Một người Mỹ liền trả dùm tôi 3 đô la đó và vì thấy tôi lỉnh kỉnh đồ đạc nên đã giúp mang lên xe! Người này còn sẵn sàng mở cửa giúp tôi và hỏi tôi có cần giúp đỡ gì nữa không? Thế đấy!

Ở Trung Quốc, mấy chuyện này chỉ có vào thời Lôi Phong tức là vào những năm 50, 60 của thế kỷ trước thôi – còn bây giờ lối cư xử đó quá ư lạc hậu. (Lôi Phong là một thanh niên mà thời Mao thường nhắc tới như một tấm gương về đạo đức).

Hồi đó người ta chuộng lối sống ‘đạo đức giả’ nhưng bây giờ chúng ta không như vậy nữa. Bây giờ chúng ta nên sống thực dụng và trần trụi hơn, đó mới là hiện đại chứ! Tư duy của người Mỹ lạc hậu hơn chúng ta hàng mấy thập kỷ và không có dấu hiệu nào cho thấy họ có thể bắt kịp chúng ta!

5. Ẩm thực

Người Mỹ làm như không biết thưởng thức thịt thú rừng.

Một đêm nọ, tôi cùng các bạn cùng lớp lái xe đi đến một thành phố khác, thình lình có mấy con nai nhảy xổ ra. Anh bạn tôi lập tức thắng lại và bẻ sang hướng khác để tránh. Ai cũng biết tai nạn loại này có thể làm hỏng cả chiếc xe. Thế mà chính quyền đành bó tay không biết phải xử lý tụi thú hoang này như thế nào cơ đấy!

Người Mỹ làm như cũng không biết ăn thịt thú rừng, thậm chí không có nhà hàng nào bán thịt thú rừng, họ chả thiết đến loại thịt thú rừng thơm ngon bổ như hươu nai, và cũng chả thiết lấy sừng bọn thú này để kiếm bộn tiền!

Người Mỹ vẫn sống cùng những con thú hoang dã đó, thậm chí còn đưa ra những biện pháp để bảo vệ chúng. Quả thật, đó là một xã hội còn quá sơ khai!

Trung Quốc, su that, nước Mỹ, du hoc, Bài chọn lọc,

6. Phong cách

Người Mỹ làm như không biết tự trọng!

Các giáo sư Mỹ không quan tâm nhiều đến bề ngoài, họ không hề có cái gọi là phong thái bác học. Giáo sư Davis chẳng hạn, là một giáo sư tâm lý học cực kỳ nổi tiếng thế mà vào giờ nghỉ ông ấy cũng thường ăn bánh bích quy với sinh viên trong văn phòng của mình, và bàn tán xôm tụ với họ về bộ phim 21, hay về minh tinh Trung Quốc Chương Tử Di ! Ông cũng không có phong cách uy nghi của một nhà bác học, và điều đó làm tôi thất vọng ghê gớm!

Các nghiên cứu sinh sau tiến sĩ cũng không bao giờ ghi hai chữ Ph.D. lên danh thiếp của mình như ở nước ta. Họ thậm chí cũng không biết cách thể hiện vị thế của mình. Thành ra những người học với những ông thầy như vậy nếu trở thành những quan chức thì làm sao biết cách đi đứng nói năng cho đúng bộ lệ đây!

Còn ở Trung Quốc, giờ đây các công chức dường như rất biết cách để thu hút sự kính trọng của dân chúng, thậm chí đến cả vị giám đốc của một cơ quan tầm tầm ở Trung Quốc có khi còn uy thế hơn cả Tổng Thống Mỹ cơ đấy! Một công dân hạng ba của Trung Quốc có khi còn xa một công dân hạng nhất của Mỹ là vậy!

7. Học đường

Học sinh tiểu học Mỹ chả có lý tưởng cao xa gì sất.

Chúng không hề có ý định đi học để trở thành ông này bà nọ trong chính quyền! Không hề có học đường nào dành cho chủ tịch, bí thư, ủy viên tương lai, như tôi đã từng thấy hồi còn nhỏ ở quê nhà. Các em không có bài tập về nhà. Bài tập về nhà kiểu như các học sinh như các học sinh Trung Quốc là khá xa lạ ở Mỹ.

Trường học ở Mỹ chú trọng đến đạo đức, trước hết để giúp cho các đứa trẻ trở thành những công dân có đủ tư cách, sau đó mới tính đến chuyện lý tưởng lâu dài. Trở thành công dân có đủ tư cách ư? Một quan niệm nghe mới cổ hủ làm sao!

Trung Quốc, su that, nước Mỹ, du hoc, Bài chọn lọc,

8. Y tế

Người Mỹ làm lớn chuyện một cách kỳ cục khi có bệnh.

Đầu tiên họ đi bác sĩ khám bệnh, rồi bác sĩ kê toa. Rồi cầm toa đó đi mua thuốc, mua xong còn phải nghe dược sĩ hướng dẫn sử dụng… ôi chao mọi việc chẳng thể nhanh gọn như ở Trung Quốc… Tôi chả hiểu tại sao ở Mỹ lại phân biệt việc khám bệnh với việc bán thuốc… mà lẽ ra nên tách rời lợi nhuận với trách nhiệm!

Rõ ràng là các bệnh viện ở Hoa Kỳ không biết kiếm tiền mà! Sao lại phải nói tên thuốc cho bệnh nhân biết chứ?… chỉ có như vậy họ mới độc quyền bán thuốc với giá cao gấp cả chục lần cơ mà! Có quá nhiều cơ hội làm ăn béo bở thế mà họ không biết tranh thủ khai thác, rõ ràng kinh tế thị trường tư bản chủ nghĩa ở Mỹ đã chết rồi!

9. Báo chí

Ý kiến của công chúng Mỹ thật chả ra làm sao!

Đôi khi tôi hoàn toàn mất kiên nhẫn với sự ngu dốt và khờ khạo của người Mỹ.

Chẳng hạn khi họ biết Trung Quốc có đài truyền hình và báo chí, họ đã hỏi tôi một câu ngu dốt như thế này: Hóa ra Trung Quốc cũng có báo chí à? Nghe mà bực cả người!

Chúng ta có những tờ báo tiếng Trung được Bộ Truyền Thông cho phép ấn hành sau khi đã rà soát một cách cẩn thận đấy chứ. Báo của chúng ta toàn là những bài ca tụng lãnh tụ lên mây cả, có đâu như báo Mỹ, công chúng đóng góp phê bình loạn cả lên, thậm chí còn dám “chửi” cả tổng thống nữa cơ đấy!

Báo chí chúng ta đâu có chuyện công khai mấy vụ bê bối của quan chức, bởi nếu cứ tung hê lên thì sau này ai mà muốn làm lãnh đạo nữa chứ!

Trung Quốc, su that, nước Mỹ, du hoc, Bài chọn lọc,

10. Tâm linh

Người Mỹ có đời sống tinh thần hết sức vô vị nhạt nhẽo.

Tôi chả hiểu tại sao trước mỗi bữa ăn họ lại lẩm bẩm mấy câu kinh thánh nghe hết sức khờ khạo: “Cầu Chúa phù hộ nước Mỹ”.

Thật là buồn cười quá đi: Nếu Chúa phù hộ nước Mỹ thì làm sao lại để nước Mỹ lạc hậu, sơ khai, đơn giản đến thế này? Cầu Chúa có ích lợi gì chứ? Thực tế nhất là bạn nên dành thời gian đó để đi lễ thủ trưởng như ở nước ta!

Đó mới đúng là hiện đại chứ lỵ!

11. Lối sống

Người Mỹ chả có khái niệm về thời gian.

Bất luận chuyện lớn chuyện nhỏ, người Mỹ đều ngoan ngoãn đứng vào hàng chờ đợi…

Còn chúng ta – như bạn biết đấy – khôn hơn nhiều!

Bất kể đám đông như thế nào, chúng ta vẫn có kỹ năng chen lấn tuyệt vời, điều này giúp tiết kiệm thời gian, và tránh được sự mệt mỏi khi đứng chờ!

Nếu ai đó biết đi cổng sau thì kết quả tiết kiệm thời gian còn tuyệt hơn nữa..

Thế mà những người Mỹ lẩm cẩm lại không biết đến những điều hay ho đó cơ chứ!

12. Mua bán

Những cửa hàng ở Mỹ có một phong cách buôn bán hết sức vô lý: Bạn có thể đem trả lại hàng hóa vài tuần sau khi đã mua về mà thậm chí cũng không cần nêu lý do. Ở ta thì làm gì có chuyện cho đổi hàng mà không hò hét quát tháo nhau ra trò chứ!

Trung Quốc, su that, nước Mỹ, du hoc, Bài chọn lọc,

13. An toàn

Nước Mỹ không an toàn chút nào! Tôi nói điều này bởi có tới 95% nhà dân không có tới lưới chống trộm và lại không có hàng rào xung quanh, và điều kỳ lạ nữa là: Chả biết mấy tên trộm đi đâu hết rồi? Có nhiều ngôi nhà đẹp đẽ sang trọng mà ban đêm nhiều người Mỹ còn không biết khóa cửa lúc họ đi ngủ nữa. Thật mất an toàn hết sức!

14. Giao thông

Người Mỹ sao mà nhút nhát và yếu đuối quá vậy không biết! Tôi nói điều này cũng bởi có tới 95% tài xế không dám vượt đèn đỏ! Ở nước ta thì phần lớn tài xế đều có thừa dũng cảm vượt đèn đỏ.

Và mặc dầu 99% dân Mỹ có xe hơi, vậy mà cách lái xe của họ thật lạ: Bao nhiêu là xe cộ lưu thông nhưng không mấy khi nghe tiếng còi xe, phố xá vì thế vắng lặng đến nỗi cứ ngỡ không phải là phố xá nữa, tại sao người lái xe lại không bóp còi inh ỏi cho sướng tay như ở bên ta nhỉ? Phố xá bên Mỹ làm sao mà bì được với phố xá ồn ào náo nhiệt ở Trung Quốc cơ chứ!

15. Tình cảm

Người Mỹ rất là thiếu tình cảm và hình như không có cảm xúc. Có tới 95% nhân viên người Mỹ không nghĩ tới việc phải làm gì cho tiệc cưới của sếp hoặc của con cái sếp, họ chẳng bao giờ phải vắt óc tìm ra lý do để chăm sóc sếp của mình. Ở Trung Quốc liệu có ai điên đến mức bỏ qua cơ hội chăm sóc sếp của mình không? Nói cách khác, có ai dám làm điều đó không? Hãy xem, người Trung Quốc chúng ta có biết bao nhiêu là tình cảm thương mến đối với lãnh đạo!

16. Nhạy bén

Người Mỹ không nhạy bén chút nào! 99% người Mỹ đều đi học, đi làm, và thăng quan tiến chức, mà không hề biết đến sự cần thiết của “phong bì” để có thể mở ra một cánh cửa… sau, để giúp cho họ được thăng quan tiến chức nhanh hơn, giống như người Trung Quốc chúng ta!

Vậy thì còn đi Mỹ để làm gì nữa cơ chứ??!!!!

NGUỒN: Xuất hiện lần đầu tiên trên mạng xã hội Sina Weibo của Trung Quốc, bài viết này đã nhận được hàng chục ngàn chia sẻ và bình luận.

Tờ Tea Leaf Nation đã trích dịch, biên tập lại những phần cốt lõi nhất của bài viết nói trên.

Những gì đang xảy ra tại Trung Quốc đều giống y chang Việt Nam cho nên có thể thay 2 chữ TQ bằng 2 chữ VN cho bài viết trên mà vẫn giữ nguyên giá trị .

Học người xưa cách đối diện với thị phi trong cuộc sống
Nguồn : Cổ học tinh hoa
Thật khó để tìm ra cách ứng xử khi phải đối mặt với những thị phi trong cuộc sống. Nhưng trong mọi trường hợp, im lặng luôn là giải pháp tối ưu, bởi cuộc sống còn nhiều thứ để quan tâm hơn là mang trong mình sự ấm ức và bực bội chỉ vì người khác không hiểu đúng về mình.

Dưới đây là 2 câu chuyện nói về cách mà người thời xưa đối diện với những thị phi.

Câu chuyện thứ nhất:

Trong một buổi nhàn hạ, vua Đường Thái Tông hỏi chuyện vị quan cận thần là Hứa Kính Tôn rằng:

– Trẫm thấy khanh phẩm cách cũng không phải là phường sơ bạc. Sao lại có nhiều tiếng thị phi chê ghét như thế?

Hứa Kính Tôn trả lời:

– Tâu bệ hạ. Mưa mùa Xuân tầm tã như dầu, người nông phu mừng cho ruộng đất được thấm nhuần, kẻ bộ hành lại ghét vì đường đi trơn trợt. Trăng mùa thu sáng vằng vặc như gương treo trên bầu trời đêm, hàng thi nhân vui mừng gặp dịp thưởng du ngâm vịnh, nhưng bọn đạo chích lại ghét vì ánh trăng quá sáng tỏ. Trời đất kia vốn vô tư không thiên vị, mà cơn nắng mưa thời tiết vẫn bị thế gian trách hận ghét thương. Còn hạ thần đâu phải một người vẹn toàn thì làm sao tránh khỏi tiếng chê bai chỉ trích.
Cho nên ngu thần trộm nghĩ, đối với tiếng thị phi trong thế gian nên bình tâm suy xét, đừng nên vội tin nghe. Vua tin nghe lời thị phi thì quan thần bị hại. Cha mẹ tin nghe lời thị phi thì con cái bị ruồng bỏ. Vợ chồng tin nghe lời thị phi thì gia đình ly tán. Tiếng thị phi của thế gian nọc độc còn hơn rắn rết, bén hơn gươm đao, giết người không thấy máu.

Câu chuyện thứ hai:

Một lần, Phật đi giáo hóa ở vùng có nhiều người tu theo Bà La Môn giáo. Các tu sĩ Bà La Môn thấy đệ tử của mình đi theo Phật nhiều quá, nên ra đón đường Phật mà mắng chửi. Phật vẫn đi thong thả, họ đi theo sau không tiếc lời rủa xả. Thấy Phật thản nhiên làm thinh, họ tức giận, chặn Phật lại hỏi:

– Ngài có điếc không?

– Ta không điếc.

– Ngài không điếc sao không nghe tôi chửi?

– Này tín đồ Bà La Môn, nếu nhà ông có đám tiệc, thân nhân tới dự, mãn tiệc họ ra về, ông lấy quà tặng họ không nhận thì quà đấy về tay ai?

– Quà ấy về tôi chứ ai.

– Cũng vậy, ông chửi ta, ta không nhận thì thôi.

Trong kinh Phật viết rằng, khi người ác mắng chửi người thiện, người thiện không nhận thì người ác giống như người ngửa mặt lên trời phun nước bọt, nước bọt không tới trời mà rời xuống ngay mặt người phun. Có thọ nhận mới dính mắc đau khổ, không thọ nhận thì an vui hạnh phúc. Thế nên từ nay về sau nếu có nghe thấy ai đó nói lời không tốt về mình, chớ có thọ nhận thì sẽ được an vui.

Theo Phật giáo, khẩu nghiệp là một trong những nghiệp nặng nề nhất mà một người có thể tạo ra. Vết thương bạn gây ra trên thân thể người khác còn có ngày lành nhưng vết thương gây ra bởi lời nói thì chẳng biết ngày nào mới lành lại được.

Vì vậy hãy cẩn trọng với lời nói của mình, đừng gây ra thị phi vì vô ý thức, cũng đừng trách móc người khác chỉ vì lỗi lầm của họ bởi: “Every saint has a past, every sinner has a future”, nghĩa là “Vị thánh nào cũng có một quá khứ, và tội đồ nào cũng có một tương lai”.

Ai bảo ‘Người Việt xấu xí ?

Thời gian qua một số báo đăng nhiều tin, bài phản ánh và bình luận về những hành vi không đẹp của một bộ phận người dân Việt Nam ta khi ở trong nước và khi ra nước ngoài, những hành vi đó được gộp trong cụm từ “Người Việt xấu xí”.

Tôi không bênh vực gì những hành vi “xấu xí” của một số người Việt, như chuyện ra nước ngoài vào siêu thị “cầm nhầm” hàng, đi ăn buffet lấy nhiều rồi ăn không hết, vào phòng vệ sinh không dội nước, vứt rác, khạc nhổ nơi công cộng…, đó đều là những hành vi đáng phê phán. Nhưng nếu nhất định phải gắn tên “người Việt” vào các hành vi xấu đó để gọi chung là “Người Việt xấu xí”, thì còn phải nói cả đến những “Người Việt trộm cướp”, trộm cướp to là các quan chức tham nhũng, là bọn cướp của giết người, trộm cướp nhỏ là bọn trộm gà trộm chó. So với toàn dân, bọn họ chỉ là bộ phận rất nhỏ, sao có thể đem bọn họ ra làm tiêu biểu cho dân tộc! Chúng ta không đem cái tên “người Việt” gắn vào hành vi trộm cướp, sao lại đem cái tên người Việt gắn vào những hành vi “xấu xí” khác?

Tôi không hơi đâu tranh cãi với các vị trí thức đầy mặc cảm nhược tiểu lúc nào cũng coi khinh tổ tiên nòi giống mình, tôi chỉ hy vọng đây chỉ là sự thiếu cẩn trọng của những người Việt đàng hoàng khi dùng từ ngữ. Nhưng những bạn đàng hoàng này cũng cần phải nhớ, khi xưa các “ông chủ” thực dân vẫn gọi người Việt chúng ta một cách miệt thị như vậy, và ngày nay, các dân tộc thiểu số ở các nước Âu – Mỹ vẫn đang bị phân biệt đối xử cũng từ cách gọi tương tự, trong khi hầu hết người dân của các dân tộc này chẳng làm điều gì xấu xa.

Còn nói về văn hóa thì vô cùng lắm. Năm 2005, cơn bão Katrina tàn phá thành phố New Orleans và một số nơi khác ở miền đông nam nước Mỹ. Thế giới đã kinh ngạc khi thấy tình trạng cướp bóc, hôi của diễn ra kinh hoàng không kém gì sự kinh hoàng của cơn bão đó. Thiên tai đã “lật trái” nền văn hóa và thách thức nền chính trị nước Mỹ. Đến năm 2011, động đất và sóng thần khủng khiếp diễn ra ở Nhật Bản. Thế giới cũng đã kinh ngạc khi không thấy tình trạng cướp bóc hôi của diễn ra ở nước này. Những lời ca ngợi người Nhật vang lên trên các phương tiện truyền thông phương Tây, rằng sự lịch thiệp của người Nhật đang tỏa sáng, rằng ấn tượng về sức mạnh văn hóa của Nhật Bản còn hơn cả ấn tượng về công nghệ của họ.

Hãy nhìn nước Việt và người Việt chúng ta. Nước ta thiên tai không phải lâu lâu mới có, mà bão lụt diễn ra thường xuyên như cơm bữa. Năm nào cũng có hàng ngàn hàng vạn người màn trời chiếu đất, đói khổ bệnh tật không bút mực nào tả xiết, nhưng dân ta lá lành đùm lá rách, và thương hơn thế nữa, lá rách đùm lá nát, chẳng bao giờ thấy ai cướp giật miếng ăn của ai.

Dẫn ra câu chuyện trên không phải tôi thắc mắc vì sao truyền thông thế giới không ca ngợi sự lịch thiệp của người Việt, không ca ngợi ấn tượng về sức mạnh văn hóa của người Việt. Người Việt chúng ta, cả dân tộc “tay phải làm điều thiện không cần cho tay trái biết”, thì quan tâm gì đến ba cái chuyện ngợi ca với chẳng ngợi ca.

“Tự chỉ trích” là một chuyện, tự miệt thị là một chuyện khác. Một tác giả người Hoa từng viết cuốn “Người Trung Hoa xấu xí” và nghe đâu một tác giả người Nhật cũng viết cuốn “Người Nhật ghê tởm”, những cuốn sách tương tự cũng có ở Mỹ, ở Pháp… Đó là chuyện của người Hoa, người Nhật, người Mỹ, người Pháp, họ “tự chỉ trích” nhưng không tự cho mình là nhược tiểu, không tự miệt thị dân tộc mình. Ở Việt Nam, giáo sư Trần Quốc Vượng cũng từng có ý định “rủ” một số tác giả viết một cuốn sách nói về “một số tật xấu” của người Việt nhưng ông không nói “Người Việt xấu xí” và phản đối cách nói như vậy. Theo ông, dân tộc nào cũng có mặt tốt và mặt khiếm khuyết, ý định của ông là tìm tòi phân tích cội nguồn phát sinh những khiếm khuyết của người Việt chúng ta để có cách khắc phục. Đó là ý định nghiêm túc, tiếc rằng giáo sư Trần Quốc Vượng không sống lâu để thực hiện. Nhưng ngay cả cách đặt vấn đề nghiêm túc của giáo sư Trần Quốc Vượng, một học giả mà tôi vô cùng ngưỡng mộ, cũng có vấn đề – vấn đề về chính cái vấn đề nghiêm túc đó.

Trước hết, tôi và bạn, chúng ta là ai mà có tư cách phán xét cả một cộng đồng dân tộc mà chúng ta là phần tử? Và phán xét theo chuẩn mực nào? Không có dân tộc hư hỏng, chỉ có các cá nhân hư hỏng, xét trên các chuẩn mực truyền thống, tập tục và luật pháp của mỗi dân tộc. Không thể nào tìm ra được bất cứ “cơ sở khoa học” nào để đề cao hay hạ thấp một dân tộc. Về mặt khoa học, chỉ có thể phán xét cái tốt cái xấu một chính quyền của một quốc gia nhưng phán xét cái tốt cái xấu của cộng đồng người dân sống trong quốc gia đó là điều bất khả. Việc đề cao/tự đề cao hay hạ thấp/tự hạ thấp một dân tộc chỉ là sự tùy tiện cảm tính và đều dẫn đến hoặc là chủ nghĩa sô-vanh (chauvinist) nước lớn hoặc là tâm lý nhược tiểu phụ thuộc. Tóm lại, khi nước ngoài gọi “Người Việt xấu xí” ta nghe sặc mùi thực dân, còn khi người Việt gọi “Người Việt xấu xí” ta lại nghe sặc mùi nô lệ.

Các nhà nghiên cứu phương Tây đang lần theo các yếu tố truyền thống lịch sử và giáo dục để “giải mã” sức mạnh văn hóa và tính cách người Nhật. Có quá nhiều sách vở viết về người Nhật cũng như có quá nhiều tranh cãi xung quanh người Nhật. Phương Tây cũng có nhiều sách vở nghiên cứu về Việt Nam, chủ yếu để “giải mã” sức mạnh của người Việt trong các cuộc chiến tranh giữ nước.

Những nghiên cứu này cũng chỉ nêu lên một số khía cạnh và được dùng để luận giải những nhận định cảm tính có sẵn, cho nên không thể coi đó là những kết luận khoa học.

Chúng ta đang hội nhập vào thế giới. Đã hội nhập thì mỗi nước phải có cái gì đó của riêng mình để góp vào, chẳng lẽ lại vô duyên bước vào bàn tiệc dọn sẵn để người ta kê thêm ghế dọn thêm bát đĩa? Từ đó đặt ra vấn đề thách thức. Nhưng ai phải đối mặt với thách thức?
Dĩ nhiên dân tộc Việt Nam chẳng gặp thách thức nào cả, dân tộc này có những cái mà thế giới cần và cần những cái thế giới có mà mình không có. Dân tộc này đủ sức, đủ lực và đủ tầm cỡ để có qua có lại với người ngoài. Khi mở cửa cho tự do giao thương, mỗi người dân sẽ tự biết mình phải làm gì, mỗi người sẽ tự chọn cho mình những đối tác ngang sức. Chỉ có Nhà nước mới phải đối mặt với thách thức. Bởi vì quan hệ tự do giữa người dân Việt Nam với người dân các nước không có chuyện “dân lớn” hay “dân nhỏ”, nhưng quan hệ giữa Nhà nước với Nhà nước sẽ gặp chuyện “nước lớn nước nhỏ” ngay.

Trong bối cảnh bất bình đẳng trong quan hệ quốc tế hiện nay, vượt qua được thách thức “nước nhỏ nước lớn” hoàn toàn không dễ. Muốn vượt qua, chỉ còn cách là Nhà nước giảm sự can thiệp của mình vào các hoạt động làm ăn buôn bán của người dân, ở trong nước cũng như trong quan hệ với nước ngoài, giảm nhiều bao nhiêu tốt bấy nhiêu.

Khi quan hệ quốc tế chủ yếu trở thành quan hệ giữa người dân nước này với người dân nước khác, khi đó sự bất bình đẳng “nước lớn nước nhỏ” sẽ mất dần. Tất nhiên, Nhà nước phải tập trung giữ vai trò độc quyền trong quan hệ quốc tế về bảo đảm sự toàn vẹn của chủ quyền quốc gia, vị thế của đất nước và lợi ích chung của dân tộc.

SỐ ĐÀO HOA

Hôm qua đi chơi với Thư
Tối về mới biết tương tư em Hồng
Tiếc thay Hương đã có chồng
Còn Tuyết tay bế tay bồng hai con
Cầm phone định gọi cho Loan
Mới quay một số thì Đoan đến tìm
Nhớ hôm dạo mát ôm Bình
Thấy Nga xinh đẹp thình lình muốn hôn
Dáng Thu làm anh hết hồn
Xuân cười e thẹn nghe xôn xao lòng
Nắng Hạ đi với em Bông
Ôm Đào ngủ suốt mùa đông lạnh dài
Nhớ Dung trong chiếc áo dài
Thương Vân bởi dáng trang đài liêu trai
Yêu Nhung vì đôi mắt nai
Riêng Thuỷ có mái tóc dài khó quên
Yến Nhi thì mới biết tên
Bích Ngọc nũng nịu làm duyên trao tình
Thư Mai gởi tặng tấm hình
Email Trinh bảo nhớ mình Hạnh thôi
Bên Loan ngồi ngắm sao trời
Nhìn trăng nhớ Liểu một thời mê Ngân
Mây bay chợt nhớ đến Hân
Nghe dòng suối chảy tiếc thầm em Hoa
Thúy Ái tiếng đồn gần xa
Mi thì diễm lệ riêng Hà hát hay
Thanh Trúc ngã trong vòng tay
Phượng buồn rũ rượi Châu dài tuôn rơi
Lấy vợ mẹ bảo chọn Tươi
Còn Bố thì thích cô Mười bún riêu
Huệ được bà nội mến yêu
Ông nội nói Thúy sanh nhiều cháu con
Lấy Soan ngoại tặng hột xoàn
Ông ngoại nghĩ Lệ chu toàn ngoài trong
Đính hôn với Doanh bên sông
Còn in thiệp cưới thì lồng tên Lan
Số tôi sao lắm nhiều nàng
Nhìn đi ngó lại đôi bàn tay không
Tình có nhưng rồi lại không
Ngần ấy (cô) không ai chọn chồng là tôi

Vô Danh

NẠN KỲ THỊ Ở MỸ

16 December 2014

Mấy tuần nay, nhiều cuộc bạo loạn nổi lên tại các khu ổ chuột của những thành phố lớn ở Mỹ vì chuyện cảnh sát da trắng bắn người dân da đen không vũ khí. Mặc cho những sự kiện quan trọng có nhiều ảnh hưởng hơn đến tương lai đất nước như giá dầu, như ISIS, như tỷ lệ việc làm, như cuộc bầu cử Tổng Thống năm tới….chuyện kỳ thị vẫn là vết thương nhậy cảm của xã hội Mỹ nên đã phủ tràn các mạng truyền truyền thông; gây dấu ấn sâu đậm trên văn hoá Mỹ từ ba trăm năm qua. Vì người gốc Việt ở đây cũng nằm trong thành phần dân thiểu số, nên câu hỏi tôi nhận được nhiều nhất trong các cuộc gặp gỡ, là cảm nhận và kinh nghiệm của tôi về nạn kỳ thị này như thế nào sau 50 năm làm thường trú rồi công dân Mỹ?

Trước hết xin cho tôi sơ lược qua về nguyên lý chính yếu của sự vận hành guồng máy tư bản của quốc gia này. Không giống như tuyên cáo của xã hội chủ nghĩa (XHCN) là bảo đảm công bằng bình đẳng và hạnh phúc cho mọi người dân, chế độ tư bản (CDTB) của Mỹ qua nền chính trị dân chủ và kinh tế thị trường chỉ nhắm vào mục tiêu là mọi người dân đều phải bình đẳng trước pháp luật (căn bản pháp trị).

Nói tóm lại, CDTB nhận thức là ngoại trừ những quyền lợi hiến định, xã hội không thể dùng bất cứ áp lực nào để cào bằng thu nhập, hay cách theo đuổi hạnh phúc của mỗi cá nhân, để mọi công dân ngang hàng với nhau. Theo họ, Thượng Đế hay sự phát triển của con người theo tốc độ khác nhau bắt buộc phải tạo ra khoảng cách khác biệt về trí tuệ, tinh thần, ý thích, hình dạng…và nhất là thu nhập (tiền luôn là một hình thức phổ thông nhất để đo lường giá trị con người trong CDTB). Dĩ nhiên đây chỉ là lý thuyết. Trong thực tế, kết quả luôn méo mó với mục tiêu ban đầu và các quyền lực luôn tìm cách điều chỉnh cuộc chơi. Hiện nay, Obama và đảng Dân Chủ Mỹ đang cố xoay trục, hướng Mỹ về XHCN; trong khi tại các nước XHCN còn sót lại từ lịch sử, tầng lớp quan chức vẫn ráo riết lợi dụng vị thế “đầy tớ” của mình để càng ngày càng “bình đẳng hơn” người dân, theo nhận xét của Orwell.

Do đó, khi người dân da đen hay thiểu số nghĩ rằng theo công lý và luân lý, họ phải được hưởng thu nhập bằng hoặc gần bằng những người dân da trắng, thì thực tại đem lại một thất vọng cay đắng và cơn giận dữ trong lòng chỉ đợi để bùng nổ. Dân da trắng thì an toàn với hiện tại (status quo), cộng với những định kiến mọc rễ từ vài thập kỷ qua, nên họ sợ mọi thay đổi và coi người da đen nghèo như là những hiểm hoạ cần kiểm soát. Đây là mấu chốt của mâu thuẫn. Tôi tin rằng người da trắng nhìn những người Mỹ gốc Phi giàu có và thành công bằng nhãn quan khác hẳn cách họ nhìn người da đen nghèo.

Quay lại kinh nghiệm cá nhân của tôi sau hơn 50 năm trên xứ Mỹ: những ngày còn trong đại học và khi mới ra trường, tôi cũng gặp khá nhiều vụ việc, tranh cãi rắc rối mà tôi đã đổ thừa là xuất phát từ mầu da và chủng tộc Á châu của tôi. Sau một thời gian, tôi phân tích và thấy phần lớn bắt nguồn từ “mặc cảm thua kém” của mình với dân bản xứ. Khi mình yếu đuối, cái cám dỗ lớn nhất là tỏ ra mình “anh hùng” và “can đảm” sẵn sàng đương đầu và chinh phục “kẻ thù”. Thực ra, nó chỉ là một hành vi tự sướng, vì kẻ thù chẳng hề hấn gì, còn mình thì tự dằn vặt và đau khổ âm thầm (vì sĩ diện, không muốn lộ ra).

Sau một thời gian, tôi trưởng thành hơn về mặt trí tuệ và tinh thần. Kỹ năng và kinh nghiệm cao hơn trong công việc cũng khiến thu nhập của tôi gia tăng. Tự nhiên, tất cà những tai nạn, sự kiện về “kỳ thị mầu da hay chủng tộc” bỗng chốc biến mất. Đôi khi tôi gặp mâu thuẫn hay tranh cãi, nhưng nguyên nhân chính là vì mình thiếu khả năng hay thiếu tiền hay thiếu phương tiện hay khác văn hoá tư duy. Không bao giờ vì tôi là một thằng da vàng, gốc Việt.

Tôi cũng nhận ra một điều là không khác lắm với dân Mỹ trắng là, cá nhân tôi cũng mang trong lòng nhiều định kiến sót lại từ quá khứ tạo nên những hành xử có thể bị coi như “kỳ thị” với nhiều người khác. Chẳng hạn, tôi luôn luôn dị ứng khi làm ăn với người đến từ Nigeria, Ấn Độ hay Pháp, Ý. Theo kinh nghiệm trong những phi vụ quá khứ, tôi luôn bị mất tiền và bị gạt gẫm bởi các thương lái Nigeria. Tôi không phán đoán gì về dân Nigeria, nhưng khi nhận thư hay emails mời chào cộng tác từ một địa chỉ Nigerian, tôi vất mọi thứ vào sọt rác và không nghĩ thêm một giây phút nào. Tôi công nhận người Ấn Độ rất thông minh, nhậy bén và cần cù, nhưng ngoài những BS tào lao về văn hoá, chính trị, xã hội với họ…tôi không bao giờ muốn làm ăn với người Ấn. Theo ý kiến của tôi, ngay cả với những đại gia, người Ấn rất bủn xỉn, khôn vặt và tham lam…khi dính đến tiền bạc. Riêng dân Pháp hay Ý, tôi kết bạn với nhiều người vì họ biết khôi hài, năng động và dễ thân thiện; nhưng tôi thấy khi làm việc, họ không nghiêm túc, cẩu thả và lười biếng.

Những định kiến này của tôi có thể rất sai lạc; nhưng đã mọc rễ sâu trong tiềm thức nên khó đổi thay khi hành xử. Do đó, tôi cố dồn nén chúng vào một góc và khi có việc gì liên quan đến phán đoán cần logic, tôi tránh né và bỏ qua, để chăm chú vào chuyện khác. Tôi nghĩ những người Mỹ trắng với những định kiến (đúng hay sai) về người da đen cũng có nhiều hành xử tương tự.

Xã hội nào cũng có những kỳ thị, định kiến không hợp lý và hợp tình. Thường thường, những định kiến này dựa trên nấc thang giá trị mà một cá nhân hay một dân tộc đã lựa chọn. Dù là một xứ sở của di dân với nhiều truyền thống khác nhau từ khắp thế giới, dân Mỹ cũng đã tạo cho riêng xã hội mình một văn hoá, văn minh đặc thù của melting pot; và căn bản pháp trị cho con người với đầy đủ tự do khi tôn trọng luật lệ của chính quyền và nhân quyền của người khác. Luật lệ cũng luôn điều chỉnh theo ý muốn của đa số cử tri. Kỳ thị sẽ xẩy ra khi khác biệt về văn hoá văn minh và pháp luật thể hiện với nhóm thiểu số, dù là da đen hay dân gốc La Tinh hay gốc Hồi giáo.

Trên hết, khi thu nhập (tư bản) và sở hữu cá nhân (tài sản, đồ chơi…) là đích đến của đa số người dân thì giai cấp nghèo phải hứng chịu nhiều kỳ thị hơn.

Lời khuyên của tôi với các bạn trẻ Việt khi đối diện với bất cứ sự kỳ thị nào: hãy gắng giầu hơn người chung quanh, nhất là đối thủ; và biết sinh hoạt theo văn hoá văn minh của dân Mỹ. Dĩ nhiên bạn cũng sẽ gặp những ông bà da trắng luôn có thành kiến hay ghen tức về người da vàng, nhưng nếu bạn giầu hơn họ, đẹp trai, đẹp gái hơn họ, nhiều đồ chơi hơn họ…thì bạn sẽ thấy những kỳ thị chỉ là những mẫu chuyện khôi hài để kể với bạn bè. Và bạn sẽ biết khoan dung, tha thứ nhiều hơn cho những…losers này.

Một câu chuyện nhỏ khác của ông già Alan. Khoảng 25 năm trước, tôi cặp bồ với một cô Mỹ tóc vàng dễ thương. Cô sinh ra ở một làng nhỏ và nghèo tại vùng quê Kentucky; có can đảm và ý chí để vượt hoàn cảnh sau đại học và trở thành một nhân viên cấp trung về chứng khoán vài năm sau đó. Cô luôn vương vấn với quê cũ và một cuối tuần có 3 ngày lễ, đòi tôi đưa về Kentucky thăm gia đình. Người dân ở đây thường bị chế diễu là dân “chân đất” (hillbillies), không nghề nghiệp gì cố định, phần lớn sống nhờ trợ cấp xã hội và tệ nạn ma tuý thì tràn lan. Kết quả là họ rất nghèo so với mức sống trung bình của dân Mỹ. Tuy nhiên, vì sống cách biệt và thất học, nên đa số dân cũng là tín đồ của nhóm Ku Klux Klan (KKK tôn thờ chủ nghĩa da trắng cực đoan, kỳ thị và tranh đấu chống Mỹ đen cứu nước). Họ cũng thù ghét các chủng tộc khác, kể cả Do Thái.

Cha mẹ cô có lẽ lần đầu gặp một người gốc Á châu như tôi, nên hơi ngạc nhiên và gọi tôi là Jap (danh từ miệt thị dành cho người Nhật). Trong bữa ăn, ông thì thầm với tôi qua ly rượu mạnh,” nếu tao gặp mày 20 năm trước, tao và bạn bè sẽ treo cổ mày sau vườn khuya nay”. Cả gia đình hơn chục người đều có thái độ tương tự với tôi.

Sáng hôm sau, đi nhà thờ về, tôi hỏi mọi người thích làm gì nhất trong một ngày Chúa Nhật đẹp trời? Họ đều nhất trí là lái xe 20 miles chạy đến tiệm Walmart ở thành phố gần đó mua sắm. Chúng tôi cùng đi và đến tiệm, tôi nói tôi sẽ trả tiền cho tất cả hàng hoá nếu mỗi người không mua quá 100 đô la. Chỉ tốn khoảng 1 ngàn đô la cộng thêm 150 đô la cho bữa ăn trưa ở Dennys là tôi chinh phục hoàn toàn cảm tình của mọi người. Họ cho là cô bạn gái của tôi quá may mắn mới tìm được một gã trượng phu lý tưởng như tôi; không khác gì các gia đình gái quê đồng bằng sông Cửu Long hiện nay khen các ông nông phu Đài Loan hay Hàn Quốc là “vĩ nhân” của mọi thời đại.

Mặc kệ kinh thánh của KKK, họ thích một thành ngữ của Mỹ hơn, money doesn’t talk, it shouts (tiền không nói xuông, chúng la làng…)

Alan Phan

Đễ thay đổi không khí, mục đọ báo dùm bạn hôm nay tôi giới thiệu tự truyện của nghệ sĩ Thành Lộc, là một trong vài nghệ sĩ hiếm hoi mà tôi thích và tôn trọng. Thậm chí tôi còn mong có dịp gặp đễ có thể trò chuyện và kết bạn, tiếc là tôi vẫn chưa có dịp đó

KỲ 1 : TIỂU GIA ĐÌNH TRONG NGÔI ĐÌNH CỔ
NSƯT Thành Lộc vừa ra mắt cuốn tự truyện Tâm Thành và Lộc đời do nhà văn – nhà biên kịch Nguyễn Thị Minh Ngọc chấp bút, Phương Nam và NXB Văn Hóa – Văn Nghệ TP.HCM ấn hành
Tuổi Trẻ trích giới thiệu tự truyện của anh – một nghệ sĩ tài năng của sân khấu kịch Việt Nam.
Tôi sinh năm 1961, tuổi Tân Sửu, cầm tinh con trâu. Lá số tử vi của tôi cho thấy về Tài Bạch tôi là đàn ông nhưng thuộc sao Thái Âm, làm về ban đêm sẽ thành công, sinh lúc 5g sáng (giờ Dần) trúng vào giờ Cô Thần (tuyệt) nên không có vợ con.

Thế giới sân khấu thấm đẫm từng tế bào

Để vẽ lại ấu thời của tôi, hai cái bóng in đậm là ba và má, rồi cả gia đình, cùng những sắc màu rực rỡ, âm thanh quyến rũ của sân khấu.

Ngay má và ba tôi cũng đồng nghĩa với sân khấu rồi. Thử hình dung đi, một cái đình lớn mang tên đình Cầu Quan – sau này còn gọi là đình Thái – Hưng. Trong lòng cái đình ấy có chứa một cái sân khấu để biểu diễn.

Bao quanh và trên dưới sân khấu ấy, ngoài chỗ cho khán giả ngồi xem còn là nơi sinh sống, ngủ, nghỉ và làm việc của vài gia đình thuộc dòng họ bầu Thắng nổi tiếng của ông ngoại như nhà của các cậu Minh Tơ, Khánh Hồng cùng các cậu, dì, anh chị họ khác của tôi. Mỗi gia đình có khoảng vài mét vuông.

Đình Cầu Quan nằm ngay trung tâm thành phố Sài Gòn hoa lệ, cách chợ Bến Thành đâu có bao xa, nay là đất vàng đất bạc, nhưng ngày ấy tôi cũng ý thức được cái xóm mình lớn lên là một xóm nghèo.

Nghịch lý thay, cái nghèo ấy đã khiến cho tâm hồn tôi, nghiệp diễn tôi lại giàu có hơn lên.

Nếu tính đứng từ sân khấu đó nhìn xuống khán giả thì nguyên một mảng mấy mét vuông thuộc cánh gà bên hông phải của sân khấu chính là nhà của tôi.

Chưa đến giờ diễn, nơi đó đủ chỗ để chứa một bộ bàn ghế để cả nhà dùng cơm cùng chiếc đivăng là giang sơn của má (công chúa, con gái ông bầu mà).

Tới giờ diễn, chiếc bàn xếp lại để chỗ cho dàn nhạc cải lương ngồi – dàn nhạc hồ quảng thì nằm ở ngoài hố nhạc, trước mặt khán giả. Má ngồi trên đivăng để hóa trang – lúc đó kêu là sắm tuồng.

Khu vực này có một gác xép, từ đó có một cầu thang đi xuống cánh gà bên phải sân khấu. Ngay dưới chân cầu thang gác xép đó sẽ là nơi banh cái ghế bố ra thành chỗ ngủ của ba sau khi tan suất hát. Khoảng 9g là tất cả bị lùa lên gác ngủ. Giờ đó bị phát giác còn thức chạy loăng quăng là bị đòn.

Tôi thường ngồi thòng hai chân, ấn mặt vào giữa hai chấn song của lan can trên gác xép ngó xuống sân khấu coi hát như được ngồi ở một loại “chuồng gà” đặc biệt, thiết kế dành cho dân hạng sang trong các nhà hát của Tây xây.

Tới chừng vãn hát, phần gác xép là nơi ngủ của ba chị: Bạch Liên, Bạch Lựu và Bạch Lý. Anh Long thì từ nhỏ vì khó nuôi đã được gửi ở nhà một bà cô cách đình vài bước chân thôi.

Hai người còn lại là chị Bạch Lê và tôi, bạn có đoán được nơi ngủ không? Chính là sàn diễn mình mới được xem hồi nãy, trải chiếu ra thành nơi ngủ của người chị thứ nhì và bé Út trong nhà.

Mỗi ngày, từ lúc mở mắt ra đến lúc tạm nhắm hờ để trôi vào mộng, tất cả thế giới đầy màu sắc và âm thanh của sân khấu như vậy đã ngập tràn, thấm đẫm vào từng tế bào da thịt cùng tâm hồn tôi.

Tôi cũng không thể lơi lỏng ý tưởng mình là con trai của kép chánh Thành Tôn, thuộc một dòng dõi theo nghề hát bội ba đời tại đất Vĩnh Long. Ông nội của tôi là bầu Nở nức tiếng Vĩnh Long. Là kép nổi nhứt vùng vì hát hay lại khá đẹp trai, nhưng ba tôi sớm ý thức được là để thỏa chí làm nghề cần phải xuất hiện ở Sài Gòn nên ông đã rời gánh của cha mình mà lên đó đầu quân. Rồi sau đó sanh tình và kết hôn với Huỳnh Mai, con gái thứ của bầu Thắng.

Sau này tôi biết thêm năm 1924 ông ngoại tôi là nghệ sĩ hát bội Hai Thắng đã gom góp tiền bạc trong gia đình mua lại gánh hát bội của bà Ba Ngoạn (là bà nội của cô Kim Cương), lập đoàn Vĩnh Xuân. Khoảng năm 1950, mấy người anh chị em của má như Minh Tơ – cùng vợ là nghệ sĩ Bảy Sự, các cậu Đức Phú, Khánh Hồng… đều có học hát cải lương của đoàn Phụng Hảo.

Khoảng cuối thập niên 1950 thì danh xưng cải lương tuồng tàu ra đời. Sau đó vài năm khán giả gọi đó là cải lương hồ quảng để rồi sau năm 1975, khi chuyển sang hát lịch sử Việt Nam, bộ môn này chuyển thành loại hình cải lương tuồng cổ.
Người em trai thất lạc

Sau khi sanh hai chị Liên và Lê, mất một con trai, má tôi sanh tiếp hai chị Lựu và Lý. Sanh và nuôi con gái không sao mà hễ sanh con trai là má tôi bệnh, không thì mấy đứa con trai cũng bệnh vì xem ra gia đình không có số nuôi con trai nên tôi suýt cũng theo số phận bị gửi cho người khác nuôi như anh Long. Nhưng rồi mấy chị thèm có em trai quá nên xin ba má để tôi lại nuôi.

Má kể có lần tôi bị đau ban lên sởi rất nặng và đã ngưng thở khi được vài tháng tuổi. Ba má đã mang tôi lên chùa Tân Nghĩa ở Gò Vấp, nơi ba má tôi quy y.

Sư trụ trì mang tôi đặt trong lòng chiếc đại hồng chung, ông gióng lên ba hồi chuông và rồi cái xác tôi giật mình thức dậy sau một giấc ngủ dài rồi cười ngất như thể bị ai đó cù lét. Sư trụ trì phán: “Cái xác phàm nầy coi như đã qua một kiếp, giờ thằng nhỏ đã được tái sinh trong kiếp mới”.

Tôi được thầy đặt pháp danh là Thiện Tâm từ đó. Để dễ nuôi hơn trong kiếp mới này, ba má cho giả làm con gái để tóc dài và cho bận áo đầm. Cả nhà phải né tên thật mà gọi trại đi là Thành Tâm, với lòng tin nếu có “mấy người coi số tử” tới tìm, sẽ lầm tưởng là đứa trẻ khác mà không bắt đi.

Không hiểu sao gia đình tôi khó nuôi con trai lắm. Anh đầu mất, anh Bạch Long phải gửi người khác nuôi và kêu ba má tôi là anh Hai, chị Hai. Chúng tôi còn một người em trai nữa, ba má đặt tên Thành Long, nhưng phải gửi chính bà mụ đỡ đẻ nuôi. Về sau bà sang Pháp sống. Có tin về là em chúng tôi đã lập gia đình rồi và đang rất hạnh phúc.

Lần đó có một vị đạo diễn nước ngoài về Việt Nam làm việc, tôi tình cờ biết được anh chính là con trai ruột của bà mụ năm nào. Khi bà mất, anh có nhận nuôi người em này của chúng tôi. Khi anh ấy ly dị vợ thì Thành Long cũng rời nhà và tự lập gia đình riêng.

Chúng tôi rất muốn tìm gặp lại em, nhưng vị đạo diễn này cho biết chính anh ấy muốn tìm cũng không biết tìm nơi đâu. Chúng tôi chỉ còn biết cầu nguyện một ngày nào đó sẽ được gặp lại người em trai thất lạc. Không chừng em Thành Long cũng không biết là mình còn anh chị sống tại Việt Nam và mấy chị nữa sống ở Mỹ, Pháp, Úc. Anh Bạch Long tên thiệt là Thành Tùng, nhưng anh lấy nghệ danh là Bạch Long để nhớ về người em này.

Phải là nghệ sĩ sống trong nghề nhiều năm, ở giai đoạn trước đây (mà cả sau này nữa) mới mang cảm giác sợ con cái mình theo nghề diễn của mình sẽ thấy trước đời sẽ cực khổ nhiều hơn niềm vui.

Ba má tôi cũng vậy, không muốn “đời cha ăn mặn đời con khát nước”, cứ sợ các con theo nghiệp mình sẽ khóc nhiều hơn cười nên luôn buộc các con phải học xong trung học rồi muốn làm gì thì làm.

Ấy vậy mà thích diễn quá, tôi đã mấy lần bước ra sàn diễn nhà tham gia làm quân sĩ cùng với anh Bạch Long, trước mắt ba tôi. Anh lúc đó coi như người của “nhà khác” rồi, nên là người duy nhất trong gia đình bấy giờ được đi hát.

Khi bị tôi xin được làm đứa quân sĩ thứ hai đứng chung, anh Long cũng sợ anh Hai (tức là ba của hai đứa), nhưng vì cưng đứa em út, thấy tôi mê quá anh làm liều. Chính anh là người “sắm tuồng” (vẽ mặt) cho tôi. Khi ba tôi ra hát, vừa dòm thấy tôi ông hết sức ngạc nhiên, còn tôi thì run lên từng chập vì sợ ăn đòn.

Vừa xong lớp đó là ba chụp lấy cây roi mây định khi vào cánh gà sẽ quất cho mấy roi, nhưng ông vừa vào cánh gà bên này, tôi đã tọt sang cánh gà bên kia. Chạy vòng vòng như vậy, lại tới lớp ông phải ra.

Tôi cứ thoắt hiện thoắt biến như vậy cho tới khi vãn tuồng thì tôi… thoát nạn.

_____________

Kỳ tới: Cô đơn trong ngôi nhà mình
KỲ 2 : CÔ ĐƠN TRONG NGÔI NHÀ CỦA MÌNH
Có thể nói mỗi thành viên trong gia đình tôi dù có thành công riêng thì bên cạnh đó sẽ là một nỗi cô đơn riêng trong ngôi nhà mình…
Nhà tôi ngộ, hầu như các thành viên không bao giờ khoe và khen ngợi nhau trên báo chí, nó như thành cái nếp nên có thể nói mỗi thành viên trong gia đình dù có thành công riêng thì bên cạnh đó sẽ là một nỗi cô đơn riêng…

Tính công dân của tôi được hình thành từ ba khi còn là một thằng nhỏ ba chở trên xe Vespa dạo phố, ba dạy tôi Luật giao thông. Ba dạy tôi khi gặp đám tang biết ngừng lại bỏ nón cúi chào. Tin không? Ba còn dám chở chị em chúng tôi đi xem sinh viên biểu tình và giải thích cho chúng tôi nghe những biến động chính trị của thời cuộc.

Mỗi lần ba chở đi xem sinh viên và thầy chùa biểu tình, má nhét vào túi chị em chúng tôi mỗi đứa một bao nilông và miếng chanh (để lỡ có gặp lựu đạn cay thì nặn chanh vào mắt, trùm bao nilông vào đầu rồi… chạy).

Tôi vẫn còn nhớ gặp các thầy chùa tập võ Thiếu lâm ở viện Hóa Đạo (nhà hát Hòa Bình bây giờ), tôi cứ thắc mắc: “Kỳ vậy ba, tại sao thầy chùa mà lại học võ đánh người?”. Ba cười ngất giải thích: “Người hiền cũng cần phải biết tự vệ đó con”.

Những lần cha con tranh luận đối kháng nhau, có lúc tôi sợ mình bị hỗn với ba nên dần dần tôi né, riết thành thói quen không bộc lộ cảm xúc, nghĩ gì làm gì thì cứ âm thầm. Ra trường, trở thành diễn viên của Đoàn kịch Trẻ, cũng không báo với gia đình. Tới lúc thấy tôi đi đêm đi hôm, ba mới nói ủa, nó ra trường rồi hả? Tôi chỉ dạ.

Vậy đó, im lặng đôi khi lại là khả năng tự vệ của mình. Ngồi chung mâm cơm, những gì có thể cùng vui với gia đình thì tôi chia sẻ, những gì không cùng suy nghĩ với mọi người thì tôi giữ cho riêng mình.

Tôi rất sợ các thành viên trong gia đình làm tổn thương nhau dù mình vẫn là cục cưng của gia đình và tôi vẫn rất yêu thương gia đình mình, nhưng giống như tên một vở kịch mà nhà văn Ngọc Linh đã từng khoe với tôi ông định dùng để đặt cho vở kịch mới của ông, tôi thấy mình: “Cô đơn trong ngôi nhà của mình”.

Tiếng khóc người cha

Cuộc đổi đời 1975 xảy ra. Theo dòng chảy của thời cuộc, gia đình tôi cũng không còn đoàn tụ, nhiều thành viên đã định cư xứ người ngay vào thời điểm tôi bắt đầu sự nghiệp. Ba má tuổi già sức yếu, các chị ở phương xa nên trên lộ hành mà tôi đi xem ra có vẻ rộng thênh thang vì tôi chỉ đi một mình.

Cái bóng tối dưới gầm sân khấu giả nó đã ứng vào đời mình. Ba má biết mình có danh có giải là qua báo chí, các chị ở xa sẽ không biết điều đó nếu thằng em không kể (thời đó làm gì có Internet để biết) mà thằng em thì rất lười kể (lười quen rồi) nên chỉ biết từ bạn bè của các chị đưa tin.

Ngay cả danh hiệu Nghệ sĩ ưu tú của tôi cũng trượt lên trượt xuống hai lần, sau lần thứ nhất tôi được mời vào phòng riêng và người ta mời tôi vào Đảng với lời hứa hẹn tôi sẽ được danh hiệu Nghệ sĩ ưu tú ngay sau đó. Tôi cảm giác giống như một cuộc thương lượng mang tính thỏa hiệp – dù là ưu ái – nhưng tôi vẫn cảm thấy mình bị tổn thương.
Tôi đã nói không và còn hứa hẹn: “Các anh yên tâm, em không là đảng viên, không là ưu tú, nhưng em vẫn cứ là một nghệ sĩ lương thiện và xuất sắc ở bất kỳ nơi đâu trên cái dải đất cong cong hình chữ S này, em hứa đấy!”. Tôi hãnh diện vì tôi đã làm đúng điều mình đã hứa, mặc dù năm đó tôi sém bị trượt danh hiệu Nghệ sĩ ưu tú một lần nữa, nếu không nhờ sự tác động của công luận.

Các chị có trách thằng em cũng chỉ biết cười, vinh quang còn không cho biết thì việc gì phải chia sẻ tai ương cho nặng lòng nhau. Các chị ở xa còn phải đương đầu với biết bao nghịch biến nơi xứ người.

Ba má cả đời cực khổ vì con thì tai ương của thằng con út có là bao mà kể. Làm việc rồi đụng chạm với lãnh đạo quản lý xin nghỉ việc, bị chính ngay cái nơi mình lãnh lương đì triệt mình, trôi dạt về ngoại ô đi tấu hài với danh hài Duy Phương… Tôi im như thóc, gia đình không biết gì cả.

Má tôi tuổi Canh Ngọ, người ta nói canh là canh cô mồ quả, vậy mà sao tôi lại thấy mình y chang má. Nhưng nếu những đứa con cô đơn một, tôi tin ba tôi là từng ấy nỗi cô đơn cộng lại. Lần đầu tôi thấy ba tôi khóc là vào năm 1970, ông đã òa khóc như con nít, như mất mát một thứ gì quý giá nhất trong đời mình.

Đó là ngày người anh của tôi, con của má lớn dưới Vĩnh Long, trưởng nam của ba – một hạ sĩ quan của Việt Nam Cộng hòa – vừa chết trận. Một người đàn ông như ba khi không còn kiềm chế được, để nỗi đau của mình vỡ ra thì nó kinh khủng hơn những tiếng khóc vật vã của phụ nữ nhiều lắm.

Có lẽ lúc đó tôi còn quá nhỏ để buồn khóc như ba nhưng nét mặt và tiếng khóc của ba tác động vào tôi rất mạnh, tôi biết chắc rằng nó đã ảnh hưởng rất lớn vào biểu lộ diễn xuất của tôi sau này: đàn ông khóc có khả năng đâm trúng tim khán giả hơn phụ nữ!

Lần thứ hai ba khóc là lúc giữa khuya. Mọi người trong nhà ngủ yên nên ba không thể khóc lớn, chỉ là tiếng rên khe khẽ, rất khẽ. Tôi ngồi ở một góc tối nhìn ba khóc, tôi muốn đến khóc với ba nhưng không thể vì tôi đã mất thói quen chia sẻ với ba từ lâu rồi.

Đó là ngày cùng một lúc bốn thành viên trong gia đình rời khỏi quê hương trong nỗi bức bách, không thể làm nghề. Sau này trong diễn xuất của tôi cũng lại ảnh hưởng từ những tiếng rên khe khẽ ấy. Hình tượng nhân vật ông Tư trong kịch Dạ cổ hoài lang chính là ba tôi chứ chẳng ai khác.

Ngọt bùi thì chia, đắng cay thì chịu

Nhà tôi xưa nay là vậy – ngọt bùi chia nhau hưởng, đắng cay thì mạnh ai nấy nuốt. Ngay tôi đây, cả ngọt bùi mà tôi còn không dám khoe trực tiếp vì ba tôi xưa nay ít khi nào khen mấy đứa con. Chị Lê tôi lúc đó rất nổi tiếng (từng được xem là hồ quảng chi bảo) mà còn chưa thấy ba khen hay, chỉ toàn lôi cái dở ra mà chê thì cỡ như tôi thỉnh thoảng được vài bài báo khen, có nhắc đến ba, đâu dám khoe, chỉ lén để lên bàn của ba.

Thấy tôi nháng về, ba ghẹo “làm gì mà dạo này tai tiếng dữ vậy ta”. Tuổi lớn sức yếu, ba tôi không có sức xem tôi ngoài sân khấu, chỉ xem tôi diễn trên tivi, trong lòng ông cũng vui khi thấy con thành công nhưng ít khi nào khen, sợ con bị lừng. Tôi không phải là trường hợp đầu tiên. Ba dạy chị em chúng tôi đúng như ông bà xưa thôi: thắng không kiêu bại không nản, và thêm câu của ông: hoạn nạn không than. Nó thành cái nếp nhà của chúng tôi luôn từ đó.

Ba tôi rất ghét nghệ sĩ thường hay nói câu “nghề này bạc bẽo”, ba nói không có nghề nào bạc hết chỉ có con người sống với nhau mà thôi. Làm nghề hát mà cứ lên án nghề thì nghề có phụ cũng đáng. Tôi chịu ảnh hưởng quan điểm này của ba nhiều. Chỉ có điều với chuyện đời, xem ra cụ còn hồn nhiên, ngây thơ hơn tôi.

Ngày đám tang bác Ba Vân (NSND – một nghệ sĩ từng được đặt danh hiệu là quái kiệt), linh cữu ông được quàn tại Hội Liên hiệp văn học nghệ thuật 81 Trần Quốc Thảo, người ta muốn quàn ông ở đó cho “xứng tầm”. Nói nôm na là Nhà nước lo hết, song vẫn chấp điếu để dùng tiền điếu đó trang trải lễ tang…

Khi ba yếu, tôi có nói với ba là không thích đưa ba lên Hội Liên hiệp văn học nghệ thuật đâu ba, ngại giống như bác Ba Vân, ba đồng ý vì ba cũng ưng đưa ba về trụ sở Hội Nghệ sĩ sân khấu ở Cô Bắc hơn. Tuy vậy mà ba vẫn cứ “lạc quan”: “Con yên tâm đi, ba là NSND, thế nào cũng được Nhà nước cho được hòm, nhớ không chấp điếu nha con”.

Ba tôi không muốn mắc nợ ai nữa, nợ nhân gian thế cũng đã đủ rồi. Ba còn dặn đám tang ba không được ồn ào trống kèn, người đến đưa tang không được khóc, xe tang không đi chậm làm nghẽn giao thông. Lúc còn sống ông vốn không thích những thứ ấy nên không muốn đám tang của mình lại rơi vào trường hợp như vậy. Ba mất, chúng tôi làm đúng y như lời ông dặn, trang trải mọi thứ, riêng cái hòm thì… ba tôi sai.

Cái hòm không đáng là bao, tự tôi lo được cho ba nhưng vẫn thấy ngán ngẩm trước những điều không trung thực…

Còn nhớ lúc bắt đầu nổi tiếng, tôi cũng có đi sưu tầm lục lọi những bài báo về mình, cắt cắt dán dán thành một cuốn sách to đùng đi bọc da đàng hoàng biết để chi không: để khoe. Sau ngày ba tôi mất, tôi đốt hết và rồi từ đó chẳng cắt dán thêm một bài nào nữa.

Tổ ấm quá hot của tôi nay vắng ba, Liên, Lê, Lựu. Nhưng cái hiện tại có mấy đại dương xa vẫn không tạo cho tôi có cảm giác chúng tôi ngăn cách như ngày xưa còn ở chung nhà với những nỗi đau không thể chia sẻ. Và sau mỗi suất diễn, trở về với nơi gối đầu của mình, dường như đêm từng đêm tôi lại thấy mình gần với ba hơn. Chỉ tiếc là vĩnh viễn không có một Thành Tâm con để có những khoảnh khắc hiếm hoi đồng cảm với một Thành Lộc cha, đã đang đứng trên đỉnh của con dốc cuộc đời, đã thấy mọi lợi danh như bụi bay trong gió, nhưng ngó bộ vẫn còn sân si, chưa tìm ra lối xuống.

_______________

KỲ 3 : TRÁI TIM NHẢY MÚA
Tròn 8 tuổi (năm 1969), tôi chính thức tham gia diễn kịch và ca hát với nghệ danh là Thành Tâm trong các ban kịch thiếu nhi trên làn sóng phát thanh và truyền hình.
Cụ thể là ban kịch của chú Xuân Phát, thuộc Đài Truyền hình Việt Nam số 9 và chương trình thiếu nhi Sơn Ca của Đài Truyền hình Đắc Lộ.

Mãi đến 1975, tôi vừa 14 tuổi, thấy mình có khả năng nhảy múa, đặc biệt mê múa ballet, lúc đó mới có Nhà thiếu nhi Thành phố để tôi vừa học, vừa tham gia đội múa.

Bánh mì với chè đậu đen đá

Trên Facebook của mình, tôi vừa đưa ra hình một bát chè đậu đen và kể lại một trong những kỷ niệm thời gian tham gia đội múa.

“Tôi được chọn là một trong mười đội viên của Sài Gòn ra Hà Nội tập huấn một tháng trời ngoài ấy cùng với 33 đội viên khác của cả nước để tham dự Đại hội liên hoan thiếu nhi thế giới lần thứ nhất với chủ đề “Hãy để mặt trời luôn chiếu sáng” tại Matxcơva – thủ đô của Liên Xô cũ.

Lúc đó cả nước ăn đói mặc kém lắm, mọi thứ mua sắm và ăn uống còn phải dùng tem phiếu và chúng tôi mỗi đứa phải vác ra 15kg gạo để tự túc phần ăn của mình, góp vô bếp ăn chung mà khi ăn thì khẩu phần ăn trở thành cơm nấu độn chung với mì sợi hoặc khoai mì (ngoài ấy gọi là sắn).

Mỗi ngày ngoài bữa ăn sáng qua loa đạm bạc một ly sữa và vài lát bánh mì, có khi là một gói xôi, có khi chỉ là hai cái bánh giò, còn ăn cơm độn mì thì đúng có một cữ trưa mà thôi, vậy bữa chiều ăn gì?

Đó là một đĩa xúp, nói là xúp nghe cho sang vì không hề có xúp mà chính là… chè đậu đen với đầy đá lạnh, gọi là chè đỗ đen đá (theo cách gọi của người miền Bắc) ăn kèm với một ổ bánh mì.

Lần đầu tiên trong đời tôi ăn bánh mì với chè đậu đen lạnh! Cứ xé bánh mì ra nhúng vào nước chè lạnh rồi cho vào mồm, lấy cái muỗng (ngoài ấy gọi là cái thìa) vớt đậu nhai cùng…

Lúc đầu tôi cứ nghĩ mình không ăn được, nhưng nếu không ăn được thì sẽ ăn cái gì? Vì sẽ không có bữa cơm tối đâu! Một tháng 30 ngày, chiều nào cũng chỉ ăn mỗi món đó thôi, không ăn cho no thì sức đâu để tập huấn?

Chúng tôi vừa học chính trị, rồi tập văn nghệ với các tiết mục ca múa nhạc như một đoàn nghệ thuật chuyên nghiệp thiếu nhi để sang đó mà thi thố… Sáng tập cái này, chiều tập cái kia, tối tập cái nọ… liền tù tì một tháng trong hoàn cảnh ngôi nhà chung nghèo, rất nghèo!

Vậy mà ăn riết quen miệng đâm ra thấy ngon, và thấy ghiền cái món bánh mì chấm chè đậu đen này làm sao. Sau này hoàn cảnh ăn uống dân mình khá lên nhiều, tôi mới kể món khoái khẩu một thời của tôi là ăn bánh mì với chè đậu đen đá, nhiều em út nhìn tôi như “người hành tinh khác” và chọc tôi ăn gì kỳ, ăn như… cái đồ khùng!

Không biết bây giờ nếu ăn lại món đó tôi có còn thấy ngon không nữa, nhưng quả thật ngay lúc này đây trong ký ức ẩm thực của tôi vẫn đọng lại hương vị của món ăn nhà nghèo thời bao cấp đó mà éo le thay là khi nhớ lại tôi vẫn thấy ngon, ngon y như hồi xưa mới lạ chớ!

Không thể khinh suất

Hai nữ ca sĩ Ngọc Bích và Cẩm Vân là hai đàn chị mà tôi vô cùng ngưỡng mộ và kính trọng. Mỗi khi hai chị hát, tôi có cảm giác hai chị hát để mà chết ngay sau đó, rút ruột rút gan ra mà hát, hát khàn hết cả giọng mà tôi xót lắm, chỉ sợ sau đó hai chị sẽ hư giọng luôn!

Thời điểm hai chị còn là hai nữ hoàng ca nhạc ở phong độ đỉnh nhất thì đời sống kinh tế của người dân mình vẫn còn khó khăn lắm, mua một vé xem ca nhạc phải xếp hàng, vậy mà sân khấu ca nhạc nào có hai chị là đông nghịt khán giả, nên tôi thật bất ngờ khi cả hai chị đều chia sẻ với tôi thật giống nhau: người ta bỏ tiền mua vé không phải đến sân khấu để xem mình làm những điều hời hợt, có hát rồi chết cũng được, miễn khán giả hài lòng là mãn nguyện.

Lòng tự trọng nghề nghiệp của chị Vân và chị Bích thật sự đã ảnh hưởng rất lớn đến con đường sự nghiệp của tôi cho đến tận bây giờ.

Đúng, khán giả là người nghèo còn nhiều, kiếm ra đồng tiền mua vé cực lắm, không thể khinh suất được.

Trong đại hội liên hoan ấy tôi rinh về cho mình một huy chương vàng cho tiết mục múa đôi dân gian Khmer Nam bộ, người cùng múa với tôi nay đã là một bác sĩ khoa nhi. Đoàn thiếu nhi VN lúc đó giành nhiều huy chương vàng khác nữa.

Những người cùng ăn chè đậu đen bánh mì với tôi lúc đó bây giờ có người đã là giám đốc, hiệu trưởng, giáo sư, nghệ sĩ thành danh… Không biết họ có còn nhớ về món ăn lạ lùng này không? Món xúp ngọt độc đáo của VN thời bao cấp.

Riêng tôi không bao giờ quên được vì nó cũng chính là một phần đời niên thiếu của tôi, của cậu thiếu niên 16 tuổi cùng mùa hè Hà Nội 1977 nóng bức!”.

Đưa đoạn này lên xong, tôi nhận được nhiều chia sẻ, trong đó có nhiều người trong cuộc.

Một cuộc cách mạng lớn

Bây giờ ngồi kể lại những chuyện này, tôi thấy đời sao nhanh hơn giấc mộng. Nói thì nhanh chớ lúc đó cũng phải cân nhắc nhiều lắm với một đứa con nhà nòi của sân khấu truyền thống, đã tham gia kịch truyền hình khi vừa lên 8 tuổi, thoắt mê môn văn, thoắt mê ballet, rồi chuyển sang mê kịch, lại là mê kịch từ Bắc vào.

Sau khi ra Hà Nội tập huấn một tháng cùng 42 người trên toàn quốc, rồi dự Liên hoan Thiếu nhi thế giới năm 1977 về, tôi giành được huy chương vàng nhờ tiết mục Đôi bạn do biên đạo múa Ngọc Cường của Trường Múa Việt Nam tại Hà Nội dàn dựng.

Thầy đã sáng tác dựa trên nền âm nhạc và động tác của múa Khmer Nam bộ. Sau đó, thầy Ngọc Cường cho biết Trường Múa Việt Nam tại Hà Nội có nhã ý muốn đào tạo tôi theo chương trình chính quy 11 năm.

Sự kiện này có thể kể lại chi tiết như sau, theo như tôi nhớ: sau khi có lời đề nghị cho một tương lai chung sống 11 năm tại Hà Nội của Trường Múa Việt Nam, hai người tôi tham khảo ý kiến là thầy Thái Ly và chị Hồng Hà – chị phụ trách thiếu nhi của tôi lúc đó. Thầy nói “thầy tin với kỹ năng múa đã có, con có thể là một diễn viên kịch xuất sắc, nhưng với nhiều nhược điểm của cơ thể, có cố lắm con cũng chỉ là một diễn viên múa trung bình”.

Được lời khuyên vàng đó, tôi đành cảm ơn và từ chối tấm thâm tình của Trường Múa Việt Nam và âm thầm lên một kế hoạch cho riêng mình. Vào năm học lớp 11 Trường trung học Cô Giang, tôi biết Trường Nghệ thuật sân khấu 2 mở khóa thi tuyển.

Ngang trái và đầy kịch tính là ngày thi chuyên môn bên trường sân khấu trùng với ngày thi học kỳ 2 bên Trường Cô Giang. Tôi đánh liều tự bỏ thi học kỳ 2 bên phổ thông để đi thi vào trường sân khấu mà ba má tôi không hề hay biết. Bữa thi đó ai cũng biết tôi là con ông Thành Tôn đi thi.

Thầy Đoàn Bá bảo tôi kéo cao quần lên để thấy bắp chuối chân coi tôi có còn khả năng cao thêm được nữa không. Tôi thấy vậy là mình tiêu rồi, tôi đã rơi vào trường hợp thả mồi bắt bóng.

Tổ nghiệp lại thử gân tôi một lần nữa. Hồi đó, Trường Nghệ thuật sân khấu 2 bắt thi chuyên môn hai vòng. Ngày thi vòng hai của trường sân khấu lại trúng ngay ngày thi vớt học kỳ 2 của lớp 11 bên trường phổ thông lần nữa.

Dĩ nhiên, tôi đành phải làm liều bỏ thi vớt phổ thông lần nữa để chọn đi thi vòng 2 sân khấu. Đến ngày nhập học lớp 12 trung học, mới biết là mình đã bị lưu ban vì không có điểm thi học kỳ 2.

Về nhà thấy có thư của trường sân khấu gửi báo tin đậu rồi hú hồn muốn xỉu. Biết chắc là sẽ bị đòn nếu ba biết bị ở lại lớp 11, cái thư của trường sân khấu là bùa hộ mạng. Mãi đến ngày khai trường bên Nghệ thuật sân khấu 2 mới dám báo cho ba má biết là mình không còn học chữ nữa mà đã chọn học nghề.

Ba tôi là nghệ sĩ nhưng không dạy con theo kiểu “nghệ sĩ” mà rất nề nếp, thậm chí gia trưởng. Cả nhà tôi ai đi đâu thì đến giờ cơm tất cả đều phải quây quần.

Đó cũng là giờ để các người con báo cho cả nhà biết có chuyện gì mới. Nói chung các con làm gì ba má cũng phải biết hết.

Hành động của tôi vào năm đó: tự quyết định ngừng học bên trường phổ thông để chuyển hẳn học trường nghề mà không thông qua ai, phải nói đối với tôi là một cuộc cách mạng lớn.

______________

Kỳ tới: Giữ một lời hứa

KỲ 4 : GIỮ MỘT LỜI HỨA
– Tính đến năm 2014, tôi đã có 53 tuổi đời, 45 tuổi nghề. Vị ngọt được tặng nhiều, đắng cay của sự phản bội, lật trở đương nhiên phải có.

Từ một sự “phải lòng”

Khi dòng kịch Bắc xuôi Nam, nói theo giọng Hà Nội là tôi đã “phải lòng” dòng kịch ấy. Thằng nhóc mê kịch là tôi bấy giờ, đoàn diễn mấy đêm kiếm đủ tiền mấy đêm, đi coi đến độ thuộc hết lời thoại.
Không chỉ đi xem diễn, còn lởn vởn nơi các thần tượng của mình ở, ngóng khi chiếc xe Hải Âu ra vào mang theo các anh chị cô chú đó từ khách sạn đến và rời nơi diễn.

Chưa tốt nghiệp phổ thông, đã ngồi soạn một lá thư dài gửi cho anh Hà Văn Trọng là thành viên hội đồng nghệ thuật Ðoàn kịch nói trung ương, trong đó cho biết mình sẽ theo con đường các anh các chị, sẽ thi vào trường sân khấu và còn hứa sẽ trở thành nghệ sĩ kịch nói nổi tiếng nữa.

Từ nhỏ tôi đã luyện tánh “nghĩ được là làm được” mà.

Nói nào ngay, khi tôi 16 tuổi, xem nghệ sĩ Thế Anh đẹp trai đóng Ðôi mắt lúc đó đã 41 tuổi mà như người ta hay nói 41 là độ tuổi đỉnh cao của nghề nghiệp nên khi mình bước vào tuổi tứ thập tôi cũng hơi run, tự ngó coi đã giữ lời hứa được chưa, vì giờ sắp hết rồi.

Cũng may là ở điểm chuyển giao thế kỷ đó, kiểm lại những gì đã làm thấy mình không đến nỗi là người thất hứa.

Một thời ngó Minh Trang như nữ thần, chỉ dám thấy cái lưng, nhìn lén được nàng ngồi ăn sáng cũng đủ thấy vui cả ngày rồi, đâu nghĩ ra có lúc được đóng chung khi Trang về 5B.

Năm 1994 được đóng phim Thời thơ ấu với nghệ sĩ Ðoàn Dũng, không tưởng nổi gần 20 năm trước mình quá ngưỡng mộ anh trong những vai Người cha thô bạo, Kẻ đốt đền (Herostratus), giờ may mắn được đóng chung, mà anh còn đóng vai phụ cho mình.

Không tả được niềm vui khi nhận lời mời của đạo diễn Lê Hữu Lương tham gia đóng phim Có một tình yêu như thế, lý do là phim đó có Trần Vân và Lê Khanh. Anh Trần Vân sau đó mất sớm, còn Lê Khanh trở thành người bạn nghề tri kỷ ở Hà Nội mãi đến giờ.

Nghề này vừa là nghiệp mà cũng vừa là đạo. Mà để luyện được đắc đạo phải qua nhiều nỗi đoạn trường.

Khúc đoạn trường

Rời khỏi Ðoàn kịch Trẻ mà mình góp phần lớn vào đó: công sức tài năng và trên hết còn là niềm tin, là lý tưởng để xây dựng nền móng, tôi coi như bị thất nghiệp.

Tuy vậy, phòng tổ chức sở vẫn còn giữ biên chế tôi lại để tôi có thể về công tác ở bất kỳ đoàn nghệ thuật nhà nước nào tôi muốn.

Tôi từ chối. Làm sao tôi có thể đứng dưới trướng một người mà tôi không hề nể phục. Rời khỏi biên chế nhà nước vào thời điểm đó, trong mắt của nhiều người tôi là một kẻ ngông cuồng, dại dột. Biết sao được, tôi chỉ làm theo trái tim và lý trí của mình.

Nhưng cũng phải mưu sinh, phải có thu nhập để mà tồn tại. Tôi nhận lời gia nhập nhóm đi tấu hài với anh Duy Phương.

Một tháng trời đi diễn với anh, thấy cũng lạ là anh chỉ sắp tôi diễn ở ngoại thành và các tỉnh, tôi có hỏi anh tại sao anh không cho tôi diễn ở các tụ điểm trong thành phố, anh mới nói có lệnh của phòng tổ chức biểu diễn là không cho phép tôi diễn ở nội thành.

Đó là một cái lệnh “miệng”, không thành văn bản, mà tội danh gán vào tôi nghe cũng hầm hố lắm. Thật buồn và thấy bế tắc, tôi cũng xin chia tay anh Duy Phương luôn.

Tưởng đã chia tay với nghiệp diễn luôn rồi. Nhưng không, “dư luận quần chúng” đã kéo tôi trở lại. Dư luận quần chúng là tên một vở kịch của Romania thuộc nhóm Câu lạc bộ Ðạo diễn trẻ diễn ở 5B đã nhóm lại lòng yêu nghề trong tôi.

Nhân gặp Việt Anh, vốn cũng quý tôi, kéo tôi về (thật ra là tôi xin về) thay vai của Hải Ðệ trong vở đó.

Sân khấu 5B tuy ở ngay trung tâm nhưng lúc đó còn là sân khấu thể nghiệm (thuộc Hội Sân khấu), quan hệ hàng ngang với sở nên sở đành phải “ý kiến” với hội rằng tôi chỉ được diễn trong chu vi của 5B thôi chớ không được diễn tự do bên ngoài.

Riêng vở Chuyện bây giờ mới kể, là vở đi dự liên hoan sân khấu chuyên nghiệp toàn quốc, nên chính giám đốc Sở Văn hóa can thiệp. Sau khi tranh luận, chính vị này ký giấy phép cho vở ra mắt nhưng phải cắt vai của Thành Lộc ra.

Phải nói ông tổng thư ký Hội Sân khấu thành phố đã bảo vệ quyền lợi của tôi tối đa vì tôi cũng là hội viên của hội, nhờ vậy mà tôi không bị cắt vai.

Giai đoạn sau đó còn khá nhiều nỗi vui buồn. Nhưng vẫn thấy nhớ ơn những người tạo điều kiện cho tôi được về hành nghề ở 5B.

Ngoài việc làm mất hiệu lực cái lệnh miệng kia, tôi còn có cơ hội diễn chung với Minh Trang – người mà mấy năm trước tôi chỉ dám đứng bên kia đường ngó vào khách sạn Bến Nghé, rồi đạp xe rượt theo xe Hải Âu chỉ để ngó từ xa cảnh nàng ăn sáng.

Còn bây giờ dưới mái nhà 5B, tôi được làm con của nàng (Lôi vũ) rồi cả người yêu của nàng nữa (Một cuộc đời bị đánh cắp).

Khi tôi về sân khấu 5B, nhiều đồng nghiệp giỏi nghề khác như Kim Xuân, Thành Hội, Khánh Hoàng… cũng về thêm. Tất cả cộng hưởng và tương tác lẫn nhau tạo những vở có chất lượng nghệ thuật và bề dày tư tưởng, nhất là trong các kỳ liên hoan sân Khấu.

Sân khấu 5B thật sự trở thành một thánh đường và đồng thời cũng là một chiếc áo không còn vừa vặn trong một cơ thể đang phát triển…

Nhân duyên với Idecaf

Một nhân duyên mới lại đến, Huỳnh Anh Tuấn – một người yêu trẻ – vốn trước đây là diễn viên múa rối của Ðoàn múa rối thành phố – rủ tôi cùng làm sân khấu cho thiếu nhi tại Trung tâm Trao đổi văn hóa với Pháp (Idecaf) – một sân khấu với khán phòng 400 chỗ cực đẹp.

Lời rủ rê này đánh thức đứa nhỏ trong tôi, đánh thức một thời bé Thành Tâm hạnh phúc biết bao khi được tham gia tạo món ăn tinh thần cho những người cùng lứa tuổi.

Hà Nội có một nhà hát Tuổi Trẻ với mảng sân khấu dành riêng cho thiếu nhi, trong khi Sài Gòn đã từng có hẳn một liên hoan sân khấu dành cho thiếu nhi mà một đoàn nghệ thuật cho thiếu nhi thì lại không, chỉ có một đoàn múa rối thì không đủ và không phong phú.

Vậy là vở Hoàng tử chăn lợn ra đời. Thắng! Rồi có thêm vài vở thiếu nhi ra đời nữa, thừa thắng xông lên làm thêm vở cho khán giả lớn, với vở đầu tiên là Khoảnh khắc tình yêu, rồi sau đó là Tình yêu dành cho hai người.

Idecaf đã có Chuyện văn chương và Cậu Ðồng, khán giả và báo chí ào ào kéo tới rần rần. Lần này không chỉ riêng tôi mà cả đám chúng tôi trở thành một cọng gai to tổ chảng trong mắt ai kia.

Thế là một loạt tin xấu tung ra, nào là nghệ thuật tư nhân đi theo khuynh hướng tư bản (vì lúc đó chúng tôi toàn diễn kịch của Pháp hoặc chuyển thể từ văn học Pháp) dùng vật chất để tha hóa nghệ sĩ nhà nước.

Có người đến tận nhà một quan chức thành phố cầu cứu vị quan chức này dùng quyền lực để đóng cửa sân khấu Idecaf vì cho rằng Huỳnh Anh Tuấn đã dùng tiền mua chuộc tôi bỏ sân khấu nhà nước.

May thay, câu trả lời của vị quan chức đó là: “Tụi bay là sân khấu xã hội hóa, người ta cũng là sân khấu xã hội hóa, tụi bay làm giỏi người ta cũng làm giỏi sao lại đòi triệt người ta!”.

Nhờ sự hiểu biết của vị quan chức ấy mà chúng tôi thoát nạn. Tuy thoát nạn nhưng vẫn chưa thật sự an toàn, may cho chúng tôi là ngay vào thời điểm đó Luật doanh nghiệp đã bắt đầu mở rộng sang lĩnh vực nghệ thuật cho phép thành lập công ty tư nhân.

Vậy là trong vòng 11 ngày tôi và Huỳnh Anh Tuấn trút hết tiền túi trong người mình có hợp với vốn điều lệ để xin phép ra đời một công ty riêng. Công ty Thái Dương cùng sân khấu Idecaf đã ra đời như vậy đó.

Kể nhiều chuyện cho các bạn nghe để các bạn thấy tấm huy chương nào cũng có hai mặt. Nhiều lúc không biết tôi chọn nghề nghiệp này hay nghiệp đã chọn tôi, nhưng phần mình tôi tin mình đã chọn đúng.

Và bạn có thấy không, ít ra trong tư cách một con người, tôi cũng đã chứng minh cho những người thân cùng các tiền bối của mình thấy được rằng tôi đã giữ được chữ tín với lời hứa năm nào trong lá thư gửi cho anh Hà Văn Trọng (Nhà hát Kịch VN).

____________

Thành Lộc dành chương này cho những vai diễn như những cái bóng vô hình. Vậy chuyện gì đã xảy ra với cái người đã gần 600 lần “xắn linh hồn mình” chia cho gần 600 cái bóng kia?

Kỳ tới: Là bóng hay là hình

Thành Lộc kể chuyện đời mình – Kỳ 5:Là bóng hay hình

Có những người một đời chỉ đóng một vai hay một loại vai. Xưa có những người đóng vai Quan Công trước đó phải nằm đất ăn chay, thậm chí không được gần vợ, để hoàn toàn tin mình là Quan Thánh Đế.
Vậy chuyện gì đã xảy ra với cái người đã gần 600 lần xắn xương máu và linh hồn mình chia cho gần 600 cái bóng kia. Và tôi vẫn còn sống. Thôi thì trong lúc chờ có thêm những vai mới, hay mà mình sẽ thích, tôi tạm lọc ra vài cái bóng ảo đã lưu đậm dấu trong mình để kể cho bạn nghe.

Trút vào nhân vật

Tận hưởng nỗi đau

Có lần tôi vướng bệnh, tây y gần như đầu hàng, phải níu tới đông y. Người trị bệnh bấm huyệt cho tôi cho biết một nguyên lý, khi bị bấm vào chỗ đau, bệnh nhân không nên gồng lên, vì càng chống trả căn bệnh sẽ còn hoài, chi bằng cứ buông lỏng, tận hưởng nỗi đau xuyên thấm vào từng tế bào mình, sau đó nó mới chịu trôi qua luôn.

“Hãy tận hưởng nỗi đau như một ân huệ trời cho để cảm nhận và thấu hiểu nó!”. Hiểu được và cộng tác với người gây đau cho mình xong, tôi chợt rùng mình như được chuyển sang một kiếp khác lần nữa. Nên từ đó tôi đối xử với nỗi đau và niềm vui cũng ngang nhau: tôi tận hưởng chúng. Thậm chí tôi còn làm luật sư biện hộ giùm những ai hại mình… Nhờ vậy, sống tới giờ này dường như tôi chẳng thấy ghét ai, và càng không thể ghét những nhân vật của mình.

Khi các bạn phóng viên yêu cầu kể vài vai diễn mình thích, tôi thường nêu tên Ignacio – nhân vật nổi loạn của vở Trong hào quang bóng tối (tác giả: Antonio Buero Vallejo, đạo diễn: Kim Loan). Chuyện kể về một ngôi trường nuôi dạy người khiếm thị bẩm sinh.

Bị nhà trường ru ngủ rằng hãy yên tâm đi với hiện trạng tối tăm, cộng đồng người khiếm thị này không ý thức được rằng bên cạnh thế giới của họ còn có một thế giới rộng lớn: thế giới của những người sáng mắt.

Mắt Ignacio không thấy nhưng huệ nhãn trong anh đã cảm nhận được có một thế giới sáng hơn, rộng hơn. Và anh đã gieo nhận thức này vào mọi người…

Tôi thấy mình giống Ignacio ở tư tưởng nổi loạn. Chất nổi loạn trong tôi như được tiếp sức. Lúc đó tuy tôi chưa có huệ nhãn như anh, nhưng vài bức xúc trước những bất công quanh mình cũng đủ cho tôi trút vào nhân vật, khát vọng muốn cho môi trường sáng tạo quanh mình tốt hơn.

Nhân vật Chu Xung trong Lôi vũ (tác giả: Tào Ngu, đạo diễn: Hoa Hạ) thì tôi đã kể cho bạn nghe ở chương trước rồi. Trong danh sách này làm sao thiếu ông Tư trong Dạ cổ hoài lang (tác giả: Thanh Hoàng, đạo diễn: Công Ninh). Điều thú vị là tác giả chưa đi Mỹ bao giờ. Đạo diễn thì đi học ở Nga về.

Nhưng nhờ đám chúng tôi có đông thân nhân ở nước ngoài nên đã lắng nghe, và cố truyền đạt đến khán giả tâm tình người già hoài hương, thèm về nguồn cội.

Bạn sẽ thấy danh sách vai ưa thích của tôi có cái ngộ là không có vai hài và như thế không phải vai nào cũng rần rần khán giả. Một vai có tuổi thọ vở diễn không dài là ông thầy đờn vùng Nam bộ tên Hai Giỏi trong vở Khúc nguyệt cầm (tác giả và đạo diễn: Đoàn Bá). Thầy Bá viết một trang thoại dài cho nhân vật này. Ông được một cô gái trẻ yêu, và cô gái này lại là con gái của người yêu của ông ngày xưa.

Chi tiết hạt nút áo rơi khi ông già cô đơn ấy gặp lại người xưa, thầy Bá cho biết thầy cộng hưởng từ chuyện thật của nhà văn Nga Ivan Turgenev, muốn giấu sự cô đơn nhưng hột nút áo ngẫu nhiên rơi là bằng chứng cho cuộc sống thiếu bàn tay phụ nữ.

Cuộc đời diễn viên của tôi dính nhiều các ông Tư. Một ông Tư Chơn gần đây nữa trong vở Tía ơi, má dìa (tác giả: Nguyễn Thị Minh Ngọc – Minh Phương, đạo diễn: Vũ Minh). Kỳ này tác giả soạn cho tôi 15 phút vừa đóng chồng, vừa đóng vợ để thỏa nỗi nhớ nhung giai đoạn sống hạnh phúc nhất giữa hai người là lúc cả hai yêu nhau qua những câu hò đối đáp.

Đợt Liên hoan sân khấu nhỏ lần 2, đó là nhân vật Thành Tâm trong vở Giấc mộng kê vàng (tác giả và đạo diễn: Nguyễn Thị Minh Ngọc). “Giấc Nam Kha khéo bất bình, Bừng con mắt dậy thấy mình tay không”, dựa theo tích giấc Nam Kha của vùng Đông Nam Á và dựa một ý tưởng mà Mishima – một nhà văn Nhật, ba lần được đề cử giải Nobel – đã hiện đại hóa một vở kịch Nô.

Tác giả đưa ra cái phù du, vô thường của một kiếp người, có thể làm nhiều người nản lòng buông xuôi, trôi thiếp đi trong trạng thái hư vô. Tuy nhiên với người nghệ sĩ, mọi thứ thăng trầm trong đời sống chỉ là chuyện nhỏ. Thử coi, anh đã chết bao nhiêu lần trên sân khấu, anh đã cưới bao nhiêu cô, đã bị thất tình, phản bội. Đêm anh làm vua, đêm khác làm giặc, bữa anh làm lão, bữa khác anh là đứa trẻ tung tăng.

Ông Thiện ở tuổi tôi bây giờ với tình yêu dành cho Hạ – cô gái hai mươi mấy tuổi nổi loạn trong vở Ngôi nhà không có đàn ông (tác giả: Ngọc Linh, đạo diễn: Hoa Hạ). Đó là một vai tuy ngắn ngủi nhưng được coi như một khuôn mẫu cho các học viên học diễn về sức sống của một vai xuất hiện rất ít so với chiều dài vở diễn.

Truân chuyên… vườn Lệ Chi

Khi làm đạo diễn vở Bí mật vườn Lệ Chi của tác giả Huỳnh Hữu Đản, nhiều người tưởng tôi sẽ chọn vai Nguyễn Trãi cho mình. Đó là những người ngoài nghề, không biết công việc nặng nhọc của một đạo diễn. Lãnh dựng vở đó mà tham, ôm luôn vai chánh là tiêu.

Lẽ ra tôi đã không đóng vai nào, nhưng khi đọc vai Tạ Thanh tôi rùng mình khi thấy vai phụ này có điểm nào đó chung với những người từng thân thiết, từng yêu tôi và từng hại tôi. Nhân vật đó không tin ai, nhất là với những người sống và làm những điều trái ý hắn ta.

Vở này, thật ra thoạt đầu chưa có ai ác, toàn những nhân vật đầy tính người hiền lành như bao người. Nhưng một ngày khi thấy quyền lợi bị đụng chạm, họ biến thành một con người khác.

Tôi đã đẩy mạnh cho nhân vật Nguyễn Thị Anh khóc hu hu, thương cho Nguyễn Trãi vì ông bị hại dưới âm mưu của mình. Giết đi những người tài đức, muôn người có một như thế, quả là đáng tiếc, nhưng phải giết thôi vì để họ sống thì cái sáng của họ sẽ hủy hoại cái tối của ta.

Khi để dàn đồng ca lùng nhùng trong đống vải như hồn của đất, hồn của nhân loại cố làm như không biết, không thấy, không nghe… chẳng phải là tôi không biết đau. Một khán giả là một nhà sư bên Pháp về nói với tôi đã nhìn ra dàn đồng ca đó tuy là chứng nhân lịch sử, nhưng không thể nói ra những sự thật kinh hoàng mà mình vừa chứng kiến.

Vở này gặp nhiều truân chuyên. Khi vở bị ngưng, với người sản xuất là một nỗi buồn khác, nhưng với người làm nghề cần khán giả tri âm tiếp hơi, chỉ cần vài khán giả nhìn thấu được như vậy tôi thấy cũng gọi là đủ.

Cho tới bây giờ, việc tạm ngưng vở vẫn là lệnh miệng. Chúng tôi nghe là cấm vì có người kiện, yêu cầu không được khẳng định Ban Cơ là đứa con ngoại tình. Có một sự thật phi lý là khi duyệt lại để có thể xóa cái lệnh miệng kia, ngoài việc chỉnh chút đỉnh cho vở hay hơn, gần như về ý tưởng chúng tôi không sửa chút nào…

Khi nói về những cái bóng của mình, có dịp ngó lại những vở mình dựng, như những đứa con hiếm hoi của tôi, bỗng tự hỏi phải chăng mình đã bị làm việc trong một môi trường không lý tưởng để sáng tạo. Mà sống kiểu đó thì rõ ràng là một kiểu chết.

Tôi đã chọn nghề này, đã được đào tạo chuyên nghiệp. Giờ nghề thì yên, sống thì được, lẽ ra phải thấy mình hạnh phúc nhưng cớ sao không vui nổi. Phải chăng mình đang đãi cát tìm vàng, mà cái môi trường tôi đang tìm này sao bùn nhiều quá, chẳng biết khi xong trận sống này, tôi lọc được bao nhiêu bụi vàng.

Một kiểu nào đó, Công ty Thái Dương của chúng tôi vẫn không thể tự tạo được một môi trường lý tưởng để làm nghề. Có phải là tội lỗi không khi tôi thèm vô cùng việc có một nhà hát riêng cho mình để tôi được toàn tâm toàn ý sáng tạo các vai diễn, những tôi ảo của tôi, như cái thời còn trong trường học, không phải sợ bốn tên mafia trong văn hóa văn nghệ như nhà văn Nguyễn Huy Thiệp đã gọi tên: quyền lực, đồng tiền, tôn giáo và… tình yêu.

_________

“Những tâm tình chơn chất của một gã mang danh là phù thủy trên sân khấu, nhưng cũng mang tiếng dại các loại gái, trai, và cả chẳng trai, không gái ở đời thường”.
Kỳ tới: Yêu

KỲ 6 : YÊU

Thôi thì trước sau gì cũng phải có một chương như thế này, cho những người tôi yêu và yêu tôi, không phải cho thỏa lòng tò mò của đại đa số các bạn mà cho tôi.

Như một câu hát, “vì anh, tấm gương soi, đối mặt em đó, vỡ một lần cho xong”.
Chỉ mong ai đó nếu thấy chương này có ít nhiều làm tổn thương nhau thì hãy hiểu cho đây là những tâm tình chơn chất của một gã mang danh là phù thủy trên sân khấu, nhưng cũng mang tiếng dại các loại gái, trai, và cả chẳng trai, không gái ở đời thường.

Cuộc tình chưa hết trên đầu ngón tay

Là người của công chúng, tôi luôn bị đồn (oan) là cặp bồ với bất cứ người nào mà họ thấy đi cùng, từ con gái đến con trai. Phải chăng đó là hậu quả của cuộc sống tình cảm quá kín đáo của tôi nên mình cũng dễ trở thành miếng mồi ngon cho những kẻ tò mò, thèm thuồng khai thác đời tư người của công chúng để làm trò mua vui cho thập phương bá tánh, và cho những ai ghét mình nữa chớ (ai lại không có, huống hồ Thành Lộc?!).

Dĩ nhiên đây cũng là một chương khó khăn để kể ra với tôi. Với số tuổi của tôi bây giờ, với nghề nghiệp của tôi đã và đang theo, với những trải nghiệm tôi đã có, bạn có tin không nếu biết con số những cuộc tình của tôi chưa đếm được hết mười đầu ngón tay. Thiệt tình mà nói để gọi là trọn vẹn, gần như chưa cuộc tình nào đạt tới hai chữ đó, chỉ là những khoảnh khắc hạnh phúc, có khi cho cả hai hoặc cả ba.

Tại sao lại cả ba? Có những lúc ba đứa thân thiết với nhau, tôi cùng một cô bé và một chàng trai nữa. Cả ba cùng trẻ, đẹp và tài năng. Cô gái tên Biển. (Ngó lại những tình yêu của mình, hình như tôi đắm chìm trong cũng có tới vài cái Bể).

Chàng trai kia cũng là bạn thân của mình. Tôi lúc đó đang ở trong đội múa. Nàng ở cùng đội với tôi. Còn chàng dính líu đến âm nhạc, là một nghệ thuật mà hốt nhiên bỗng thấy réo rắt hơn mình, vương giả hơn mình. Hình thể chàng cũng cao ráo hơn mình, nên tự thấy nếu cần một người để che chở nàng chắc chàng xứng đáng hơn. Thế là tôi rút lui.

Cùng lúc quen với Hát và Biển, tôi còn quen thân với một đạo diễn tên Biển nữa. Chàng Biển này với tôi cũng khá thân, nhưng quan hệ của chúng tôi chỉ là những trao đổi về nghề.
Nhiều người cho là tôi “lụy” Biển này hơn. Nhưng nếu quả thật như vậy thì với tôi, tình cảm càng “lụy” nhau thì bộc phát, bộc tàn.

Chỉ lâu bền hơn nếu bên cạnh tình yêu còn những việc làm chung, cần sự nể trọng nhau, sự chăm sóc nâng niu nhau. Và điều quan trọng nhất, phải là cùng chủng loại mới cùng ngôn ngữ mà hiểu những lời nói của nhau. Để nhận ra nhau không thể dùng mắt thường, mà chỉ bằng cảm nhận vô hình.
Tưởng sao, giờ thì trong ba đứa, chỉ mình tôi còn sống độc thân. Chàng nay là nhạc trưởng kiêm giám đốc một nhà hát, Biển nay là bác sĩ, cả hai đều có hai gia đình riêng và chắc là họ đều hạnh phúc.

Trước khi kể thêm một cặp ba nữa, xin trở lại một rung động đầu đời của tôi. Đó là một cô giáo khi tôi học lớp 6 Trường Nguyễn Thái Học. Cô dạy văn, tên Mỹ, và cô đẹp. Tiếng cô đọc những áng văn thơ nghe êm như nhạc, chữ viết cô rải trên bảng mà độ đậm nhạt như viết bút mực trên giấy. Phải ghi tên cô ở đây, dù chỉ là rung động thời vỡ lòng yêu, ở cái tuổi 12-14.

Thời đó, tôi giỏi văn nổi tiếng. Đọc đề xong tôi viết một mạch, chưa bao giờ viết nháp. Điểm thi văn trong các kỳ thi học kỳ của tôi luôn cao nhất lớp. Thừa thắng xông lên, tôi còn mộng mơ mai mốt mình sẽ phải trở thành một ông thầy dạy văn.

Có lẽ tôi giỏi văn nhờ yêu cô và muốn đẹp lòng cô. Nhờ cô siêng năng sắm áo dài mới mà cũng hình thành trong tôi một nỗi vấn vương với chiếc áo dài, loại áo dài đơn giản, rất Việt, và rất thơ.

Tiếc là cô giáo đã mất sau 1975, không cho tôi có cơ hội được mời cô xem mình diễn, để cô hiểu có phần cô góp trong những vai diễn của tôi.

Ông anh của… Hát
Có một thời gian, trong giới thích gắn tên tôi với một nữ diễn viên. Tạm kêu cô gái này là Hát. Đầu tiên, Hát coi tôi như ông anh của khóa trước, vở tivi đầu tiên của Hát khi cô còn đang học năm thứ hai trong trường, đạo diễn mạnh dạn mời hai đứa tôi làm cặp nam nữ chính trong đó.

Hồi đó mặt hai đứa trong vắt. Nhưng tôi được mời đóng nhiều loại vai hơn là Hát chỉ chết một vai đào đẹp, hiền ngoan. Khi tôi về sân khấu 5B, Hát và tôi có làm vợ chồng và tình nhân trong vài vở như Giấc mộng kê vàng, Ngôi nhà không có đàn ông.

Vở trước chúng tôi được một tờ báo bình chọn là cặp đôi được yêu thích trong năm. Vở sau có một câu thoại nhiều người thích, khi tôi đến từ biệt Hạ để ra đi, tôi trong vai ông Thiện đã nói: “Cái mà Hạ cần, tôi không có, và tôi lại có những thứ mà Hạ không cần”. Ngoài đời có lẽ cũng vậy. Hát có những điểm khá giống tôi, thông minh, hài hước, ít nhiều có máu nổi loạn.

Nhưng đúng là cái Hát cần, như cần một sắc vóc để có thể làm đôi tiên đồng ngọc nữ, thì tôi bị thiếu ít nhiều, cái tôi dư thừa là sự cô đơn thì có nữ nghệ sĩ nào rước vào cái của nợ đó về chi cho nặng đời.

Có một thời gian Hát lụy vì những nam nhơn có vóc dáng đẹp mã. Giữa tôi và một nam nhơn nổi tiếng sát gái, bạn dễ nhận ra Hát thà phiêu lưu với người ấy hơn an toàn với sự lãng mạn nhẹ nhàng như mây như khói của tôi…

Giai đoạn đó tôi không hề thấy buồn hay lo mất Hát dù quanh Hát lúc nào cũng dìu dập kẻ đón người đưa, những Việt kiều, nghệ sĩ. Không phải tôi A.Q. hay tử tế gì. Tinh thần tôi lúc ấy cũng có một điểm tựa vững chắc vào một người mà tôi vẫn chưa biết gọi danh xưng gì mới xứng: huynh đệ, bạn bè, hay một “hồng nam tri kỷ” với mình.

Mà ngẫm kỹ, có lẽ tên chính xác của tình cảm này là tình bằng hữu, một loại tình bằng hữu cao đẹp hơn cả tình yêu vì nó đã giúp nhau lớn lên về nhiều mặt thuộc về tâm hồn và cách sống.
Hồng nam tri kỷ
Anh cũng tên Biển. Bạn đã bao giờ có được một người bạn mà bạn quý từng giây phút gặp nhau, tiếc rẻ vô cùng khi con đường cùng đi với nhau sao chỉ có từng đó để câu chuyện đang khơi trào, tim bạn như đâu đó có một nguồn suối hạnh phúc phun chảy, thì bạn phải chia tay.

Tôi và Biển có thời gian như vậy. Nhiều đêm đi diễn về chúng tôi tâm sự với nhau về chuyện đời, chuyện nghề, cách thế con người sống với nhau, kiến thức về những tác phẩm chúng tôi xem… Mải chuyện, có khi Biển đưa tôi về, bị lố một khúc và ngược lại.

Biển là một người sống có lý tưởng, đã từng suýt hiến thân mình cho một tôn giáo. Anh cho tôi nhiều hơn là ngược lại, và đôi lúc tôi nghĩ mình may mắn khi có một người bạn lớn kiêm luôn cả làm người thầy, hướng dẫn tinh thần cho mình.

Phải nói nhiều về nam nhơn tên Biển này của tôi bởi vì đùng một cái, tôi biết được Biển tỏ tình với Hát. Mà Hát thì đã có bao giờ là của tôi đâu, ngoài những giây phút phù du trên sàn diễn, màn hình? Bạn là tôi thì bạn sẽ xử sự như thế nào trong tình huống này? Đành lập lại lối cũ thôi, “ta đi theo lối nhỏ, là lối an toàn”. Tôi còn có thể làm gì khác chớ? Cả hai đẹp đôi, tài năng, cần nhau. Phải, lúc đó họ là những điểm tựa chắc chắn cho nhau.

Hơn nữa, tôi yêu cả hai. Hơn cả tình yêu, tôi quý cả hai. Khi họ hạnh phúc có nghĩa là tôi được tới hai lần hạnh phúc. Dĩ nhiên, nói như vậy không có nghĩa là tôi không chút nào đau đớn, mà phải nói chính xác là nỗi đau cũng tăng đến bốn lần. Bởi vì dễ gì tìm được lần nữa những Hát và những Biển của mình một thời tràn đầy nhựa nóng thanh xuân của yêu và sống.

Kết cục của cặp ba này thì không chỉ mình tôi độc thân. Biển sau nhiều cái đám cưới hụt với một số mỹ nhơn, hiện vẫn một mình. Hát thì xuất cảnh theo gia đình, gặp lại và kết hôn với người yêu đầu, thỉnh thoảng có về lại Việt Nam. Cô vẫn thu xếp ghé thăm tôi, đúng hơn là thăm sân khấu chúng tôi với lối trò chuyện hài hước khiến ai gặp cô cũng thấy tràn ngập niềm vui.

____________

Những câu chuyện ân tình, những tâm hồn đồng điệu đã ngang qua một đời nghệ sĩ.

Kỳ cuối: Những nữ nhơn trong đời

KỲ CUỐI : NHỮNG NỮ NHÂN TRONG ĐỜI

Tôi muốn kể ở chương này (chương Yêu – TS) một người bạn lớn nữa, một người chị, đội trưởng đội múa của tôi ở Nhà văn hóa Thiếu nhi thành phố.

Hai diễn viên tài năng của sân khấu kịch miền Nam và miền Bắc – Thành Lộc và Lê Khanh – tại Sài Gòn năm 1992 – Ảnh tư liệu

Đó là chị Phan Tiết Hồng Hà. Tôi ghi hẳn tên của chị nơi đây vì ngoài chuyện cho tôi đắm say trong thế giới múa, chị Hà còn là người góp một phần lớn trong việc giáo dục nhân cách tôi, từ văn hóa ứng xử giao tiếp, dạy cho tôi biết cách đối nhân xử thế không phải với tư cách người thầy mà còn kèm thêm những tâm tình đời riêng như một người bạn thân thiết.

Người thầy lớn về thẩm mỹ

Ngẫm cho cùng, tôi là một kẻ hiếu học, hiếu nghĩa, hiếu tình. Nên tôi vẫn cho là mình may mắn, bởi lắng sâu trong các mối quan hệ bè bạn, tôi luôn phát hiện và xem mỗi người mình đã gắn vào chữ bạn, đều hàm nghĩa trong đó là một người thầy của mình ở một khía cạnh kiến thức nào đó. Thế nên dù cuộc sống biến thiên, có phải chia tay, thậm chí không nhìn nhau nữa hay vì hoàn cảnh không còn cơ hội gặp nhau, nhưng tôi vẫn luôn biết ơn họ, cũng như biết ơn quá khứ.
Để đóng lại chương này, tôi muốn ghi lại câu trả lời của tôi vào năm 2008 cho báo Tiền Phong:

* Thất bại lớn nhất trong cuộc đời anh, tính đến thời điểm này?

– Đến bây giờ mà vẫn không có người yêu. Những mối tình chợt đến rồi chợt đi như những cơn “áp thấp nhiệt đới”. Người tôi yêu thì không yêu tôi, người yêu tôi thì không hề làm tôi rung động. Có sự thất bại nào thảm hại như vậy chưa? Trong sự nghiệp nghệ thuật tôi thành công bao nhiêu thì trong tình yêu tôi thê thảm bấy nhiêu.

Xin cho tôi ghi thêm nơi chương này, một nữ nhơn mà những tác phẩm của tôi đã được ảnh hưởng sâu đậm từ các tác phẩm của chị, dù tôi rất muốn đưa chị sang chương tôi nói về và tri ân những người thầy.

Chị là Nguyễn Thủy Ea Sola, một biên đạo múa tài năng (của các vở Hạn hán và cơn mưa, Ngày xửa ngày xưa…) mang hai dòng máu Việt – Pháp, tên chị được ghi trong mục những phụ nữ tài ba

( xin lỗi vì post thiếu phần này , xin các bạn đọc tiếp )

Ai cũng biết để chỉnh gu – khiếu thẩm mỹ – của ai đó là một công việc cực kỳ gian nan. Sola là người thầy lớn cho tôi về thẩm mỹ.

Duyên phần đưa đến, tôi được xem vài tác phẩm của chị, ở ngoài và trong nước, ở sàn diễn chính thức lẫn được kiến tập. Với một người làm việc nghiêm chỉnh, khó khăn với chính mình và cộng sự, được chị cho xem tác phẩm khi chưa hoàn chỉnh là một may mắn lớn.

Những tác phẩm của Sola ở nước ngoài được ủng hộ nhiệt liệt. Khi biểu diễn trong nước thì có dư luận trái chiều. Được biết có lần một người bạn mời Sola xem tôi diễn một vở kịch ở sân khấu Idecaf, bước vào khu thiệp mời thấy toàn báo chí, hình như trong đó vài người đã viết lên án tác phẩm của mình, Sola xin được đổi sang ngồi khu khác ngay, nếu không nể nhau thì đã ra về rồi.

Người phụ nữ này được trong giới xem như một người có thần kinh bằng thép. Không bằng thép sao chịu nổi khi chỉ mười lăm phút trước khi bay, Sola mới lấy được giấy phép mang cả đoàn rời nước, trong đó đa số là các bà nông dân có hai ngón chân cái khoằm và giao nhau như dấu hiệu của những người Giao Chỉ gốc. Vậy mà tôi đã từng chứng kiến người phụ nữ thép ấy ngồi khóc lẻ loi một mình.

Sola là người cực đoan, thấy ai liệng mình vào một trang web nào đó thường yêu cầu phải lấy ra, thấy ai đưa máy lên chụp mình đều lấy tay che mặt vì sợ bị lấy mất một chút nào đó, linh hồn của mình. Mong là những ghi chép dính líu về Sola ở chương này sẽ không nằm trong số phận đó.

Còn những ân tình nào nữa nên đưa vào chương này. Có những quan hệ với tôi tuy không thường xuyên nhưng cũng khá quý giá, từng cho tôi những kiến thức, thông tin, và cũng là một phần hồn của họ để giúp nhau làm nghề.

Có thể một vài tên ở đây như tác giả, đạo diễn Nguyễn Thị Minh Ngọc, nhà thơ Đỗ Trung Quân, nhà thiết kế Kim B. và chồng chị – nhà báo Nhã Bình (đã mất).

Đồng nghiệp quá nhiều, bạn bè thì càng vô thiên lủng! Trong phạm vi những trang viết có giới hạn này chỉ xin đặc biệt nhắc đến những cái tên mà họ thật sự có sức ảnh hưởng đến mình, cả tình cảm lẫn chuyên môn, với những đồng nghiệp tôi muốn nhắc đến là những người mà hoạt động nghệ thuật của họ thật sự đã chinh phục và có tác động tích cực đến chuyên môn của tôi, tôi thừa nhận trong phương thức sáng tạo nghệ thuật của mình, có ít nhiều tôi đã chịu ảnh hưởng từ họ.Và thật là thiếu sót nếu tôi không nhắc đến nàng.

Tôi gọi nàng là nàng

Vì trong mắt tôi nàng hội đủ mọi điều để tôi ngưỡng mộ: sắc vóc thanh nhã, vẻ đẹp hồn hậu, phong cách quý phái, sang trọng lại đằm thắm, và tài năng thì thuộc hàng xuất sắc. Lần đầu tiên nhìn thấy nàng hóa thân thành tiểu thư Juliette của William Shakespeare là tôi biết mình sẽ “chết”vì người nữ diễn viên này và đúng là từ đó tôi đã lụy với những vai diễn của nàng sau đó luôn!

Nàng nhỏ hơn tôi hai tuổi, nhưng vì từ chỗ cả hai cùng ngưỡng mộ nhau nên trở thành thân nhau từ thời khắc nào tôi cũng không nhớ chính xác, gọi nhau luôn là mày tao mi tớ từ lúc nàng còn thiếu nữ đến lúc trở thành phu nhân. Phu quân của nàng nhiều tuổi hơn tôi, nhưng vì chúng tôi thân nhau quá nên có lúc tôi cũng mày tao với hắn luôn.

Cụ Đình Nghi có thổ lộ rằng trong dàn diễn viên đương đại – là vào cái thời điểm chúng tôi còn phơi phới tuổi thanh xuân lúc đó – ông chỉ đánh giá cao miền Bắc có nàng và miền Nam có tôi, cụ quý thương hai đứa tôi lắm nhưng cũng lạ là với nàng thì cụ gọi là con, trong khi với tôi thì cụ thích là anh em hơn!

Tôi học được từ cách diễn của nàng là sự bình tĩnh, điềm đạm cùng cách thể hiện cảm xúc bằng đôi mắt, ôi cái đôi mắt ấy ẩn nấp sau vành nón lá lúc đứng đợi người tình ngoài sân ga (Bến bờ xa lắc), háo hức hi vọng rồi hoài nghi, rồi lại níu kéo và cuối cùng là thẫn thờ tuyệt vọng…

Cái đôi mắt ấy nó ám ảnh tôi suốt một thời gian dài, đã có nhiều nữ diễn viên vào vai diễn đó nhưng với tôi nàng là vô địch, có nhiều nữ diễn viên khác khi vào vai đó đã sao chép lại cách diễn của nàng, có vẻ tôi ca ngợi nàng hơi nhiều nhưng quả thật nàng đáng được như thế và tôi không ngượng miệng khi dành nhiều lời có cánh cho nàng.

Có lần tôi ra Hà Nội để trình diễn vở kịch Monsieur Jourdain au Tonkin – một công trình hợp tác kịch nghệ Việt và Pháp – chúng tôi gặp lại nhau mừng lắm, nàng đưa tôi đi chơi khắp nơi ngoại thành Hà Nội từ chùa chiền đến hang động núi non. Lúc đó nàng đang mang thai đứa con đầu lòng.

Tôi thật sự lo lắng và ý thức bảo vệ nàng trong từng bước đi, xuống hang tôi là người xuống trước để đỡ tay nàng, chui lên mặt đất thì là người lên cuối để nâng tay nàng bước lên, có hang động bờ đá ẩm ướt trơn trượt, tôi luôn mồm cảnh báo để nàng ý thức đi đứng trèo leo cho an toàn.

Cuối cùng nàng leo lên mặt đất được bình an còn tôi thì trượt té cái ạch và chính nàng lại là người chìa tay ra cho tôi nắm lấy và lôi tôi lên. Xin miễn miêu tả về cái nỗi nhục của tôi lúc đó, tôi làm lơ cố để cho nàng đừng cười tôi, mà quả là nàng đã không cười và làm như chuyện đó đã không hề xảy ra, tôi biết nàng cố ý thế để tôi không ngượng. Trên sân khấu nàng diễn tinh tế như thế nào thì ngoài đời nàng cũng ứng xử tinh tế không hề kém.

Nàng có cộng tác với chúng tôi trong Sài Gòn một vở kịch cổ điển lãng mạn của Đức (Âm mưu và tình yêu – đạo diễn Trần Minh Ngọc) và đó là một kỷ niệm rất đẹp trong tình bạn, tình đồng nghiệp chúng tôi đã có được cùng nhau.

Quả thật hiếm tìm được một nữ nghệ sĩ đầy đủ tài sắc và đạo đức nghề nghiệp đáng trân trọng như Lê Khanh, người nữ kịch sĩ hiếm hoi của sân khấu Bắc thừa nhận những tinh hoa ưu thế của sân khấu kịch phía Nam, luôn là người khiêm tốn và chân thành, trung thực trong việc nhận định về giá trị nghệ thuật.

THÀNH LỘC – NGUYỄN THỊ MINH NGỌC

Tôi chán cái kiểu tìm cãm giác an toàn khi hò la theo đám đông cho nên tôi thích lối suy nghĩ này nhất là câu kết luận cuối cùng. Rất và rất nhiều người vẫn có thói quen tin vào những gì mà người họ thích và phãn đối bất cứ cái gì mà người họ ghét đã viết ra mặc dù đúng ra họ chỉ nên tin hay không tin vào nội dung đó sau khi đã phân tích và suy xét dù nó được xuất phát từ ai.

Tự do ngôn luận và bài viết ‘ăn thịt chó’

Hôm trước tôi viết bài ‘Cho tôi một lý do để không ăn thịt chó’. Tôi đã bảo với mọi người rất rõ rằng, đây là một bài luận, tôi đưa ra quan điểm, mọi người có quyền tranh luận song không được chửi bậy vì chửi bậy không phải tranh luận. Hầu hết mọi người chửi tôi như một kẻ man di mọi rợ vì tôi bảo vệ quan điểm ăn thịt chó.

Tôi đã từng ăn thịt chó một lần vì tò mò và không bao giờ ăn nữa vì tôi nuôi chó. Nhưng tôi đang đứng trên quan điểm của người ăn thịt chó để nói lên góc nhìn của họ.

Chị gái tôi, người rất hiểu tôi đã nói rằng, tại sao em viết một bài luận như vậy, nó hoàn toàn sai. Tôi hỏi sai chỗ nào, chị nói nhiều, nhưng cuối cùng ý chị bảo vẫn là, làm người thì không nên ăn chó, đó là văn minh.

Tuy nhiên, nếu tôi cứ khư khư giữ lập trường rằng, pháp luật không cấm, em cứ ăn chó chị làm gì được em thì chị cũng chịu. Và cuộc tranh cãi sẽ cứ thế không đi đến hồi kết.

Chúng ta hay nhầm lẫn rằng, một cuộc tranh luận cần phân biệt thắng thua. Tuy nhiên, cái mà cuộc tranh luận hướng đến là, chúng ta tranh luận để hiểu nhau hơn, để dễ dàng thông cảm, để hiểu quan điểm của người khác chứ không phải phân biệt thắng thua để chửi nhau.

Chúng ta có thể chọn nhiều góc nhìn khác nhau và mỗi góc nhìn sẽ cung cấp cho chúng ta một cách để thấu hiểu vấn đề. Chính từ góc nhìn đa dạng, như vậy mọi người sẽ dần tiếp cận chân lý theo cách riêng của mình.

‘Có quyền khóc’

Một anh đi trộm cắp dù chưa biết anh ta đúng hay sai nhưng luật pháp luôn cho anh ta quyền để được giải thích lý do trước tòa. Đó là quyền con người. Anh ta có thể bảo rằng, vì mẹ anh ta bệnh nên anh ta trộm cắp để có tiền chữa bệnh cho mẹ. Bạn có thể nhảy vào chửi rằng, mẹ bạn cũng bệnh mà bạn có đi ăn cắp như anh ta đâu.

Dĩ nhiên anh ta có thể sẽ bị vào tù thôi. Nhưng chúng ta vẫn cần lắng nghe anh ta nói. Để có một góc nhìn khác. Để biết rằng, à, một trong những nguyên nhân có thể cấu thành tội phạm là vì nghèo và có giải pháp giúp xã hội này ít người nghèo hơn. Hoặc để cảm thông, à, anh ta có hiếu, chỉ là vì cần tiền chữa bệnh cho mẹ nên anh ta mới trộm cắp.

Tôi còn nhớ cách đây không lâu, một anh thanh niên qua Singapore mua iPhone 6 để tặng bạn gái nhưng vì không biết tiếng Anh rồi bị lừa. Một số người có thể nhìn nhận rằng, anh ta ngu, cái hợp đồng đọc không kỹ cứ ký vào thì bị người ta lừa ráng chịu, việc gì mà khóc. Tuy nhiên với tôi, anh ta có quyền khóc. Vì đồng tiền anh ta kiếm ra quá cực nhọc và anh ta có thể khóc vì tiếc tiền.

Cái cách mà đa số người Việt chúng ta đã làm là gì? Là hạ bệ và dìm chết nhau nếu không nói đúng ý bạn. Một xã hội không muốn lắng nghe những điều mới mẻ, thì sẽ mãi cũ kĩ và lạc hậu…
Võ Mỹ Linh

Một số bác người lớn bảo, tôi là người lần trước viết thư chỉ ra cái sai của Bộ Giáo dục rất hay nhưng bây giờ [bài về ăn thịt chó] thì nói nhảm. Vậy nếu tôi không là người mạnh dạn nói lên quan điểm với bộ trưởng, họ có được cớ để sỉ nhục Bộ Giáo dục không?

Sau khi viết thư góp ý với Bộ trưởng, tôi đã quay lại viết một bài nói với các bạn rằng, cuộc đời là cuộc đời của bạn, không phải của ông bộ trưởng nên đừng đổ lỗi cuộc đời bạn hỏng là do ông bộ trưởng.

Để sống, để hiểu, để có thể đi cùng nhau, tôi nghĩ cái cốt yếu nhất là cần lắng nghe. Nhưng cái cách mà đa số người Việt chúng ta đã làm là gì? Là hạ bệ và dìm chết nhau nếu không nói đúng ý bạn. Một xã hội không muốn lắng nghe những điều mới mẻ, thì sẽ mãi cũ kĩ và lạc hậu…

Nếu bạn là một độc giả chân chính, hãy cứ chuẩn bị tinh thần rằng, một ngày nào đó tôi sẽ viết một vấn đề gì đó đụng chạm đến quyền lợi của các bạn. Nhưng nếu bạn hiểu tôi, phải biết rằng, tôi đang cung cấp cho bạn một góc nhìn, dưới nhiều khía cạnh khác nhau.

Một em gái nói với tôi thế này, em biết chị sắp ra sách nhưng em sẽ không mua sách chị vì chị viết bài luận bảo vệ người ăn thịt chó.

Tôi thì muốn nói với em rằng, chị rất ủng hộ em vì em đã không mua sách của chị. Bởi một độc giả mua sách không phải vì muốn học được những kiến thức từ sách mà chỉ là vì yêu hoặc ghét tác giả thì có mua hay không cũng chẳng để làm gì.

Thật không dễ để nhìn thấy bãn chất của vấn đề. Lý do của cái không dễ này không phải là vì thiếu kiến thức.
Thật vậy, hiện nay với sự phát triễn của công nghệ thông tin nên hàng ngày có hằng hà sa số tin tức trên các web. Muốn thanh lọc nó đễ tìm thông tin bổ ích và gần với sự thật thì ngoài kiến thức người ta còn phải biết phân tích, so sánh và tổng hợp các loại tin tức khác nhau nhưng như thế vẫn chưa đủ vì trong khi ta tiến hành những hoạt động phân tích tổng hợp đó nếu đễ sự thiên kiến, tình cãm yêu ghét của cá nhân vô tình lẫn vào thì toàn bộ kết quả sẽ không còn giá trị vì thiếu tính vô tư và công chính.
Theo tôi đây mới là vấn đề khó giải quyết khiến cho phần lớn người không thể phân tích và dự đoán chính xác tình hình được, ngay cã các nhà hoạt động chính trị người Việt trong hay ngoài nước cũng vậy.
Sự kiện mới đây nhất là khủng bố ở toà soạn báo châm biếm tại Pháp. Khi mới nhận được tin thì tôi cũng như nhiều người cãm thấy sốc và phẩn nộ ghê gớm. Nếu lúc đó tôi có hành động phãn kháng hoặc viết bài về nó thì chắc sẽ gay gắt lắm nhưng sau đó vài ngày thì chính tôi cãm nhận suy nghĩ của mình bắt đầu khác đi. Càng về sau, khi nhận được thêm nhiều thông tin khác từ phía các QG hồi giáo thì tôi càng có thêm những suy nghĩ lập luận khác.
Thế đấy ! một sự kiện không dính gì đến cá nhân mình mà chỉ qua thời gian ngắn do nhiều tác động khác đã làm mình thay đổi suy nghĩ huống hồ chi nó có liên quan trực tiếp đến mình thì còn tác động dữ dội đến tình cãm suy nghĩ khiến ta khó mà bình tỉnh phân tích mọi chuyện một cách khách quan được.
He.he.he….cho nên cách dễ nhất mà mọi người thường làm là thích ai là cứ ủng hộ dù họ có nói hay làm gì cũng cứ OK còn như ghét ai thì cứ phãn đối tới số những gì họ làm, hơi đâu mà suy nghĩ cho mệt óc chứ. Còn phải dành sức đi cày nữa mà…….Và thế là chúng ta được xếp vào loại quần chúng, chúng ta đã tự nguyện biến mình thành con rối cho những kẻ khác giật dây, thậm chí còn cãm thấy tự hào là mình đang thực hành dân chủ…
Có một nhà cách mạng Pháp đã định nghĩa về Quần Chúng như sau : ” Quần chúng là những người mà ngày hôm trước họ công kênh và hoan hô ta, ngày hôm sau họ la ó đòi treo cổ ta “

Câu hỏi của Hoà về Vịt Bắc Kinh không rỏ lắm, có thể là hỏi xuất xứ của giống vịt Bắc Kinh, cũng có thể hỏi về món ăn Vịt Bắc Kinh. Thôi thì mình tài lanh trã lời luôn cã hai. Mỗi thứ mình đều có biết một chút nhưng không đủ nên lượm lặt trên web đễ cho đầy đủ hơn, đó là lý do mình chuyển phần trã lời này sang mục Đọc Báo Dùm Bạn.
Đầu tiên là xuất xứ của giống vịt Bắc Kinh.
Được hình thành từ khoảng hơn 300 năm trước ở vùng Ngọc Tuyền Sơn tỉnh Bắc Kinh, đó là một vùng hồ rộng có nhiều động thực vật thuỷ sinh, nhờ đó mà chúng cho chất lượng thịt rất tốt. Từ đây giống vịt này đã phát triễn khắp thế giới. Nó được nhập vào Mỹ và Châu Âu từ năm 1873 khi đến các quốc gia khác nhau nó cũng mang thêm một số tên khác, người ta có giống vịt Bắc Kinh của Anh, của Đức. Như comment trước tôi có nói tới vịt Anh Đào thật ra cũng là gốc từ vịt Bắc Kinh được nuôi và phát triễn ở vùng Chery Valley của Anh nên người mình gọi là Anh Đào ( cherry).
Từ khi có giống vịt này thì hầu như các lò vịt quay đều dùng loại này để quay chứ không dùng vịt ta nữa. Ngay cã các quán cháo vịt Thanh Đa cũng bán loại này vì thịt nhiều và dày trông rất bắt mắt.
Bây giờ chúng ta nói đến món Vịt Bắc Kinh trong đây có hình ảnh hấp dẫn quá mà không post lên được )
Không ai là không muốn thưởng thức ẩm thực của đất nước 5000 năm lịch sử này, với sự đa dạng về hình thức, mùi vị cũng như phong cách chế biến mỗi vùng miền tại Trung Hoa lại có những đặc sản riêng và vịt quay Bắc Kinh là một trong những món để lại ấn tượng cho du khách nhiều nhất.

Đây là món ăn vô cùng nổi tiếng của vùng Đông Bắc Trung Quốc, đặc biệt là Bắc Kinh, thậm chí tiếng tăm của nó còn vượt ra ngoài lãnh thổ của Trung Hoa để trở thành món ăn mà thế giới ai cũng biết đến. Vịt quay Bắc Kinh là giống vịt to, béo, da mỏng, chúng được quay trong lò lửa lớn cho tới khi lớp ngoài đổi màu vàng sậm. Nếu là vịt quay chính hiệu, khi quay người ta chỉ cần khoét một lỗ nhỏ trên mình vịt, rút hết nội tạng bên trong ra sau đó cho một chút nước vào phía trong và đem ra nướng. Làm như thế này người ta vẫn giữ được nước cho vịt mà thịt vịt sau khi quay sẽ mềm và thơm hơn.

Nhưng cho đến ngày nay người ta vẫn chưa xác dịnh chính xác loại đặc sản này bắt nguồn từ đâu. Có rất nhiều truyền thuyết thú vị xoay quanh nguồn gốc của món ăn độc đáo này. Có người cho rằng món này có lai lịch từ thời nhà Nguyên (1206 – 1368) và trở nên nổi tiếng nhờ được các vị vua nhà Minh yêu thích ( khoảng đầu thế kỷ XV). Cũng có nhiều ý kiến lại cho răng món này thực sự không phải món ăn của Bắc Kinh mà là món vịt quay Quảng Đông phát triển lên mà thành. Đã nổi tiếng từ thời Nam Bắc Hồ cho tới tận bây giờ những câu chuyện xoay quanh nguồn gốc của món ăn này vẫn đang là một câu hỏi chưa ai chắc chắn.
Người Hàng Châu (Đại Nguyên) cho rằng thời Nam Tống có rất nhiều tiệm ăn Lâm An được gây dựng lên, và dịch vụ ăn uống thời đó rất thịnh hành. Món vịt quay chính là món ăn nổi tiếng của tiệm ăn Lâm An, vịt tại đây được lấy từ vùng Chiết Giang và được chế biến vô cùng công phu. Trong quãng thời gian nhà Nguyên diệt nhà Tống có nhiều người làm thuê cho tiệm Lâm An trong đó có cả những đầu bếp bị bắt làm tù binh và từ đó món vịt quay này lưu lạc tới Bắc Kinh. Trải qua một thời gian dài thì nó đã trở thành món vịt quay Bắc Kinh nổi tiếng như ngày nay.

Nhưng người Nam Kinh (Đại Minh) lại cho rằng từ khi Chu Minh lập thủ phủ tại Nam Kinh, thì Nam Kinh đã nổi tiếng bởi các món vịt như vịt muối, vịt giòn, vịt sấy , vịt nướng, vịt trăm vị… Họ cho rằng món vịt của họ đã được lưu truyền tới đó khi thủ phủ được chuyển tới Bắc Kinh.

Con người Bắc Kinh, họ cũng có một luận điểm khác để tỏ lòng tự hào cho món ăn của quê hương mình. Họ cho rằng khoảng 800 năm trước khi Kim triều chọn Bắc Kinh dựng phủ, thời đó Bắc Kinh vẫn còn âm u rậm rạp với rừng núi, kênh rạch, mương ngòi bao quanh tạo điều kiện cho chim chóc hội tụ về đây rất nhiều trong đó có loài vịt trắng. Loài vịt này vốn là vịt hoang thời đó người dân chỉ thường bắt mang về chế biến cống nạp vào cung phục vụ vua quan, nhưng dần dần họ đã thuần hóa chúng và biến chúng trở thành giống vịt như ngày nay. Có khá nhiều cách chế biến khác nhau cho món vịt quay nhưng đến nay thì đã thống nhất thành một quy trình và bạn thấy đấy ngày nay vịt quay Bắc Kinh đã trỡ thành thương hiệu vô cùng nổi tiếng mà khách du lịch Bắc Kinh nào cũng muốn nếm thử.

Với mọi người có lẽ thông tin như trên là đủ nhưng vì trong các bạn nữ của chúng ta còn có tay tổ khói lữa nhân gian là Lan A nên tôi đành phải tiếp tục chi tiết hơn về Vịt Bắc kinh :

Đặc trưng của món vịt quay là da vịt mỏng, giòn, màu vàng sậm, nhiều nhà hàng phục vụ món da và món thịt riêng. Vịt Bắc Kinh to, béo sau khi được quay trong lò lửa lớn, được nhà hàng lạng lấy thịt và da phục vụ cho khách, riêng phần xương còn lại được hầm để nấu món súp. Lai lịch món này có lẽ từ thời nhà Nguyên (1206-1368) đến đầu thế kỷ XV, món này đã nổi tiếng được các vua chúa Minh triều ưa thích. Vịt quay Bắc Kinh, cùng với môn “Kinh kịch” được người Bắc Kinh tự hào làm thương hiệu riêng khi đề cập đến văn hóa thủ đô Bắc Kinh cho người nước ngoài.
Ăn vịt Bắc Kinh là dự 1 bữa tiệc độc vị mà hầu như tất cả du khách tới Bắc Kinh không thể không biết đến. Nói “độc vị” nghĩa là từ đầu đến cuối tiệc chỉ toàn ăn 1 thứ là vịt thôi.
Về vịt Bắc Kinh, đó là 1 món đặc thù về phong vị của đất Bắc Kinh thường chỉ dọn chuyên biệt trong những tiệm gọi là “Bắc kinh khảo áp điếm”. 1 số tiệm nổi tiếng về món vịt này như tiệm vịt Bắc Kinh ở đại lộ Vương Phủ Tĩnh (trung tâm mua sắm lớn nhất trung quốc cách quảng trường Thiên An Môn 1 chặng trên đường tàu điện ngầm) là nhà hàng Toàn Tụ Đức được nhiều người đánh giá là ngon. Rất thành công về lĩnh vực kinh doanh nhà hàng và đã “chắp cánh” cho vịt Bắc Kinh lên sàn chứng khoán vào cuối năm 2007 , Toàn Tụ Đức thành lập năm 1864 tại Bắc Kinh, đến nay đã có 9 cửa tiệm kinh doanh trực thuộc và 61 tiệm liên kết trong và ngoài nước. Tiệm này trong sách du lịch Anh ngữ dịch là “sick duck” nhưng xin bạn chớ lo, đương nhiên không ai dám đem vịt toi, vịt bệnh cho khách ăn đâu. Sở dĩ gọi tên như vậy là do tiệm nằm kế bệnh viện Thủ Đô mà dân địa phương đáng lẽ phải gọi là “vịt Bắc Kinh bệnh viện” nhưng lại bỏ chữ “viện” đi cho tiện khẩu! Đặc biệt tiệm này nằm trong khu vực chợ đêm dành cho người đi bộ rất thuận tiện cho bạn ăn uống hay mua sắm…

Tiệm vịt quay nổi tiếng Toàn Tụ Đức:( tên của tiệm vịt quay này thường xuất hiện trong các truyện chưởng của Tàu )
Ngoài nhà hàng Toàn Tụ Đức nổi tiếng, những nhà hàng khác thì mang những tên như “Tiểu”, “Đại” hoặc “Siêu vịt Bắc Kinh”… tiệm “Siêu vịt Bắc Kinh” là 1 tiệm 4 tầng lầu tân thời có thể chứa đến 2000 thực khách, muốn ăn tối thì phải đặt chỗ trễ nhất là 7h 30′ tối!

Những công đoạn phức tạp và tỉ mỉ để có được món vịt quay chính cống:

Vịt quay Bắc Kinh lại không được ăn trực tiếp là bởi vì vịt khi quay lên sẽ có rất nhiều dầu mỡ, nếu ăn trực tiếp sẽ nhanh chán vì cảm thấy ngấy. Người Bắc Kinh ăn vịt quay theo 1 cách riêng. Và vịt quay Bắc Kinh nổi tiếng 1 mặt là do cách chế biến và mặt khác là do cách ăn.
Chọn vịt, nuôi vịt và mổ vịt:

+ Những con vịt để thực hiện món ăn này phải là loại vịt nuôi ở Bắc Kinh với đặc điểm là cánh và chân ngắn, nhưng lưng dài và ức rộng, thịt của chúng thường có những lớp mỡ trắng giữa các thớ thịt. Trước hết vịt phải được nuôi cho tự ăn và nuôi vỗ bằng cách bơm thức ăn vào họng trong 30 ngày cho đến khi vịt cân nặng: vịt trống thì 3,5-4 kg, vịt mái thì 2,5-3 kg. Thức ăn dành cho vịt là 1 hỗn hợp đậu nành với vài cốc loại nghiền nát thành vữa sền sệt được bơm vào mỏ vịt bằng 1 cái máy bơm: trung bình trong 1 phút bơm cho 24 con vịt. Mỗi ngày vịt cho ăn như vậy 5 lần trong vòng 2 tuần lễ trước khi giết thịt. Thông thường thời gian từ lúc vịt nở trứng cho đến lúc nướng trung bình khoảng 100 ngày.

+ Sau khi cắt cổ vịt, người ta mổ lấy bao nhiêu lòng trong bụng ra bằng lỗ hậu môn, phải rất cẩn thận không được làm hư lũng lớp da, chót cánh bị hớt đi và người ta dùng bơm hơi thổi cho da vịt phồng ra tróc khỏi lớp thịt bên dưới. Sau đó, treo vịt bằng chân, cánh và cổ, tuyệt đối không chạm vào mình vịt, 2 cánh vịt được căng rộng bằng một chiếc đũa sắt, đừng cho cánh cọ vào da mình vịt.

+ Bí quyết làm cho da vịt được đỏ! Để cho da vịt săn lại người ta thường dội 3 gáo nước sôi vào thân vịt, mỗi cánh mỗi gáo, còn 1 gáo thì xối từ cổ vịt xuống toàn thân vịt. Chỉ giới hạn 3 gáo thôi, dội nhiều thì làm rịn mỡ, khi thoa lớp đường mạch nha vào sẽ không dính đều khắp. Chính lớp nước thoa này làm cho da vịt sẽ đỏ láng. Cách chế nước thoa này phân lượng căn bản như sau: dùng 0,5 kg mạch nha (di đường) đun lỏng cho đến khi nó trở vàng, rồi thêm 1 chút muối để khiến mạch nha chẩy tan ra rồi trộn với non 3 cốc nước. Nước thoa phải chờ cho đường hoàn toàn tan ra bằng quậy đều và chứa trong 1 cái bình trong 1 tháng trước khi dùng.

+ Thoa mạch nha cả thẩy 2 lần: lần thứ 2 chỉ phết khi lớp đầu đã hoàn toàn khô và cứng lại. Lớp mạch nha thoa nhiều quá thì da sẽ cháy đen ăn sẽ khét, còn thoa ít quá thì da sẽ loang lổ vàng không đều. Thông thường lượng mạch nha lại giảm dần từ hạ sang thu và tăng dần từ đông sang xuân, phải tùy theo chu kỳ về nhiệt độ và ẩm độ của Bắc kinh. Cách thoa thì cũng làm bằng cách đổ 3 cốc dung dịch mạch nha trong nước trên mình và 2 cánh vịt như khi xối nước sôi để làm săn da vậy.

+ Sau khi thoa xong thì phơi vịt cho khô, thường phơi ngoài trời nếu trời không băng giá. Phơi khoảng 3 tiếng đồng hồ. Còn mùa đông thì phơi trong nhà, mất 2-3 ngày. Phơi khô vịt xong thì lấy khăn bọc vịt lại để chỗ mát trong khi chuẩn bị đốt lò nướng.

+ Vịt sẽ được treo trong lò nướng vịt làm bằng gạch có cửa để đầu bếp canh chừng và xoay trở vịt bằng cây sào thật dài. Cái bí quyết là phải canh làm sao cho vừa độ lửa, già quá thì mỡ chảy ra nhiều làm da bên ngoài mỏng đi trong khi thịt thì dai, còn trường hợp non lửa thì thịt bên trong sẽ sống. Lửa đốt nướng vịt phải bằng loại củi đặc biệt từ cây ăn trái hay củi long não để có mùi thơm! Đây còn gọi là kỹ thuật “chạy lửa”, cũng là điểm đặc trưng thu hút người dùng của món ăn này.

+ Tùy mùa ở Bắc kinh mà nướng vịt lâu hay mau: 40 phút mùa đông, 30 phút mùa hè. Sau khi lò đã đốt đủ độ, là lúc cho vịt sẵn sàng để nướng. Trước khi cho vô lò, người ta lấy 1 cọng cây cao lương (kê) dài khoảng 7,5-8 cm mà gài cái hậu môn vịt cho thật chặt, thật kín để rồi người ta đổ nước sôi vào phía cổ vịt làm sao nước đầy khoảng 75% thể tích trong bụng vịt. Mục đích là khi vịt treo trong lò, sức lửa sẽ làm cho nước này sôi lên mà chín phần bên trong và lửa làm chín da bên ngoài, sao cho trong ngoài chín cùng 1 lúc càng tốt. Nên vịt được “nướng ngoài nhưng hầm trong” theo phép “vũ hỏa kiêm văn hỏa”! Đầu bếp phải tính thời gian từng phút mà lấy cây sào xoay trở vịt tuần tự đủ 4 phía ức, lưng và 2 cánh trong khi dùng mắt mà canh cái độ nướng vàng của da. Cuối cùng khi vịt chín đúng độ và vàng đều thì người đầu bếp bèn lấy sào mà kéo con vịt trực tiếp vào ngọn lửa chỉ để trong khoảnh khắc, cốt cho cả mình vịt vàng ửng lên trước khi rút vịt ra khỏi lò. Kỹ thuật trù pháp “chạy lửa” này nghĩa là con vịt trước chỉ được nung chín khan nay được đưa trực tiếp vào ngọn lửa cao độ. Dân đầu bếp thiện nghệ, lâu năm với kinh nghiệm thường không áp dụng cái xảo thuật điểm xuyết trên vì họ biết thế nào là vàng đúng độ. Vịt sau khi quay xong có lớp bì vị thơm và mềm, tạo thành phần ngon nhất của con vịt. Nhưng điều quan trọng là chỉ có cách làm duy nhất này mới có thể được coi là vịt quay Bắc Kinh chính hiệu mà thôi.

Ăn vịt quay như thế nào?

Về nước chấm : có 2 loại

+ Loại thứ 1 là loại cổ truyền làm bằng đậu xị tức là những hột đỗ tương hay đậu nành đã ủ lên men nghiền ra trộn với tỏi.

+ Loại thứ 2 được chế biến bằng cách pha tỏi nghiền, chút dầu mè và chút nước tương xì dầu lỏng.

Đến đây ta có thể thấy được sự ngất ngây với hương vị thơm ngon của món vịt, món này bài bản từ cách làm đến cách ăn, vì thế người ta cũng ăn với nhiều cách khác nhau:

+ Món Vịt ăn đúng cách phải được đầu bếp cắt thành những lát mỏng , 1 số nhà hàng sẽ phục vụ món vịt với phần da và thịt riêng biệt , còn phần xương thì dùng để nấu súp
+ Cách phổ biến nhất là ăn với 1 loại bánh bột mì gọi là “bạc bỉnh” (gần giống với bánh tráng của Việt Nam). Đầu tiên, trải miếng bánh bạc bỉnh này lên đĩa rồi quệt lên 1 chút nước tương trên mặt bánh, sau đó ta để vào đó 1 miếng da vịt rồi cuốn lại chung với 1 cọng hành hương sống ngắn chẻ hơi toe 2 đầu. Về loại bánh ăn kèm thì ngoài thứ bạc bỉnh thì tùy nơi có thể thay bằng loại bánh mè, hay bánh màn thầu (1 loại bánh bao không nhân làm từ bột mì).

+ 1 số thực khách tinh ý có thể ăn kèm với dưa chuột hoặc cà rốt. Theo chuyên gia về thực phẩm cho biết: ăn vịt quay với những loại rau như hành tây, tỏi hay dưa chuột không những làm tăng hương vị của món ăn mà con có tác dụng làm tăng hàm lượng vitamin C được hấp thụ vào cơ thể, giúp tiêu hoá rất tốt.

+ Có 1 số vị khách không thích ăn thịt vịt với hành tây hoặc tỏi, lại thích ăn những miếng da vịt được quay giòn vừa thơm vừa ngậy, và chấm với những viên đường nhỏ. Đây là cách ăn yêu thích của những cô gái hoặc các trẻ em.

Và sau đây là trình tự của 1 bữa “độc vị” tại tiệm vịt Bắc Kinh ở Vương Phủ Tĩnh theo mô tả của thạc sĩ Lê Văn Lân:

+ Lúc khai tiệc thì thực khách nhấm nháp ăn chơi món vịt lạnh như: thịt vịt nấu đông, chân vịt xé, gan vịt xắt lát… Rồi sau đó là ăn chơi các món vịt nóng như: tim, gan và mề vịt chiên… Đặc biệt ở vài tiệm vịt Bắc Kinh có dọn món “lưỡi vịt trân châu”

+ Giai đoạn chính là ăn những miếng da vịt rất dòn và thịt bên trong thì rất mềm. Cái đặc thù nổi bật của món vịt Bắc Kinh mà ai cũng công nhận là ở trọng điểm sau: da vịt bên ngoài vàng, giòn rụm, còn thịt bên trong thì vẫn mềm mại.

+ Giai đoạn mãn tiệc là món súp vịt nấu bằng xương được lóc từ những con vịt mà thực khách vừa dùng hết da thịt và bộ đồ lòng… Súp xương này nấu với bắp cải trắng với lát gừng rồi nêm gia vị.

Không chỉ ngon, nguyên liệu mang lại màu đỏ tươi cho món vịt quay Bắc Kinh có thể giảm nguy cơ bị chết vì bệnh tim tới 1/3 và chết vì ung thư tới 2/3.

Dư vị của món vịt Bắc Kinh sẽ đọng lại mãi sau mỗi lần ăn, nếu có cơ hội hãy 1 lần đến những tiệm Vịt kể trên để thưởng thức.

Cho nên ghé qua Bắc Kinh mà không nếm thử món vịt quay Bắc Kinh và đi qua Vạn Lý Trường Thành khác nào chưa từng đi.

Mình ăn món vịt Bắc Kinh vài lần nhưng sao không thấy khoái lắm, có lẽ tại quán làm không ngon. Vì nếu theo bài viết trên đây thì cách chế biến từ khâu nguyên liệu cho đến cách ăn quá là công phu.
Đặc biệt là mình chỉ được ăn cái mà người ta gọi là màn thầu thôi chứ chưa biết bạc bỉnh ra làm sao. Người Tàu ở phương Nam mới ăn cơm giống VN mình chứ ở phương bắc thì toàn là ăn bánh bao .

Tôi rất thích đọc FB của Tony Buổi Sáng. Dưới đây là một bài rất hay và thực tế. Chúng ta có lẽ đã qua tuổi đễ bắt đầu thực hiện những điều như vậy nhưng ta có thể truyền cho con cháu những tư tưỡng như thế này

TRÊN ĐƯỜNG BĂNG

Tony vừa đi ăn cơm với Lim, một triệu phú người Singapore về. Lim học không giỏi, chỉ tốt nghiệp 1 khóa dạy nghề nhà hàng. Ban đầu Lim đi phụ bếp, lên đầu bếp rồi tích lũy ra riêng, mở chuỗi nhà hàng, đầu tư bất động sản, công nghệ, sang nước ngoài mua các dự án…

Tony dắt theo 1 con dượng để học hỏi ( mình đoán là vì có nhiều bạn trẻ theo Tony để học cách làm giàu và những người này dĩ nhiên là không có quan hệ bà con gì cho nên Tony gọi là con của người dượng ). Bạn hỏi Lim, bạn là một người vừa đi làm, với thu nhập hiện nay là 6 triệu đồng, tức 300 USD, ở Sài Gòn, bạn muốn cất cánh thì phải làm sao?

Lim ngồi vạch ra một lộ trình, nói đây là nội dung Lim được học ở một khóa Entrepreneurship. Tony thấy khá hay nên ráng nhớ lại, diễn theo ngôn ngữ của mình, mời các bạn theo dõi.
————————————————————
“Hãy ngồi xuống, tự vẽ ra một cuộc sống cá nhân thông minh nhất. Giả sử thu nhập hàng tháng của bạn là 6 triệu đồng, hãy chia làm 6 phần

1. Ở: nếu ở trọ, hãy tìm nhà trọ ở xa nhất mà có thể kết nối với chỗ làm bằng phương tiện công cộng. Ví dụ ở tp HCM, nên ở Suối Tiên/An Sương chẳng hạn, có hàng chục chuyến xe buýt vô chợ Bến Thành (sau này theo Metro số 1,2). Lúc ngồi trên xe buýt cũng là lúc quan sát xã hội từ trên cao, người đi xe máy xe hơi đều thấp hơn bạn. Không nên vật lộn với việc tự lái xe. 30 phút lái xe là 30 phút bạn lãng phí cho sự căng thẳng, nguy cơ tai nạn, hít khói bụi làm giảm tuổi thọ. Đi bộ từ trạm xe buýt đến nơi cần đến giúp tim bạn khỏe mạnh. Nếu đi xe buýt mất 1h30 và tự lái xe mất 30 phút, hãy chọn đi xe buýt. Đám đông chỉ đi xe cá nhân, mình ngược lại với đám đông, đã sao? Tại sao bạn muốn nhảy vô 5% người giàu có mà không từ bỏ được tư duy của 95% còn lại? Có việc nhỏ vậy mà bạn không dám thoát ra, thì việc lớn làm gì được? Sự sáng tạo mới đem lại cho bạn của cải và sự thú vị. Mà sự sáng tạo chỉ có khi đầu óc thảnh thơi. Sẵn sàng bỏ 2-3h mỗi ngày từ trên cao để quan sát, nghĩ lớn, ước mơ lớn. Không ai đánh thuế ước mơ. Đừng tư duy “1 vợ 2 con 3 tầng 4 bánh” cho nhỏ hẹp cuộc đời. Tại sao không thể sở hữu các tòa cao ốc, các chung cư, các trung tâm thương mại, các nhà máy xí nghiệp, máy bay, du thuyền? Không cần chia sẻ điều này với ai, mắc công họ nói mình khùng. Vì con cò không hiểu được đại bàng suy nghĩ gì đâu. Lim kể, lúc ảnh làm phụ bếp, đang rửa thớt thì buộc miệng nói sau này mở chuỗi nhà hàng 30 cái toàn Đông Nam Á, ông bếp trưởng chửi big illusion, đòi tạt sốt cà chua vô mặt. Giờ Lim có 100 cái nhà hàng còn ông đầu bếp kia tới gặp Lim nộp đơn xin việc.

2. Ăn: Hãy dậy thật sớm, nấu cơm, xôi, mì. Nấu thêm để mang theo ăn trưa hoặc ăn ổ bánh mì, dĩa cơm bình dân nơi gần nhất. Mình nên ăn chay rau củ quả ở mức hấp/luộc, sẽ không có gì cả đâu nếu vài ngày trong tuần bạn không ăn thịt. Người ăn chay vẫn thông minh đẹp đẽ như thường. 90% kỹ sư IT người Ấn Độ ở Silicon Valley ăn chay. Mình ăn chay không phải vì tôn giáo mà vì sức khỏe. Thỉnh thoảng vẫn cứ quất thịt cá…nhưng nếu nấu cho 1 mình mình ăn, đừng tốn thời gian. Cứ cá chiên/trứng luộc, rau củ quả hấp, trái cây là đủ. Không tốn thời gian cho việc ăn.

3. Chơi: Nên mời bạn bè 2 lần một tháng, ăn bình dân thôi. Nhóm 4 người, mỗi đứa 2 lần, 1 tháng mình có 8 lần gặp gỡ. Hãy chọn những người hiểu biết, giàu có hơn mình, đang làm công ty lớn, đang khởi nghiệp,…để nghe họ nói chuyện đời. Cá mập thì quây quần dưới đáy sâu. Cá lòng tong thì nhao nhao trên mặt nước, cạnh tranh khốc liệt việc đớp bọt. Khoe quần áo, bàn chuyện ca sĩ này diễn viên kia, bình luận tò mò Tony buổi sáng là ai, viết thế này đúng viết thế kia sai…chỉ có ở đám lòng tong. Đám cá lớn sống im lặng.

4. Học: Phải dành 10 USD=200 ngàn tiền mua sách/tháng. Người vĩ đại trên khắp thế giới, ngoài tủ rượu ra, trong nhà họ còn có tủ sách. Hãy đọc sách dạy làm người, làm giàu, sách kinh tế, sách văn chương, sách nấu ăn hoặc bất cứ sách gì ưa thích. Kiến thức rộng sẽ giúp mình làm ăn rộng. Khi đi làm, việc nói giỏi, cái gì cũng biết khiến công việc trôi chảy hơn. Tháng này bạn chưa bỏ ra 200 ngàn mua sách thì coi như thua. Đọc xong sách, kể lại nội dung cho bạn bè. Đừng giấu. Nếu có khóa học nào đó, nên đăng ký, hoặc dồn lại vài tháng làm 1 khóa, nhớ học với người thành đạt thật sự, tức người có điều hành công ty lớn, bậc trí nhân…chứ không phải nhóm mua môi múa mép.

5. Đi: Tháng để dành 1 triệu, năm sẽ có khoảng 12 triệu cho việc đi chơi. Ban đầu nên đi đường bộ sang các nước lân bang. Hãy tự thưởng mỗi năm một chuyến đi xa. Tết là thời điểm tốt để về thăm gia đình, rồi đi chơi trước khi vô làm trong năm mới. Nhất định phải đi nước ngoài mỗi năm một lần, để coi sông, coi biển, coi đại dương nó ra sao…có cái gì hay ho thì bắt chước, mang về làm ăn.

Trong tay nên có 1 cái smartphone loại bình dân để tra tìm bản đồ, hãy đặt vé máy bay/xe lửa/xe đò.. giá rẻ nhất (ví dụ airbnb là 1 trang web tìm nhà trọ rẻ).

6. Để dành: tháng TỐI THIỂU để dành 1 triệu. Cứ gửi ở ngân hàng, nhiều hơn có thể mua 5 phân hoặc 1 chỉ vàng, đó là vốn khởi nghiệp về sau.

Năm tới, nếu thu nhập vẫn 6 triệu, tự tát vô mặt. Muốn tăng lương, hãy cống hiến. Đừng sợ người khác không thấy nỗ lực của mình. Đừng “khôn” kiểu “tôi có được gì không, làm nhiều cho lắm thì lương cũng vậy”. Tư duy này khiến mình nghèo miết. Hãy cố gắng làm thêm giờ. Bạn phải làm thêm việc ở cơ quan, đến sớm hơn, về trễ hơn. Trong lúc làm việc, tập trung cao độ, nhận nhiều việc của công ty giao, tự mở thêm các mối quan hệ trong công việc, tay kẹp ĐT, tay đánh máy, vừa đi vừa chạy…làm ầm ầm, ầm ầm vô.

Khi còn trẻ, hãy ra ngoài nhiều hơn ở nhà. Hãy nhào vô xin người khác “bóc hết, lột sạch” khả năng của mình. Chỉ sợ bất tài nộp hồ sơ “xin việc”, mà chả ai thèm cho, chả ai thèm bóc lột. Khi đã được bóc và lột hết, dù sau này đi đâu, làm gì, bạn đều cực kỳ thành công. Vì năng lực được trui rèn trong quá trình làm cho người khác. Sự chăm chỉ, tính kỷ luật, quen tay quen chân, quen ngáp, quen lười…cũng từ công việc mà ra. Mọi ông chủ vĩ đại đều từng là những người làm công ở vị trí thấp nhất. Họ đều rẽ trái trong khi mọi người rẽ phải. Họ có những quyết định không theo đám đông, không cam chịu sống một cuộc đời tầm thường, nhạt nhòa…rồi chết.

Còn những bạn thu nhập 6 triệu cũng túng thiếu, 20 triệu cũng đi vay mượn để tiêu dùng, thì thôi, cuộc đời họ chấm dứt giấc mơ lớn. Tiền nong cá nhân quản lý không được, thì làm sao mà quản trị tài chính một cơ nghiệp lớn?”. Tư duy thế nào thì nó ra số phận thế đó.

“Số phận em, số phận cá lòng tong,
thôi thì em cứ nhao lên mặt nước.
Mấy chuyện linh tinh em phải rành mới được
Tò mò bữa ni ca sĩ X ăn gì
Cầu thủ A đi xế hộp hiệu chi
Đại gia nào, diễn viên B đang cặp?

Trên FB em, những thông tin dồn dập.
“Hum nai em buồn nhẹ mí bạn ơi
Hum nai lòng em lại chơi vơi
Làm sao đây để thoát nghèo, mí bạn?”

Cứ mãi ở ao làng, rồi ao sẽ cạn
Sao không ra sông ra biển để vẫy vùng?
Sao cứ tự trói mình trong nếp nghĩ bùng nhùng?
Sao cứ mãi online và thở dài ngao ngán?
Sao cứ để tuổi trẻ trôi qua thật chán?
……
Trên đường băng sân bay mỗi đời người.
Có những kẻ đang chạy đà và cất cánh.

Cao lầu – Niềm tự hào của ẩm thực Hội An

Có lẽ ai đã từng đặt chân đến đây cũng phải một lần nếm thử món ăn này rồi nhỉ.

Nói đến các món ăn ở phố cổ Hội An, không ai có thể bỏ qua món cao lầu. Trong những ngày Tết se lạnh, đi bộ vòng quanh phố cổ, sẽ không khó để chúng mình thấy những quán ăn cổ kính, những cô tiếp viên mặc áo dài màu trầm và cái tên “cao lầu” trong menu đứng cửa. Cao lầu từ lâu đã được nhắc đến như món ăn tiêu biểu góp phần làm nên cái hồn ẩm thực còn đọng lại nét xưa cũ của phố Hội.

Vậy thực chất, món cao lầu là gì? Đó chính là một món mì mà đã từ rất lâu được xem là món ăn đặc sản của thị xã Hội An. Cao lầu có sợi mì màu vàng, được dùng với tôm, thịt heo và các loại rau sống. Cũng giống như món mì Quảng, cao lầu được ăn với rất ít nước dùng. Một điểm đặc biệt của món cao lầu đó là sợi mì có màu vàng ươm, do được trộn với tro củi tràm, được lấy từ mảnh đất cù lao Chàm.

Nguồn gốc của cái tên “cao lầu”

Theo một người Hoa lâu năm ở Hội An, cao lầu đã xuất hiện ở phố cổ từ thế kỷ 17, lúc cảng Hội An mới được khai thông và chúa Nguyễn cho phép các thuyền buôn nước ngoài vào đây trao đổi hàng hóa. Dù người Nhật đã vào Hội An buôn bán trước, nhưng chính những người Hoa mới là những nhân vật bám trụ lâu nhất trên nền đất cổ này.

Cao lầu không phải là một món bún, cũng chẳng giống món phở chút nào. Món ăn này được xem là một món trộn, chỉ xuất hiện ở Hội An, Đà Nẵng và Huế. Cao lầu thường được bày bán trong các quán ăn 2 tầng, trên có treo đèn lồng xanh đỏ, thực khách ngồi ăn, vừa thưởng thức cái thơm đậm đà tinh tế của món ăn đất cổ, vừa có dịp thưởng ngoạn cái không khí du lịch cổ kính của một góc phố nơi đây.

Cái tên “cao lầu” luôn là một dấu hỏi cho những khách du lịch xa gần mỗi khi trải nghiệm nét cổ kính của phố Hội. Cao lầu không phải có xuất xứ từ đất Hoa, cũng chẳng phải của Nhật. Có thể nói đây là món ăn được tổng hợp của nhiều dân tộc, cái tên lạ tai này có lẽ bắt nguồn từ tiếng Hoa, chỉ những món “cao lương mĩ vị”. Những người giàu có xưa khi đi đến các tiệm ăn ở Hội An thường ngồi trên lầu, món cao lương mĩ vị này quen được xướng mang “lên lầu”, dần quen rút lại chỉ còn “cao lầu”.

Đến Hội An, thưởng thức hồn ẩm thực phố cổ

Dù có một vài nét tương đồng với mì quảng, cao lầu lại là một món ăn được chế biến công phu hơn rất nhiều. Để sợi mì được vàng và ngon, ta phải dùng loại tro nấu từ Cù Lao Chàm ngâm gạo thì mới tạo được độ giòn, dẻo khô đặc trưng. Nước xay gạo phải là nước giếng Bá Lễ, một giếng nước rất nổi tiếng về độ không phèn, nước mát lạnh. Để điểm thêm cho món ăn, người ta cũng thường thêm một ít da heo hoặc cao lầu khô thái vuông đã chiên giòn.

Sợi cao lầu có màu vàng gạo lứt hoặc được nhuộm vàng. Cao lầu không cần nước lèo, nhưng thay vào là thịt xíu, nước xíu, tép mỡ. Để làm thịt xíu người ta chọn thịt đùi heo nạc, ướp gia vị và ngũ vị hương. Còn tép mỡ cũng là một nguyên liệu phụ khác lạ, trước làm bằng da heo chiên giòn, nay thay bằng bột làm sợi cao lầu. Ngoài ra để cho món cao lâu thêm hương vị thơm cũng hơi giống món mì quảng, người ta còn thêm đậu phộng rang giã nhỏ. Các món này đặt trên sợi cao lầu. Nước sốt khi làm xá xíu rưới lên, ai thích ăn đậm đà một chút thì thêm một chút nước mắm.
Bước chân ra khỏi đất cổ Hội An, cao lầu đã thay đổi đi ít nhiều, cái không khí cổ kính cũng phai nhạt đi mất. Chỉ có ở Hội An thì cao lầu mới có đủ hương sắc của một món ăn miền Trung tinh tế và cổ vị. Có người nói rằng chính nước giếng Bá Lễ và tro của cù lao Chàm và rau sống Trà Quế mới làm nên món ẩm thực đặc trưng này.

Cao lầu – Niềm tự hào của ẩm thực Hội An

Ngày nay, với tiếng thơm sẵn có, cao lầu Hội An đã làm những cuộc viễn du đến các vùng đất xa lại ở Pháp, Anh, Úc, gần hơn là Sài Gòn, Quảng Ngãi, Đà Nẵng. Thế những ở những nơi này, người ăn dường như thấy thiếu vắng một hương vị, một cảm giác nào đó. Có lẽ do tách khỏi môi trường gốc, nơi đã từng một thời nổi tiếng nên cao lầu mới giảm đi hương vị… Phải một lần đặt chân đến đất Hội An, cảm nhận không gian nhỏ nhắn và cổ kính nơi đây và thưởng thức một bát cao lầu thơm nóng mới có thể thấm nhuần phần nào hương vị của một vùng đất xưa cũ tinh túy nơi đây.

Cơn Ác Mộng Của Người Già Trong Viện Dưỡng Lão

Ai cũng ao ước « ra đi » dễ dàng , nhưng mâu thuẩn là sợ chết hơi sớm … hơn mình nghĩ . Mà chết hơi … muộn thì đọc bài nầy sẽ biết thêm … như vậy đó ! ! !
Thật vậy , « Viện Dưỡng Lão » hay « Nursing Home » từ lâu đã là cơn ác mộng của người già , người bệnh cũng như những người mất năng lực tự vệ . Hai chữ « Nursing Home » là hai từ đánh thốc vào tim tạo nên các cơn kinh hãi của các Cụ cao niên .

Trên trang mạng chuyên môn về Nursing Home , « Consumer affair Complaints & Review » nơi người dân có thể kiện cáo , phàn nàn về những vấn đề tắc trách , ngược đãi người già của các Viện Dưỡng Lão , đã đăng tải và nêu ra những vấn đề nghiêm trọng cần được mọi người quan tâm .

Những Viện Dưỡng Lão ngày nay có quá nhiều nhân viên thiếu khả năng chuyên môn , ít nhiệt tâm và không được huấn luyện kỹ lưỡng . Việc điều hành của các nhà dưỡng lão hầu hết đều kém và thiếu sự sắp đặt . Con số người bị ngược đãi , bỏ mặc trên cả hai phương diện sinh lý lẫn tâm lý đã lên tới con số hàng chục ngàn người , và còn tăng hơn với sự cắt giảm tài trợ của chính phủ hiện nay do ngân quỹ tài chính thiếu hụt .

Họ bị bỏ mặc với những cơn đau trong nhà dưỡng lão như bị quăng vào một thùng rác và chịu đựng những bệnh nhiễm trùng đe doạ tới mạng sống . Họ còn bị bắt nín lặng , khỏi than phiền , kêu cứu hay la lối trước các cơn đau , rối loạn tâm thần hoặc tuyệt vọng , bằng cách được cho uống thuốc an thần một cách rất thản nhiên .

Tôi được một người bạn từng là cựu điều dưỡng viên trong Viện Dưỡng Lão ở Quận Cam , Hoa Kỳ , cho biết và xin kể lại những câu chuyện thật về việc đối xử tệ hại các Cụ cao niên ở đấy cho bạn đọc xem ở phần cuối bài .

Sự bê bối của các Viện Dưỡng Lão đã được che đậy một cách khéo léo trước con mắt công luận nên có rất nhiều trường hợp các Cụ bị bỏ bê và ngược đãi mà không ai biết . Tất cả mọi việc xảy ra đều do việc thiếu tài trợ , thiếu công quỹ , thiếu nhân lực , thiếu huấn luyện và thiếu sự thanh tra thường trực .

Có những thân nhân của người bị ngược đãi báo cáo và than phiền về việc các Cụ bị ngược đãi với ban quản trị , đã bị làm khó dễ , bị trừng phạt hay bị ngăn chặn khi vào thăm các Cụ với lý do là làm trở ngại điều hành của viện . Chính bản thân người bị ngược đãi còn bị trả thù bằng nhiều cách thâm độc mà người mất bản năng tự vệ không sao chống trả được . Như trường hợp một Cụ bà sợ đòn thù mà không dám báo cáo gì , dù thấy người chồng yêu quý của mình bị bạc đãi vì các Cụ chẳng có con cái để tỉ tê kể lể , hay có cũng chẳng bao giờ chúng màng viếng thăm .

Nhắc đến Viện Dưỡng Lão ai cũng sợ nhưng tại sao con số người già và bệnh bị đưa vào đó ngày càng tăng vì nhiều lý do .
Hoa Kỳ hiện nay có khoảng 36 triệu người già trên 65 . Với thế hệ « Baby Boomer » lần lượt về hưu cho tới năm 2050 , con số các Cụ cao niên sẽ tăng cỡ 86 .7 triệu . Do đó , với số lượng người già cao như vậy , nhu cầu đòi hỏi thêm các Viện Dưỡng Lão có dịch vụ chăm sóc y tế thường trực là điều tất yếu .

Hiện nay vào khoảng 91 % của 1650000 người ngụ cư trong Viện Dưỡng Lão tại Mỹ là người già trên 65 tuổi . Hơn phân nửa các Cụ có số tuổi từ 85 trở lên . Hầu hết những trường hợp được đưa vào đấy do những nhu cầu bệnh lý đòi hỏi phải có sự trợ giúp thường trực của y tá hay vật lý trị liệu mà chỉ các viện mới có khả năng cung cấp . Những người bệnh này thường đã bị hàng loạt những bệnh mất năng lực về thể chất lẫn tinh thần hoặc họ có thể yếu đến nỗi không thể di chuyển , tự tắm rửa hay tự ăn uống được .

Nhiều người trong số này được xem như những bệnh nhân cần có người chăm sóc suốt đời vì họ không bao giờ có thể hồi phục để có thể tự chăm sóc lấy mình và khả dĩ có thể cho về nhà được . Tương lai của họ một là sẽ chết trong viện , bị chuyển vào nhà thương khi bệnh nghiêm trọng và chết ở đó hay bị trả về viện để chết . Trung bình cứ mỗi 100 Cụ ở Viện Dưỡng Lão trong chu kỳ một năm , có 35 Cụ sẽ chết , 37 Cụ khác bị đưa vào nhà thương nơi các Cụ có thể chết ở đó , được bình phục hay trở về viện .

Theo một bài báo cáo về sự ngược đãi trong Viện Dưỡng Lão của phóng viên Vince Gonzales , đài CBS thì người Mỹ rất sợ phải vào Nursing Homẹ . Đó là nơi cuối cùng mà bất đắc dĩ họ phải đi vào . Một Cụ già 85 tuổi khi không thể sống một mình được nữa mà con cái ngại ngần khi phải mang cha mẹ về chăm sóc thì « cái gì đến , nó phải đến thôi » . Cụ Alice Oshatz bắt đầu khóc khi được hỏi Cụ nghĩ sao khi Cụ trở thành một người bị phế thải trong Viện Dưỡng Lão .

Việc bê bối của các Viện Dưỡng Lão không phải là vấn đề riêng của Mỹ mà nó cũng xảy ra ở các nước khác như Gia Nã Đại , Úc và cả ở Việt Nam . Viện nghiên cứu thông tin y tế Canada cũng có những công bố báo cáo cho biết , trong số những người già của Canada sống lâu dài tại Viện Dưỡng Lão , có tới 44 % mắc chứng trầm cảm , tình trạng thể chất và chất lượng cuộc sống đều không tốt đẹp . Theo bản cáo trạng của hiệp hội Ontario Federation of Labour thì các người già cư ngụ tại các Viện Dưỡng Lão bị để nằm hàng giờ với tã ướt sũng nước tiểu .

Riêng những người già tị nạn Việt Nam ở đất Mỹ cũng rất sợ bị đưa vào Viện Dưỡng Lão . Khi các Cụ lớn tuổi thường tìm về các nơi có nhiều người Việt để ở . Họ hoặc ở chung với con cháu hay ở trong các chung cư dành cho người già với lợi tức thấp . Có Cụ ở trong các khu nhà tiền chế ( mobile home ) và vui thú điền viên ở đó . Nhưng khi tuổi thọ tăng cao , thì sức khoẻ các Cụ xuống dần và lúc đối đầu với bệnh nặng ắt hẳn phải tới . Chuyện không thể tự chăm sóc lấy mình sẽ đương nhiên xảy ra khi bệnh trạng các Cụ tới thời kỳ nghiêm trọng . Xác suất con số người thân vì phải mưu sinh hay bận rộn không có thời giờ chăm sóc các Cụ được rất cao .

Con số các Cụ có người thân khá giả , thuê y tá hay điều dưỡng đến nhà ăn ở , nấu nướng và chăm sóc cho không nhiều . Các Cụ thường bị lẫn , mất trí nhớ không nhận ra được cả người phối ngẫu hay người nhà và còn không cho họ tới gần . Cụ thì đổi tính trở nên khó khăn , gắt gỏng , nghi ngờ tất cả mọi người do trầm cảm hay phản ứng phụ của thuốc hoặc do hậu quả của các cơn đau hành hạ . Điều quan trọng nhất là có nhiều Cụ cần sự theo dõi thường xuyên của y tá mà điều kiện tài chánh của con cái không đài thọ nổi , thế là các Cụ bị đưa vào Viện Dưỡng Lão .

Những Cụ lo xa thường về hẳn bên VN ở , để có con cháu hay người làm chăm sóc dùm . Tuy nhiên điều kiện y tế và vệ sinh bên VN kém và thiếu chuyên môn . Trong trường hợp nếu các Cụ bị lâm vào các tình trạng mất năng lực hay trong tình huống khẩn cấp mà không được chăm sóc y tế chu đáo hoặc kịp thời , nguy cơ rủi ro xảy ra cho tính mạng rất cao . Thành ra được cái này lại mất cái kia . Phần quan trọng nhất là chi phí y tế bên VN các Cụ hay người nhà phải tự trả , trong khi ở Mỹ , nếu là công dân trên 65 tuổi hầu như các dịch vụ y tế chính phủ đài thọ gần hết .

Trong một cuộc phỏng vấn về Nhà dưỡng lão cho người già , Thạc sĩ Đặng Vũ Cảnh Linh phát biểu : « Việt Nam có thuận lợi trong vấn đề chăm sóc người cao tuổi khi văn hoá truyền thống coi trọng đạo lý « kính già » , được xây dựng trên tinh thần « trọng lão , trọng xỉ » . Tuy nhiên vấn đề này cũng có khá nhiều khó khăn , tồn tại . Khi ngày nay các giá trị gia đình khủng hoảng , mâu thuẫn thế hệ gia tăng đã dẫn đến tình trạng nhiều người cao tuổi không sống cùng với con cháu hay con cháu bỏ rơi cha mẹ , chối bỏ trách nhiệm chăm sóc người cao tuổi . Ở góc độ xã hội , nhà dưỡng lão , cơ sở xã hội , dịch vụ của chúng ta còn thiếu , phát triển còn lộn xộn , thiếu quy hoạch và chưa đáp ứng yêu cầu về chất lượng , tiêu chuẩn chăm sóc . Trình độ , năng lực của cán bộ y tế , điều dưỡng viên cũng còn hạn chế . Giá các dịch vụ tư nhân còn quá cao so với túi tiền của người cao tuổi … » .

Ngoài ra , Ông Nguyễn Tuấn Ngọc , Giám đốc Trung tâm chăm sóc sức khoẻ người cao tuổi Từ Liêm cho biết , « chữ « nhà dưỡng lão » ở Việt Nam còn chưa chuẩn . « Ở đây , chỉ nên gọi là các Trung tâm chăm sóc và nuôi dưỡng người cao tuổi thì đúng hơn » .
Trong một bài báo , vấn đề cẩu thả và chăm sóc người già không đúng mức ở các nhà dưỡng lão VN cũng bị phanh phui giống hệt ở nước ngoài .

Ở Mỹ , nếu có thì giờ nghe chuyện thì có khoảng 300 triệu câu chuyện kinh khủng để kể về Viện Dưỡng Lão . Người nào trong đó cũng có tâm sự cần thố lộ . Lý do tại sao có quá nhiều chuyện để kể bởi vì Viện Dưỡng Lão giống như một tàn dư hay một phế tích . Lẽ ra Viện Dưỡng Lão là nơi chăm sóc bệnh nhân và người già nhưng thực tế nó biến thành một cái xưởng dịch vụ , nơi mà người ta được cung cấp dịch vụ nhưng nghệ thuật chăm dưỡng thì bị bỏ quên . Đây là bi kịch của hàng triệu công dân Hoa Kỳ .

Sau đây là những câu chuyện kể lại của một cựu điều dưỡng viên trong một Viện Dưỡng Lão ở Quận Cam Hoa kỳ . Xin phép bạn đọc cho tôi được dấu tên vì những câu chuyện này có thật và đây là ý kiến của một cá nhân nên tôi đã ghi lại với một sự dè dặt như thường lệ .

Ở Orange County , các Viện Dưỡng Lão từ xưa đến nay vẫn do người bản xứ làm chủ và điều hành . Viện thường được chia làm hai khu chính là thường xuyên và bán trú , cùng nhiều khu phụ . Khu thường xuyên dành cho các Cụ ở thường trực . Khu bán trú dành cho những bệnh nhân sau khi được giải phẫu ở nhà thương , không đủ tiền lưu lại vì bệnh phí rất cao , nên phải chuyển vào để nằm chờ . Khi bình phục họ sẽ về nhà . Những khu phụ như khu chuyên về phổi , suyễn , hay có khu lẫn lộn cả khuyết tật bẩm sinh . Họ có sắp các khu theo sắc tộc , như khu dành cho người da trắng , khu cho người Việt Nam , Đại Hàn …& … & …

Nếu thiếu phòng , bệnh nhân phải nằm bất cứ khu nào còn trống . Khi người VN vào đông , các Cụ được nhà bếp dành đặc ân cho nấu riêng món ăn Việt . Tuy nhiên , các món Việt chỉ dành cho buổi trưa và tối , còn điểm tâm ban sáng vẫn phải ăn chung các món Mỹ . Các bệnh nhân đặc biệt phải ăn kiêng thì nấu riêng . Ở đây điều dưỡng viên VN ít nên bị điều đi phục vụ toàn viện , không cứ gì phải chăm sóc trong khu có người Việt . Họ thường được gọi đến để thông dịch . Khi khu VN có đông bệnh nhân tới ở , điều dưỡng Việt ưu tiên được làm ở đó .

Theo điều luật định của riêng tiểu bang California , mỗi Viện Dưỡng Lão phải có đủ nhân viên săn sóc cho bệnh nhân , nhất là các dịch vụ khẩn cấp . Một viện có khoảng 100 giường trở lên , mỗi bệnh nhân phải được y tá săn sóc ít nhất 3,2 tiếng mỗi ngày . Y tá phải có bằng như RN , LPN , hay LVN . Những điều dưỡng viên cần có bằng CNA ( certified nursing assistant ) với nhiệm vụ trợ giúp y tá và các nhân viên y tế săn sóc bệnh nhân .

Khi chính phủ state board phái người xuống kiểm tra ( thường vào buổi sáng ) , Viện Dưỡng Lão hay mướn và dồn điều dưỡng lại cho đông và cho một điều dưỡng chăm khoảng 13 người theo luật định để che mắt , và quay phim . Khi điều tra viên đi , tới ca chiều điều dưỡng viên bị giảm xuống và phải chăm tới 16 ,17 người bệnh . Ca tối lại còn tệ hơn chăm tới 20 bệnh nhân . Vì nhiều việc quá , điều dưỡng viên làm không xuể , bệnh nhân chắc chắn bị xao lãng và bỏ quên .

Thường thì không ai thích làm cho Viện Dưỡng Lão , những điều dưỡng có bằng hay có kinh nghiệm hay tìm chỗ nhẹ nhàng hơn mà làm . Do đó , các Viện Dưỡng Lão luôn thiếu người và họ phải tìm những người được đào tạo cấp tốc ở các trung tâm dạy nghề . Những người này đóng học phí cao hơn bình thường và chương trình giảng dạy chỉ trong vài tuần lễ , nên họ được giảng dạy qua loa để mau tốt nghiệp đi làm cho nhanh .

Vì được đào tạo cẩu thả nên các điều dưỡng viên này mất căn bản . Họ thường không theo đúng trình tự của việc chăm sóc bệnh nhân . Họ lại bị sức ép của công việc quá nhiều , nên có nhiều người mất cả đạo đức nghề nghiệp . Họ làm việc ẩu tả và dối trá . Chẳng hạn sáng sớm phải rửa mặt , tắm rửa rồi thay tã và quần áo cho bệnh nhân nhưng họ chỉ làm qua loa lấy lệ , cho xong việc . Có khi nước chưa được ấm , họ xối đại nước lạnh khiến bệnh nhân bị ướt , rét , sưng phổi mà chết . Họ cũng không thay tã theo qui định .

Lúc trước , khi chưa có chính sách tiết kiệm , viện cho tối đa một ca ( 8 tiếng ) , mỗi bệnh nhân được thay 3 tấm tã , giờ chỉ còn có 2 . Thế mà họ cũng làm biếng không thay , để người bệnh ướt đẫm từ sáng tới chiều . Điều dưỡng ca chiều vào , thấy bệnh nhân bị thối tha , khó chịu khóc lóc quá nên ca chiều phải thay . Những điều dưỡng có lương tâm thấy bệnh nhân nào tiểu ít họ dấu tã đi để dành thay cho những người tiểu nhiều . Tã mà để lâu không thay , da sẽ bị nhiễm trùng , lở loét . Có người lúc mới vào không sao , ở lâu trong viện da bị ghẻ lở nom rất ghê sợ . Có những bệnh nhân bất lực không cử động được , bị bỏ quên từ sáng tới chiều , từ chiều tới tối , không được trở mình , máu chỗ nằm không lưu thông , da mềm đi biến thành mủ hay ghẻ trông thật tội .

Người già thường có giấc ngủ trưa , điều dưỡng phải cho họ đi nghỉ trưa . Tuy nhiên , vì làm biếng họ để bệnh nhân ngủ gà ngủ gật trên xe mà không đẩy họ về phòng cho lên giường như qui định .
Lúc về già , nhiều người răng yếu hay rụng , khi được đút ăn họ ăn rất chậm . Đôi khi vì buồn phiền các Cụ không muốn ăn , điều dưỡng có quá nhiều việc , lại hết giờ , không đủ kiên nhẫn , họ chỉ đút qua loa nên các Cụ trong đó ốm o , gầy mòn và bị đói thường xuyên . Họ làm hết việc thì về rốt cuộc bệnh nhân là người bị thiệt hạị .
Ngoài ra còn xảy ra nạn kỳ thị đối với bệnh nhân . Người nào ít có hay không người thân tới thăm hoặc để mắt tới thường xuyên , cơ hội bị bỏ quên rất cao . Các Cụ đó có nhấn chuông mỏi tay , đòi thay tã hay giúp đỡ đều bị lờ đi đến phút chót khi điều dưỡng sắp hết ca , họ mới trở lại thay tã cho . Khi các Cụ phản đối hay thưa gởi sẽ bị trả thù hèn hạ bằng nhiều cách mà hành hạ là một thí dụ điển hình . Khi được đưa từ giường qua xe hay từ xe qua giường , họ bị liệng nặng tay như quăng một món đồ . Người bệnh có đau chỉ biết khóc thầm và chịu câm nín , không dám báo cáo vì càng khiếu nại càng bị trả thù dã man hơn .

Tuy nhiên những điều dưỡng Việt trong đó đa số có lương tâm và đạo đức nghề nghiệp và đối xử ít tệ bạc hơn . Nhưng đâu phải tất cả các điều dưỡng viên là người Việt mà có đủ các sắc dân , nhất là những điều dưỡng viên nam người Mễ Tây Cơ . Vì cần tiền , họ làm 2 ca , thường là ca chiều và ca đêm . Làm một ca đã mệt , khi ca kế tới , họ tìm chỗ ngủ để nghỉ . Công việc dĩ nhiên bị bê trễ , họ nguỵ trang bằng cách lấy chăn mền tấn chung quanh bệnh nhân và có ai tới kiểm tra hay y tá ghé mắt đến , đều yên chí thấy mọi Thứ Tươm tất sạch sẽ nên bỏ đi , đâu biết rằng bệnh nhân nằm đó bên dưới đầy nước tiểu và phân .

Còn trường hợp cho uống thuốc lộn nữa . Nếu ban điều hành phác giác , người làm lỗi sẽ bị đuổi , không thì thôi . Với những bệnh nhân hay phàn nàn đau nhức , bấm chuông hoài , có khi họ bị cho uống thuốc giả hay thuốc an thần để khỏi tiếp tục kêu ca . Có những trường hợp bệnh nhân vì bị cho vào nhà dưỡng lão nên buồn khổ quá mà trở nên lầm lẫn hoặc đã bệnh còn tăng thêm bệnh vì kiêm thêm chứng trầm cảm .

Những người từng làm việc cho Viện Dưỡng Lão , những người khách đến thăm viện và quan trọng nhất là những người già sống trong viện , tất cả đều ước mơ các Viện Dưỡng Lão được thay đổi . Thay đổi làm sao để khi nghĩ tới , nhắc đến , nó không còn là một cơn ác mộng của tuổi già . Đường lối điều hành Viện cần phải tổ chức lại sao cho hữu hiệu . Các y tá và điều dưỡng cần phải được cắt bớt việc . Khi ít bận rộn họ mới có thì giờ để ý và chăm sóc kỹ hơn cho các Cụ . Nếu các Cụ có muốn tâm sự , họ có thời giờ để lắng nghe . Mà khi các Cụ có nơi để kể lể , tâm hồn sẽ phơi phới , đỡ thấy cô đơn buồn khổ nhiều . Phần tâm lý được chăm sóc , bệnh ắt hẳn thuyên giảm . Vấn đề lương tâm và đạo đức nên đặt ra ở đây cho ban quản đốc dù mục đích tối hậu là thương mại . Cần giải quyết , quan tâm và lắng nghe những tiếng chuông kêu của bệnh nhân nhiều hơn . Nên có thức ăn đêm dự phòng trong trường hợp khẩn thiết khi có Cụ đói bụng .

Riêng nhịp cầu thông cảm giữa người già và con cái phải được thiết lập ngay từ lúc các Cụ chưa được đưa vào Viện Dưỡng Lão . Các Cụ cần sửa soạn tâm lý khi đến lúc phải vào Viện Dưỡng Lão mà không cảm thấy quá buồn khổ . Vì càng buồn khổ thì bệnh trầm cảm sẽ làm bệnh tật thêm trầm trọng . Thời buổi kinh tế khó khăn , việc làm khó kiếm , có việc thì quá bận rộn nên con cái bất đắc dĩ mới đưa cha mẹ vào đó . Có nhiều Cụ vì sống chung với con cái quen rồi vào đó quá bất mãn , lại cô đơn nên chửi rủa suốt ngày , chửi con cái xong quay qua chửi cả nhân viên trong viện , càng chửi càng bị ghét , càng bị bỏ bê .

Mỗi Viện Dưỡng Lão nên có một khu vườn nhiều cây xanh để người già có cơ hội tiếp xúc với thiên nhiên , thở dưỡng khí trong lành . Giấc mơ của người già sẽ thành sự thật khi họ được ngồi trên xe lăn được chăm sóc chu đáo trong một khu vườn có chim hót líu lo , sóc chạy tung tăng , đâu đó là tiếng cười đùa khanh khách của vài đứa trẻ . Đời sống thần tiên và êm ả thế ai không muốn sống và vào viện ?

Trịnh Thanh Thuỷ

Được cái này thì mất cái kia . Kiểu sống hiện đại khi còn trẻ đã cho ta sự tự do thoát khỏi những ràng buộc ông bà cha mẹ gia đình phiền toái thì khi về già phải đành chấp nhận sự cô đơn.
Chỉ có điều chúng ta là những nạn nhân của buổi giao thời, vừa phải chăm sóc ông bà cha mẹ theo tập quán cũ vừa buộc phải chấp nhận cuộc sống cô đơn theo tập quán mới bỡi con cái chúng ta đã quen với cuộc sống này và chúng sẽ chẳng hề áy náy vì xung quanh chúng đều như vậy cả. Chúng không hề có lổi và chúng ta cũng chẳng có lổi gì, chẳng qua là cái số he.he.he….
Nếu bạn có lương hưu đủ đễ chi trã các khoản nhà cữa điện nước xe cộ và y tế thì bạn có thể sống độc lập mà không cần phải vô viện dưỡng lão và nếu có đủ tiền đễ thuê mướn người đến chăm sóc hàng ngày thì càng tuyệt vời hơn. Bạn sẽ có người tâm sự trò chuyện hàng ngày.
Khi đó con cháu cũng sẽ năng lui tới thăm viếng bạn vì chúng chỉ đến để bày tỏ tình thương chứ không cần phải tỏ bày trách nhiệm chăm sóc nữa, vì vậy tâm lý chúng sẽ nhẹ nhàng hơn và tới lui thường xuyên hơn. Đó là một thực tế mà chúng ta phải đối diện, không nên yêu cầu cao quá với người khác đễ rồi sẽ dễ bị thất vọng.
Nếu như bạn nghèo ? cũng chẳng sao cã ! khi đó cuộc sống đối với bạn cũng không lấy gì hấp dẫn lắm đâu, việc gì phải bận tâm sống thêm một chút nữa làm gì ? Khi đó thiếu chi loại thuốc phải uống hàng ngày, chỉ cần lẳng lặng cho vô thùng rác mấy loại đó thì chẳng mấy chốc bạn sẽ đoàn tụ ông bà thôi. Nghe qua thì thật là tiêu cực nhưng tôi nghĩ rằng không quá xa sự thật đâu !

Chuyến bay đi Narita chắc là về VN ghé qua Nhật hả Thăng ? Nếu độ cao 5000 ft ( khoảng 1.5 km ) vậy là đang hạ cánh chuẩn bị đáp xuống, đó đúng là khoảng thời gian khó thở nhất trong suốt chuyến bay.
Có vẻ có duyên với Hồi giáo quá hen, chắc là tay giáo sĩ hồi giáo đặt cuốn kinh Coran trên đầu Thăng quá nặng nên cỗ bị nghẻo qua bên trái khiến cho động mạch chủ bên phải đang nghẹt vô tình được đã thông.
Có thể kết luận là thánh A La đã cứu mạng Thăng đó. Đễ tạ ơn ngài thì mỗi ngày Thăng hãy hướng về phía tây cầu nguyện vài lần he.he.he…..

Ngôn ngữ Sài Gòn xưa

Có thể nói, bất kỳ một ngôn ngữ trên trái đất này cũng đều trải qua hình thức vay mượn từ các ngôn ngữ khác. Ảnh hưởng về văn hóa là một trong những tác động chính trong việc vay mượn về ngôn ngữ. Ngoài ra, còn phải kể đến các yếu tố khác như địa lý, lịch sử, chính trị và xã hội trong việc hình thành ngôn ngữ vay mượn.
Miền Nam nói chung và Sài Gòn nói riêng vốn là một “melting pot”, dễ dàng hòa nhập với các nền văn hóa khác từ tiếng Tàu, tiếng Pháp và cuối cùng là tiếng Anh.
Ở đây, xin được bàn về ảnh hưởng của Trung Hoa mà ta thường gọi nôm na là Tàu cùng những biến thể như Người Tàu, Ba Tàu, Các Chú, Khách Trú và Chệt hoặc Chệc. Gia Định Báo (số 5, năm thứ 6, phát hành ngày 16/2/1870) giải thích:
“…An-nam ta kêu là Tàu, người bên Tàu, là vì khách thường đi tàu qua đây, lại dùng tàu chở đồ hàng hóa qua đây buôn bán; nên kêu là Tàu, hàng Tàu, đồ Tàu v.v… Từ Ba-Tàu có cách giải thích như sau: Ba có nghĩa là ba vùng đất mà chúa Nguyễn cho phép người Hoa làm ăn và sinh sống: vùng Cù Lao Phố (Đồng Nai), Sài Gòn-Chợ Lớn, Hà Tiên, từ Tàu bắt nguồn từ phương tiện đi lại của người Hoa khi sang An Nam, nhưng dần từ Ba Tàu lại mang nghĩa miệt thị, gây ảnh hưởng xấu…”
“…Kêu Các-chú là bởi người Minh-hương mà ra; mẹ An-nam cha Khách nên nhìn người Tàu là anh em, bằng không thì cũng là người đồng châu với cha mình, nên mới kêu là Các-chú nghĩa là anh em với cha mình. Sau lần lần người ta bắt chước mà kêu bậy theo làm vậy…”
“…Còn kêu là Chệc là tại tiếng Triều Châu kêu tâng Chệc nghĩa là chú. Người bên Tàu hay giữ phép, cũng như An-nam ta, thấy người ta tuổi đáng cậu, cô, chú, bác thì kêu tâng là chú là cậu vân vân. Người An-nam ta nghe vậy vịn theo mà kêu các ảnh là Chệc…”
Cách giải thích thuật ngữ nói trên của Gia Định Báo từ thế kỷ thứ 19 được coi là tạm ổn vì đây là một trong những tài liệu xưa có xuất xứ từ miền Nam. Theo Lê ngọc Trụ trong Tầm nguyên Tự điển Việt Nam, chệc hay chệt là tiếng Tiều gọi chữ thúc, nghĩa là “em trai của cha”. Người bình dân gọi Chệc để chỉ chung người Hoa.
Người Quảng Đông cho là gọi như thế có ý miệt thị, người Triều Châu trái lại, chấp nhận vì họ được tôn là chú. Ở miền Nam, “các chú” Quảng làm ăn buôn bán khá hơn “các chú chệc” người Tiều lam lũ trong nghề làm rẫy, tằn tiện nên không biết có phải vì vậy mới có câu:
Quảng Đông ăn cá bỏ đầu
Tiều Châu lượm lấy đem về kho tiêu!
Người Tiều lại chê dân Quảng không biết ăn cá. Họ nói món cháo cá Tiều khi ăn có vị ngọt đặc biệt nhờ chỉ rửa sạch bên ngoài, giữ lại nguyên si vảy, đầu và cả ruột! Dân Tiều ở miền Nam “chuyên trị” những món cá chim hấp, bò viên, tôm viên, ruột heo nấu cải chua… và nhất là món hủ tíu Tiều Châu.
Người ta còn dùng các từ như Khựa, Xẩm, Chú Ba… để chỉ người Tàu, cũng với hàm ý miệt thị, coi thường. Tuy nhiên, có sự phân biệt rõ ràng trong cách gọi: phụ nữ Tàu được gọi là thím xẩm còn nam giới thì lại là chú ba.
Năm 1956, chính phủ Ngô Đình Diệm của nền Đệ nhất Cộng hòa (1955-1963) đã có một quyết định khá táo bạo, buộc tất cả Hoa kiều phải nhập quốc tịch Việt Nam, nếu không sẽ bị trục xuất. Thương nghiệp tại miền Nam sau thời Pháp thuộc phần lớn nằm trong quyền kiểm soát của Hoa kiều. Vì vậy, chính phủ cố tạo sức mạnh cho doanh nhân Việt bằng cách hạn chế quyền lợi của người Hoa.
Đạo luật 53 cấm ngoại kiều (nhắm vào Hoa kiều) tham gia 11 nghề liên quan đến thóc gạo, điền địa, buôn bán thịt cá, than đá, dầu lửa, thu mua sắt vụn… được chính phủ Ngô Đình Diệm ban hành vào tháng 9/1956. Đạo luật này đã làm xáo trộn kinh tế trong nước nhưng đã có tác động mạnh đến nền công thương nghiệp của người Việt vào thời kỳ đó. Đa số người Hoa đã nhập tịch Việt, tính đến năm 1961, trong số 1 triệu Hoa kiều ở miền Nam chỉ còn khoảng 2.000 người giữ lại Hoa tịch.
Người Tàu kiểm soát gần như toàn bộ các vị trí kinh tế quan trọng, và đặc biệt nắm chắc ba lĩnh vực quan trọng: sản xuất, phân phối và tín dụng. Đến cuối năm 1974, họ kiểm soát hơn 80% các cơ sở sản xuất của các ngành công nghiệp thực phẩm, dệt may, hóa chất, luyện kim, điện… và gần như đạt được độc quyền thương mại: 100% bán buôn, hơn 50% bán lẻ, và 90% xuất nhập cảng. Hoa kiều ở miền Nam gần như hoàn toàn kiểm soát giá cả thị trường. Cũng vì thế, ở Sài Gòn có câu mỉa mai: “Sống phá rối thị trường, chết chật đường chật sá” để ám chỉ người Tàu khi còn sống lũng đoạn nền kinh tế và đến lúc chết lại tổ chức những đám ma một cách rình rang.
Cũng như người Tàu ở Hồng Kông và Macao, người Tàu ở miền Nam đa số nói tiếng Quảng Đông (Cantonese) chứ không nói tiếng Quan Thoại (Mandarin) mà ngày nay gọi là tiếng Phổ Thông. Cũng vì thế, ngôn ngữ Sài Gòn xưa vay mượn từ tiếng Quảng Đông được khoảng 71 triệu người Hoa trên khắp thế giới sử dụng.
Người Sài Gòn thường ví những người “ăn nói không đâu vào đâu” là “nói hoảng, nói tiều” thực ra là “nói tiếng Quảng Đông, nói tiếng Triều Châu”. Điều này cho thấy tiếng Quảng Đông xuất hiện rất nhiều trong ngôn ngữ miền Nam trước năm 1975, kế đến mới là tiếng Triều Châu. Trên thực tế, người Tàu có đến 5 nhóm Hoa kiều, được gọi là Ngũ Bang tại miền Nam: Quảng Đông, Triều Châu, Phúc Kiến, Hải Nam và Khách Gia (người Hẹ).
Trong lĩnh vực ẩm thực của Sài Gòn xưa, ảnh hưởng của người Tàu gốc Quảng Đông rất đậm nét.
Nói cho công bằng, bên cạnh số đông các tửu lầu, cao lâu của người Tàu gốc Quảng Đông, ở Sài Gòn – Chợ Lớn cũng có lai rai một số tiệm Tàu khác như tiệm Hủ tíu Triều Châu ở đối diện Chợ Lớn Mới, Cơm Gà Hải Nam ở Chợ An Đông hay đường Tôn Thọ Tường.
Theo nhà văn Bình-nguyên Lộc, thời tiền chiến trước 1945, các phổ ky trong tiệm Tàu còn có kiểu kêu vào bếp những món ăn thực khách gọi y như người ta gọi “lô-tô” (bingo), dĩ nhiên bằng tiếng Quảng Đông:
– Bàn số 3, bên Đông, bà lùn, cà phê ít, sữa nhiều!
– Bàn số 4, bên Đông, hủ tíu không giá.
– Bàn số 1, bên Tây, thêm bánh bao ngọt thằng nhỏ.
– Bàn số 2, bên Tây, ông già râu, cà phê đen ly lớn, xíu mại to.
Chủ tiệm thường biết rõ tính nết và sở thích ăn uống của mỗi khách quen, nên họ thường đặt cho mỗi người một cái tên thuộc loại… “hỗn danh”. Khi khách ăn xong lại quầy trả tiền thì phổ ky rao những câu hóm hỉnh bằng tiếng Quảng Đông, chẳng hạn như:
– Ông đầu hói mang khăn rằn, một đồng hai cắc.
– Bà hai mập, ba đồng sáu cắc.
– Ông chủ ốm nón nỉ, tám đồng tư, hai bánh bao mang về.
Nổi tiếng tại Sài Gòn xưa có các nhà hàng Đồng Khánh, Arc-en-ciel, Soái Kình Lâm, Bát Đạt, Á Đông, Đại La Thiên, Triều Châu…
Cơm Tàu thường được để trong những cái thố nhỏ nên được gọi là cơm thố, chỉ là cơm trắng dùng chung với các món ăn nhưng không nấu bằng nồi mà chỉ hấp cách thủy để cho chín gạo. Thông thường một người ăn chừng một hoặc hai thố là no. Có người lại ca tụng ăn cơm thố chỉ cần chan chút hắc xì dầu (nước tương đen) pha với dấm Tiều thêm chút ớt là đã thấy ngon rồi.
Nghĩ lại cũng đúng nhưng nếu ăn kiểu này thì những tiệm nổi tiếng như Siu Siu bên hông chợ An Đông hay Siu Siu ở đầu hẻm Nguyễn Duy Dương (hình như ở số nhà 61) chắc đã dẹp tiệm từ lâu rồi.
Cơm chiên Dương Châu cũng là món ăn du nhập từ Quảng Đông. Nhiều người rất khoái cơm chiên nhưng ít người biết từ khởi thủy đây chỉ là các thức ăn dư thừa được chế biến lại.
Cũng thuộc loại thức ăn dư thừa có món tài páo (bánh bao). Bạn không tin ư? Nhân bánh bao là thịt vụn được xào lên, trộn với lạp xưởng và trứng (sau này được thay bằng trứng cút kể từ khi dịch cút lan truyền khắp Sài Gòn, nhà nhà nuôi cút, người người ăn trứng cút). Vỏ bánh bao được làm bằng bột mì, sau khi hấp chín bột nở phình ra trông thật hấp dẫn.
Có người bảo cơm chiên Dương Châu và bánh bao thể hiện tính tằn tiện và tiết kiệm của người Tàu, không bỏ phí thức ăn thừa! Nói cho vui vậy thôi chứ từ cơm chiên, bánh bao đến các loại sơn hào hải vị như bào ngư, vi cá, yến sào… đều đòi hỏi cách chế biến, đó là nghệ thuật nấu ăn.
Các tiệm “cà phê hủ tíu” của Tàu lan rộng ra nhiều nơi chứ không riêng gì trong Chợ Lớn. Khắp Sài Gòn, Gia Định rồi xuống đến Lục Tỉnh đi đâu cũng thấy những xe mì, xe hủ tíu, chỉ nhìn cách trang trí cũng có thể biết được chủ nhân là người Tàu. Họ có kiểu cách riêng biệt với những chiếc xe bằng gỗ, thiết kế một cách cầu kỳ. Phần trên xe là những tấm kính tráng thủy có vẽ hình các nhân vật như Quan Công, Lưu Bị, Trương Phi, Triệu Tử Long… trong truyện Tam Quốc.
Thịt quay Chợ Lớn
Thịt quay Chợ Lớn
Ăn điểm tâm thì có mì, hủ tíu, bánh bao, há cảo, xíu mại… Khách thường gọi một ly xây chừng, đó là một ly cà phê đen nhỏ hay tài phế (cà phê đen lớn). Sang hơn thì gọi phé nại (cà phê sữa) hoặc bạt xỉu (nhiều sữa nhưng ít cà phê) với sữa đặc có đường hiệu Ông Thọ hoặc Con Chim. Có người lại dùng bánh tiêu hoặc dầu-cha-quẩy nhúng vào cà phê để ăn thay cho các món điểm tâm đắt tiền.
Vào một quán nước bình dân trong Chợ Lớn ta có thể gọi một ly suỵt xủi và người phục vụ đem ra một ly đá chanh mát lạnh. Tại các tiệm “cà phê hủ tíu” luôn luôn có bình trà để khách có thể nhâm nhi nhậm xà (uống trà) trước khi gọi phổ ky đến để thảy xu (tính tiền). (Nhậm xà còn có nghĩa là tiền hối lộ, tiền trà nước). Người sành điệu còn “xổ” một tràng “broken Cantonese”: “Hầm bà làng kỵ tố?” (Hết thảy bao nhiêu tiền?).
Những từ ngữ vay mượn của người Tàu dùng lâu hóa quen nên có nhiều người không ngờ mình đã sử dụng ngôn ngữ ngoại lai. Chẳng hạn như ta thường lì xì cho con cháu vào dịp Tết hoặc lì xì cho thầy chú (cảnh sát) để tránh phiền nhiễu, cũng là một hình thức hối lộ.
Lạp xưởng (người Bắc gọi là Lạp xường) là một món ăn có nguồn gốc từ bên Tàu, tiếng Quảng Châu là lạp trường: ngày lễ Tất niên và ruột heo khô. Cũng vì thế vào dịp giáp Tết các cửa hàng nổi tiếng như Đồng Khánh, Đông Hưng Viên trưng bày la liệt các loại lạp xưởng, nào là lạp xưởng mai quế lộ, lạp xưởng khô, lạp xưởng tươi…
Chế biến lạp xưởng là nghề của các Chú Ba trong Chợ Lớn. Lạp xưởng được làm từ thịt heo nạc và mỡ, xay nhuyễn, trộn với rượu, đường rồi nhồi vào ruột heo khô để chín bằng cách lên men tự nhiên. Lạp xưởng màu hồng hoặc nâu sậm vì chắc hẳn có thêm chút bột màu.
Lạp xưởng ở Sóc Trăng thuộc miền Lục tỉnh cũng rất nổi tiếng cùng với món bánh pía, một món đặc biệt của người Tiều gốc từ Triều Châu. Đôi khi bánh pía còn được gọi là bánh lột da, thực chất có nguồn gốc từ bánh trung thu theo kiểu Tô Châu nhưng khác với loại bánh trung thu mà ta thường thấy. Đây là loại bánh có nhiều lớp mỏng và nhân bánh có trộn thịt mỡ.
Bánh pía do một số người Minh Hương di cư sang Việt Nam từ thế kỷ 17 mang theo. Trước đây, việc làm bánh pía hoàn toàn mang tính thủ công và phục vụ cho nhu cầu của từng gia đình. Bánh pía ngày trước cũng khá đơn giản, vỏ ngoài làm bằng bột mì có nhiều lớp da mỏng bao lấy phần nhân, lớp da ngoài dày thường để in chữ, nhân làm bằng đậu xanh và mỡ heo chứ không có lòng đỏ trứng muối và các loại thành phần khác như ngày nay.
Do thị hiếu của người tiêu dùng mà các lò bánh mới thêm các thành phần hương liệu khác như sầu riêng, khoai môn, lòng đỏ trứng muối…
Vịt quay Bắc Kinh và vịt quay Tứ Xuyên là những món nổi tiếng của Tàu. Đặc trưng của món vịt quay là da vịt mỏng, giòn, màu vàng sậm. Tại miền Nam, vịt quay và thịt heo quay cũng được người Quảng Đông đưa vào danh sách ẩm thực. Vịt quay hoặc heo quay theo đúng kiểu Tàu là phải ăn với bánh bao chay (không nhân) nhưng người Việt cũng chế thêm món bánh hỏi thịt quay ăn với các loại rau, chấm nước mắm cho hợp với khẩu vị. Ngày xưa, trong Chợ Lớn, nổi tiếng về heo quay, vịt quay có khu vực đường Tôn Thọ Tường, ở Sài Gòn thì khu Chợ Cũ có vài tiệm heo quay của người Tàu. Chuyện kể có một ông cà lăm đi mua thịt quay, khi ông lắp bắp: “Bán… cho tôi… 20 đồng… thịt quay…” thì Chú Ba với tay nghề chặt thịt cũng vừa chặt xong đúng 20 đồng!
Hết “ăn” giờ lại sang đến “chơi”. Chuyện cờ bạc trong ngôn từ của người Sài Gòn xưa đã xuất hiện không ít những từ ngữ từ tiếng Tàu. Tài Xỉu (phiên âm từ tiếng Tàu có nghĩa là Đại – Tiểu) là trò chơi dân gian có từ rất lâu. Chỉ cần 1 cái đĩa, 1 cái bát và 3 hột xí ngầu cũng có thể lập sòng tài xỉu nên còn có tên là xóc đĩa.
Hột xí ngầu có sáu mặt, mỗi mặt có từ một đến sáu chấm, tương đương từ một đến sáu điểm. Khi ráp sòng, người ta để cả ba hột lên chiếc đĩa sứ, chụp bát lên trên rồi lắc. Tổng số điểm của ba hột từ mười trở xuống gọi là xỉu, trên con số mười là tài. Sau khi chủ sòng lắc đĩa, người chơi đoán hoặc tài hoặc xỉu mà đặt cược. Chuyện thắng thua trong tài xỉu tùy thuộc vào tay nghề của người xóc đĩa, còn được gọi là hồ lỳ. Xác suất chủ sòng là từ 60 đến 70% thắng nhưng vì lỡ mang kiếp đỏ đen nên con bạc vẫn bị thu hút vào sòng xóc đĩa.
chuyen cu 593
Các loại bài và hình thức chơi bài cũng có xuất xứ từ tiếng Tàu. Binh xập xám (13 cây) có những thuật ngữ như mậu binh (không cần binh cũng thắng), cù lủ (full house) là 3 con bài cùng số và một cặp đôi, ví dụ như 3 con chín + 2 con K (lớn nhất là cù lủ ách (ace), nhỏ nhất dĩ nhiên là cù lủ hai, thùng (flush) là 5 con cùng nước (suit) mà không theo trật tự liền nhau, ngược lại là sảnh (straight) là 5 con theo trật tự liền nhau nhưng không cùng nước. Kho từ vựng trong xập xám còn có xám chi (3 con cùng loại – three of a kind), thú (two) hay thú phé (two separate pairs) là hai cặp và một con bất kỳ nào khác. “Thứ nhất tứ quý (4 con bài cùng số) thứ nhì đồng hoa (cùng một nước như cơ, rô, chuồn, bích)” là một trong số cả rừng từ ngữ của dân binh xập xám.
Ở phần trên đã bàn về hai khía cạnh “ăn” và “chơi”, còn một khía cạnh đóng vai trò không kém phần quan trọng là “làm” của người Tàu. Nghề nghiệp được xếp thấp nhất của người Tàu là nghề lạc xoong hay nói theo tiếng Việt là mua ve chai, người miền Bắc gọi là đồng nát.
Chú Hỏa (1845-1901), người Phúc Kiến, xuất thân từ nghề này nhưng về sau lại là một trong 4 người giàu nhất Sài Gòn xưa: “Nhất Sỹ, nhì Phương, tam Xường, tứ Hỏa”.
Một số người Tàu hành nghề bán chạp phô với các mặt hàng thuộc loại tả pín lù nhưng sẵn sàng đáp ứng được mọi nhu cầu hằng ngày của người lao động trong xóm. Tiệm chạp phô chỉ có mục đích lượm bạc cắc từ cây kim, sợi chỉ đến cục xà bông Cô Ba, quả trứng, thẻ đường. Người Tàu kiên trì trong công việc bán tạp hóa, ông chủ ung dung đếm tiền mỗi tối và ẩn dưới tiệm chạp phô là cả một gia tài được tích lũy. Người ta chỉ biết điều này khi có phong trào vượt biên. Tính rẻ “3 cây một người” thế mà cả gia đình chủ tiệm chạp phô vẫn thừa sức vượt biển để tìm đến bến bờ tự do.
Cao cấp hơn là những xì thẩu, những người thành công trong kinh doanh. Điển hình cho giai cấp xì thẩu là Trần Thành, bang trưởng Triều Châu, với hãng bột ngọt Vị Hương Tố rồi các mặt hàng mì gói Hai Con Tôm, nước tương, tàu vị yểu đã chinh phục thị trường miền Nam từ thập niên 60 để trở thành “ông vua không ngai trong vương quốc Chợ Lớn”.
Xì thẩu Lý Long Thân làm chủ 11 ngành sản xuất và dịch vụ, 23 hãng xưởng lớn: hãng dệt Vinatexco, Vimytex, hãng nhuộm Vinatefinco, hãng cán sắt Vicasa, hãng dầu ăn Nakyco, hãng bánh ngọt Lubico, Ngân Hàng Nam Việt, Ngân Hàng Trung Nam, khách sạn Arc en Ciel, hãng tàu Rạng Đông…
Xì thẩu Lâm Huê Hồ được nhiều người gọi là “chủ nợ của các ông chủ”. Ông là người giữ nhiều tiền mặt nhất miền Nam, số tiền ông có trong tay bằng vốn của nhiều ngân hàng tư nhân cỡ nhỏ như Nam Đô, Trung Việt gộp lại. Lâm Huê Hồ còn nổi tiếng là vua phế liệu, chuyên thầu quân cụ và võ khí phế thải rồi bán lại cho những doanh nhân trong ngành luyện cán sắt hay bán lại cho Nhật Bản. Người Sài Gòn thường nói: “Trần Thành, Lý Long Thân chỉ có Tiếng nhưng Lâm Huê Hồ lại có miếng”.
Xì thẩu Vương Đạo Nghĩa, chủ hãng kem đánh răng Hynos, là một người có óc làm ăn cấp tiến. Ông là người có rất nhiều sáng kiến để quảng cáo sản phẩm trên các cửa hàng ăn uống, chợ búa, hệ thống truyền thanh và truyền hình.
Có rất nhiều xì thẩu được Sài Gòn xưa gọi là vua. Trương Vĩ Nhiên, “vua ciné”, là chủ hãng phim Viễn Đông và gần 20 rạp ciné tại Sài Gòn – Chợ Lớn: Eden, Đại Nam, Opéra, Oscar, Lệ Thanh, Hoàng Cung, Đại Quang, Palace, Thủ Đô…; Lý Hoa, “vua xăng dầu”, là đại diện độc quyền các hãng Esso, Caltex, Shell phân phối nhiên liệu cho thị trường nội địa; Đào Mậu, “vua ngân hàng”, Tổng giám đốc Trung Hoa Ngân Hàng (một trong hai ngân hàng châu Á lớn nhất tại Sài Gòn cùng với Thượng Hải Ngân Hàng).
Bên cạnh đó lại có Lại Kim Dung là “nữ hoàng gạo”. Giá gạo tại miền Nam là do công ty của bà ấn định, chính phủ đã có lúc phải hợp tác với “nữ hoàng gạo” để ổn định giá gạo trên thị trường. Tạ Vinh là một trường hợp xì thẩu đặc biệt. Năm 1964, Tạ Vinh bị Ủy Ban Hành Pháp Trung ương của Thiếu tướng Nguyễn Cao Kỳ xử bắn tại pháp trường cát trước chợ Bến Thành vì tội “gian thương, đầu cơ tích trữ gạo, gây xáo trộn thị trường”. Dân chúng và báo chí gọi Tạ Vinh là “hạm gạo”.
Nguyễn Ngọc Chính
(Hồi ức một đời người)

Ai lại không có lần sai chính tả chứ ! Bình thường thôi mà, vấn đề là trong ngữ cãnh đó thì người đọc vẫn hiểu đúng. Đừng viết sai lạc đến độ người ta đọc mà không hiểu mình muốn nói gì.
Chẳng qua đó là tập hợp của những ký tự nhằm diễn tả những gì mình muốn truyền đạt cho người khác thôi. Nếu họ đọc và hiểu thì mình đã thành công trong chuyện truyền đạt này rồi.

Phạm Thiên Thư và “Ngày Xưa Hoàng Thị”
Tác giả: Kim Phượng sưu tầm

Một người con gái không “ảo”, một người con gái có thật trong cuộc sống đời thường, rồi bỗng trở nên “nổi tiếng” sau khi nhạc phẩm “Ngày xưa Hoàng thị” của Phạm Duy được phổ từ thơ Phạm Thiên Thư, và từ giọng ca truyền cảm của nữ ca sĩ Thanh Thúy trình bày trên các làn sóng phát thanh, truyền hình, băng nhạc, sân khấu đại nhạc hội, phòng trà trước những năm 1975, đã gây nhiều ấn tượng đến với người yêu thi ca và âm nhạc. Để rồi từ đó mọi người đi tìm “Hoàng thị.. ” là ai ?

Riêng nhà thơ Phạm Thiên Thư thì biết rất rõ về người con gái này, bởi ông là người sáng tác ra thi phẩm “Ngày xưa Hoàng thị”, và sau này có một người đàn ông khác với tên H.H. trả lời trên một tờ tuần báo xuất bản tại California (Hoa Kỳ) cũng nhận mình biết rất nhiều về cô “Hoàng thị…” ngày xưa, cả hai từng có một thời tình cảm với nhau, tuy nhiên khác với nhà thơ Phạm Thiên Thư ông không chỉ yêu đơn phương, và diễn tả cảm xúc của mình qua những vần thơ mà bằng những lá thư tình. Rồi tiếp theo có một nhân vật thứ ba xuất hiện, nhưng là một nhân vật nữ, tức bà Hoàng Dược Thảo một nhân vật đang làm “chính trị chính em” là chủ báo tờ Sài Gòn Nhỏ ở khu “Tiểu Sài Gòn” (bên Hoa Kỳ), cho rằng nhân vật “Hoàng thị..” này chính là bà.

Có lẽ bà Hoàng Dược Thảo tự nhận như thế là để nhằm đánh bóng tên tuổi của mình với nhiều mưu đồ, khi với nhiều người thì “Ngày xưa Hoàng thị” (kể cả thơ lẫn nhạc) từng là một tuyệt tác làm say mê những người yêu thi ca lẫn âm nhạc. Nhưng rồi chính nhà thơ Phạm Thiên Thư cùng nhân vật thứ hai là ông H.H. nào đó đang còn là nhân chứng sống, phủ nhận bà Thảo không phải “Hoàng thị…” của mình.
Nhưng trước khi mổ xẻ “Hoàng thị…” là ai, chúng ta nên đọc qua nguyên tác bài thơ “Ngày xưa Hoàng thị” của nhà thơ Phạm Thiên Thư sau đây :

Em tan trường về
Ðường mưa nho nhỏ
Chim non giấu mỏ
Dưới cội hoa vàng

Bước em thênh thang
Áo tà nguyệt bạch
Ôm nghiêng cặp sách
Vai nhỏ tóc dài

Anh đi theo hoài
Giót giày thầm lặng
Ðường chiều úa nắng
Mưa nhẹ bâng khuâng

Em tan trường về
Cuối đường mây đỏ
Anh tìm theo Ngọ
Dáng lau lách buồn

Tay nụ hoa thuôn
Vương bờ tóc suối
Tìm lời mở nói
Lòngsao ngập ngừngLòng sao rưng rưng
Như trời mây ngợp
Hôm sau vào lớp
Nhìn em ngại ngần

Em tan trường về
Đường mưa nho nhỏ
Trao vội chùm hoa
Ép vào cuối vở

Thương ơi vạn thuở
Biết nói chi nguôi
Em mỉm môi cười
Anh mang nổi nhơ’
Hè sang phượng nở
Rồi chẳng gặp nhau
Ôi mối tình đầu
Như đi trên cátBước nhẹ mà sâu
Mà cũng nhòa mau
Tưởng đã phai mầu
Đường chiêù hoa cỏ

Mười năm rồi Ngọ
Tình cờ qua đây
Cây xưa vẫn gầy
Phơi nghiêng ráng đỏ

Áo em ngày nọ
Phai nhạt mấy mầu?
Chân tìm theo nhau
Còn là vang vọng
Đời như biển động
Xóa dấu ngày qua
Tay ngắt chùm hoa
mà thương mà nhớPhố ơi! muôn thuở
Giữ vết chân tình
Tìm xưa quẩn quanh
Ai mang bụi đỏ

Dáng ai nho nhỏ
Trong cõi xa vời
Tình ơi!
Tình ơi!

Nhà thơ Phạm Thiên Thư quê ở Kiến Xương – Thái Bình nhưng sinh ở Lạc Viên – Hải Phòng. Vào năm 1954, khi mới 14 tuổi, ông theo gia đình di cư vào Nam, ngụ tại căn nhà gần khu Tân Định – Sài Gòn.

Theo lời nhà thơ Phạm Thiên Thư tâm sự :

– “Tôi vẫn nhớ căn nhà những ngày ấy, đó là một căn nhà nhỏ nằm đằng sau chợ Tân Định. Cha tôi xin cho tôi học tại trường trung học Văn Hiến cách nhà không xa. Tôi đã học hết tú tài ở đó. Cũng trong những năm học tú tài này, tôi để ý một cô bạn học cùng lớp tên là Hoàng Thị Ngọ, cô gái đó quê gốc Hải Dương, ở gần nhà. Nhưng chỉ là để ý thôi chứ không dám ngỏ lời.

“Hàng ngày, khi xếp hàng vào lớp, cô gái đứng ở đầu hàng bên nữ, nổi bật với mái tóc dài xoã trên bờ vai mảnh dẻ. Tôi chỉ im lặng ngắm nhìn. Rồi khi tan trường, cô gái một mình trên đường về nhà, tôi lại là kẻ lẽo đẽo theo sau.

“Cô ấy ôm cặp đi trước còn tôi theo sau nhưng không dám lên tiếng. Trong bóng chiều tà, ánh nắng hắt qua hàng cây, cô ấy lặng lẽ bước, gây cho tôi những cảm xúc bâng khuâng khó tả. Cứ thế, tôi chỉ biết lặng lẽ đi theo sau cô ấy hàng ngày, giấu kín những cảm xúc của mình không cho bất cứ ai biết…”.
Sau khi học xong tú tài, nhà thơ Phạm Thiên Thư chọn cửa Phật làm chốn dừng chân. Ông theo học tại trường Đại học Vạn Hạnh, một trường vừa đạo vừa đời, chỉ mong gửi hồn trong lời Kinh tiếng Kệ. Nhưng về sau ông thôi không chọn đường tu và sau này gia đình ông dời về khu Ông Tạ. Còn bây giờ ông mở quán cà phê Hoa Vàng sinh sống với quá khứ nhiều kỷ niệm.

.Ngày gia đình dọn đi nơi khác không còn ở sau chợ Tân Định, mỗi khi đi ngang con đường xưa, nhìn về mái trường xưa, hình ảnh người con gái với mái tóc xoã ngang vai lại hiện về trong ông. Và trong một lần đắm chìm trong cảm xúc ấy, nhà thơ Phạm Thiên Thư đã cầm bút viết lên bài thơ “Ngày xưa Hoàng thị”.

.– “Đây không phải là bài thơ đầu tay của tôi. Cha tôi tuy làm nghề thuốc nhưng ông có làm thơ, tôi còn nhớ ông đã từng đoạt giải Nhì về thơ do một tờ báo ở Hà Nội trao tặng. Nên khi còn tuổi học trò, tôi làm vài bài thơ và được cha tôi khen hay. Nhưng tôi làm thơ chủ yếu để trải lòng mình chứ không làm thơ chuyên nghiệp. Mãi đến năm 1968, tôi mới tự xuất bản tập thơ đầu tiên. In ít thôi, chủ yếu để mình đọc và tặng một số bạn bè thân quen. Tôi chẳng muốn nhiều người biết về mình.

“Còn về bài thơ “Ngày xưa Hoàng thị”, là khi nhờ nhạc sĩ Phạm Duy phổ nhạc 10 bài “Đạo Ca” do tôi viết lời, Phạm Duy tình cờ đọc được. Tôi cũng không nghĩ Phạm Duy lại thích bài thơ này đến như thế, nhạc sĩ đề nghị được phổ nhạc bài thơ đó. Dĩ nhiên được một nhạc sĩ nổi tiếng như Phạm Duy để ý đến bài thơ của mình thì có gì hạnh phúc bằng. Và tôi cũng bất ngờ nghe lại bài thơ của mình khi đã phổ nhạc. Nhạc sĩ Phạm Duy đã tôn bài thơ lên rất nhiều qua những giai điệu nhạc bay bổng”.

“Vào những năm 70, nhạc phẩm “Ngày xưa Hoàng thị” đã trở thành một hiện tượng tại miền Nam. Nữ ca sĩ Thanh Thúy là người đầu tiên thể hiện bài hát này và sau đó nhiều ca sĩ khác cũng chọn bài “Ngày xưa Hoàng thị” để hát, tạo thành trào lưu. Thậm chí báo chí Sài Gòn thời bấy giờ cũng vào cuộc, nêu câu hỏi “Nhân vật chính trong “Ngày xưa Hoàng thị” là ai ?”. Một số người tự nhận mình là nhân vật của bài thơ, số khác thì phân tích bài thơ rồi cho rằng nhân vật chính trong bài thơ là cô A, cô B nào đó… Ngày đó báo chí cũng gặp tôi hỏi chuyện, tôi nói rằng đó là cô Hoàng Thị Ngọ nhưng không biết tại sao nhiều người vẫn không tin”. .

Ngoài bài “Ngày xưa Hoàng thị”, nhạc sĩ Phạm Duy còn phổ nhạc thêm một số bài thơ tình khác của nhà thơ Phạm Thiên Thư như Đưa em tìm động hoa vàng, Gọi em là đóa tình sầu, Em lễ chùa này… Còn bây giờ căn nhà của nhà thơ đang ở nằm trong khu cư xá Bắc Hải thuộc Quận 10 gần ngã ba Ông Tạ, đây cũng là một quán cà phê nhỏ mang tên “Hoa vàng”, có lẽ nhà thơ lấy từ bài “Đưa em tìm động hoa vàng” để đặt tên. Quán nhỏ nhưng bài trí khá đẹp nên khá đông khách.

Đi tìm “Hoàng thị…”

Bởi vì lúc đó sau khi bà Hoàng Dược Thảo từng là vợ của nhà thơ Du Tử Lê (đã ly dị) đang có tờ báo Sài Gòn Nhỏ trong tay, bà tự nhận mình là Hoàng Thị Ngọ, thì Tuần báo Việt ở Mỹ vào năm 2005 đã đăng tải một bức thư của nhà thơ Phạm Thiên Thư do chính tay nhạc sĩ Phạm Duy chuyển cho báo chí, nhà thơ phủ nhận “nhân vật nữ” đó – bà Hoàng Dược Thảo tên thật Huỳnh Thụy Châu – không phải “Hoàng thi…” của mình.

Gần đây nhất cũng tại quận Cam bên Hoa Kỳ, lại xuất hiện một người đàn ông khẳng định rằng mình có liên hệ tới cô Hoàng Thị Ngọ “thứ thiệt” (?). Tuy thực hư còn phải kiểm chứng. nhưng xét thấy đây cũng là một câu chuyện khá thú vị về một thi phẩm nhạc phẩm đang vang dậy lòng người, nên chúng ta hãy cùng theo dõi các thông tin dưới đây và đây là bài phỏng vấn của phóng viên Nguyễn Quang Minh với nhân vật vừa nêu trên.

Người đàn ông này là một nhân vật kín đáo, không muốn khoe khoang về mình, cũng không muốn làm chuyện “giựt gân”. Tuy nhiên như ông nói, rất muốn được gặp lại “cố nhân” tức cô HoàngThị Ngọ.Theo ông, Hoàng Thị Ngọ hiện đang có mặt tại Cali (?). Người đàn ông này nói tiếp, dù ông đã có vợ con đang sống rất hạnh phúc, nhưng vì có bài báo phủ nhận tin bà Hoàng Dược Thảo là Hoàng Thị Ngọ, nên ông chỉ muốn được gặp lại Ngọ, để có thể giúp gì được cho tri kỷ đã không gặp nhau từ mấy chục năm qua. Nhân vật xin được giấu tên nên được viết tắt là H.H.

Khi phóng viên NQM hỏi, ông quen với cô Hoàng Thị Ngọ, nhân vật trong thơ/nhạc của Phạm Thiên Thư, Phạm Duy trong trường hợp nào? Được ông H.H. trả lời :

– “Đó vào khoảng năm 1963, 1964. Nhà của Ngọ ở đường Trần Quang Khải, gần trường Văn Hiến (gấn ngã ba Hai Bà Trưng – Cầu Kiệu)… Mỗi lần cô đi học phải đi ngang nhà tôi. Nhà tôi ở số 90 trên đường Trần Quang Khải. Trường Văn Hiến cách nhà tôi chỉ độ 100 thước. Tôi thấy cổ thiệt là hiền hậu, dễ thương nên mới viết thư làm quen. Năm đó tôi đang học Đệ thất, còn Ngọ cũng chỉ độ bằng tuổi tôi thôi. Gốc Hải Dương, gia đình Công Giáo.

“Tôi viết thư gởi cho Ngọ, cổ đáp ứng, mời tới nhà chơi. Ba của Ngọ là một nhà thầu khoán, gia đình rất khá, có anh chị em đi du học, làm bác sĩ, kỹ sư thời đó. Thành thật mà nói, Ngọ không phải là một thiếu nữ có nhan sắc lộng lẫy. Ngọ có mái tóc dài ngang lưng. Thường khi đi học, chỉ mặc hai màu áo vàng và đen. Nhưng rất là dễ thương… Ngọ có một dáng dấp mặc áo dài thật đẹp. Lúc đó là thời gian chúng tôi quen nhau. Đi chơi với nhau rất vui. Một thời gian sau, tôi vào lính. Một vài năm, tôi trở về thăm Ngọ, cổ kể lại cho tôi nghe về một người con trai theo đuổi Ngọ, viết thơ cho Ngọ, nhưng cô ấy từ chối, không nhận mối tình đó. Người đó sau này cạo đầu đi tu, đó chính là nhà thơ Phạm Thiên Thư như chúng ta ai ai cũng biết. Và bài thơ “Ngày xưa Hoàng thị” làm ra lúc Phạm Thiên Thư đã đi tu. Sau này, bài thơ được nhạc sĩ Phạm Duy phổ nhạc, trở nên một bài hát có một thời vang bóng. Nói tóm lại, Hoàng Thị Ngọ không có gì với nhà thơ họ Phạm kia.

– Như vậy, Hoàng Thị Ngọ là người yêu của ông ?
– Nói là người yêu, tôi e là cũng không đúng. Nó lưng chừng thôi. Chúng tôi có đi xem phim với nhau, nhưng rồi tôi đi lính, trở lại… do đó chuyện liên hệ giữa tôi và Hoàng Thị Ngọ cũng không liên tục. Cho tới sau 75, mỗi người phải bươn chải riêng.

Tới năm 1978, tôi mới liên lạc gặp lại Ngọ tại nhà. Lúc đó, tôi đã có gia đình. Tôi nói : “Ngọ à, bây giờ tôi có tổ chức tàu đi vượt biên, đây là cơ hội cuối cùng tôi muốn giúp Ngọ, nếu Ngọ muốn đi vượt biên với tôi, tôi sẽ cho Ngọ cùng thêm 1 người nữa cùng đi. Lúc đó Ngọ chưa có gia đình. Chỉ có tôi là có vợ con. Ngọ nói để cổ suy nghĩ vài ngày. Sau đó tôi trở lại, Ngọ cho biết gia đình cô ấy có tới 4 người, nếu đi 2, bỏ lại 2 thì không được. Do đó, nếu đi thì đi hết, còn không thì thôi. Trong hoàn cảnh đó, phần tôi chỉ có thể lo cho 2 người, nên không thể làm gì hơn được. Tôi đi được… còn Ngọ ở lại.

Từ đó chúng tôi mất liên lạc luôn. Mới đây tôi có về Việt Nam, tôi có ghé lại khu nhà Ngọ ở hồi trước, đó là căn nhà số 19E, đường Lý Trần Quán (tên cũ, bây giờ đổi Thạch Thị Thanh) gần khu chợ Tân Định. Khi vào khu nhà Ngọ, bà hàng xóm vẫn nhận ra tôi. Bà cho tôi biết là gia đình Ngọ đã bán nhà, dọn đi nơi khác từ lâu lắm rồi. Nghe nói hiện ngay Ngọ đang ở Mỹ, ở California ! Tôi nghe thì cũng buồn, nhưng lại vui vì biết cổ đang ở Cali.

– Xin ông mô tả lại chân dung của Hoàng Thị Ngọ theo trí nhớ của ông ?
– Ngọ chỉ là một thiếu nữ tầm thước, cỡ 5’2″ (cao cỡ thước rưỡi), ốm, da mặt không đẹp lắm, rơm rơm một chút. Tóc dài, chải thẳng ra phía sau mà không rẽ ngôi. Mặt hơi xương xương, dài dài. Ngọ có một cái mụn ruồi cũng hơi lớn lớn dưới cánh mũi bên phải. Một nhan sắc trung bình. Chỉ có dáng mặc áo dài rất đẹp. Tôi mê vóc dáng và mái tóc đó, đúng là một cô gái Việt Nam. Đi đứng nghiêm trang, không ngó qua ngó lại. Mặt nhìn thẳng, nhìn lên chút xíu. Một mẫu người con gái có bị mưa cũng không dám chạy. Rất Việt Nam. Bây giờ có gặp lại chỉ còn là kỷ niệm. Nhưng tôi rất muốn gặp lại Ngọ. Hồi đó chúng tôi viết cho nhau những câu đùa vui, rất dễ thương, như lúc tôi đi lính đã từng viết là : “Nếu mà anh tử trận, hồn anh sẽ về báo tin cho em biết, em có sợ không ?”. Ngọ trả lời tôi rằng : “Em sẽ không sợ đâu. Dù anh là lính chết trận, là ma, nhưng với em, anh là con ma dễ thương !”.

Chân dung Hoàng Thị Ngọ (theo mô tả của ông H.H)

Cổ (H.H. nói giọng Nam, tức nói về cô Ngọ) là một trí thức, tiếng Pháp giỏi, có khả năng viết văn bằng tiếng Pháp. Hình như cổ sau nay cũng học tại đại học Vạn Hạnh cùng thời với nhà thơ Phạm Thiên Thư nữa. Theo Ngọ kể, nhà thơ si tình Ngọ dữ lắm, đi theo chọc, làm thơ, rồi thất tình dữ lắm v.v. Nhưng Ngọ không đáp lại mối tình si này. Còn tôi, cũng không biết Ngọ thích tôi ở điểm gì. Tôi nghĩ nếu không phải thời chiến, chuyện tình cảm của chúng tôi không chừng sẽ tiến xa thêm. Vì thời của chúng tôi, khoảng cách giữa nam và nữ rất nghiêm túc, nên hầu như giữa chúng tôi không có vấn đề gì khác ngoài kỷ niệm. Tôi viết cho Ngọ khoảng 10 lá thư, và Ngọ cũng trả lời cho tôi khoảng bằng đó lá thư. Thư viết cho nhau cũng không phải là người yêu viết cho người yêu, mà như hai người bạn thân. Tôi nghĩ, có lẽ tình bạn này mới là bất diệt.

Nhân chuyện Tuần báo Việt nhắc tới bài thơ và nhạc “Ngày xưa Hoàng thị”, rồi có người ngộ nhận mình là Hoàng Thị Ngọ, rồi nhạc sĩ Phạm Duy phải đi đính chính v.v., tôi thấy mình cần lên tiếng. Tuy nhiên, về phía Ngọ, nếu Ngọ có mặt ở Cali, tôi là người rất muốn được gặp lại bạn xưa, xem nhau như tri kỷ mà thôi, chứ không dám mong gì hơn.

Câu chuyện trên đây như một chút “gia vị” thêm vào thi phẩm “Ngày xưa Hoàng Thị” của nhà thơ Phạm Thiên Thư. Nếu như HoàngThị Ngọ là một Việt kiều hiện đang định cư tại California, và tình cờ đọc được bài viết này thì mong nhận được thông tin từ bà để xác tín về một “nhân vật trữ tình” trong một thi – nhạc phẩm từng gây những cảm xúc cho những người hâm mộ thi ca và âm nhạc. Là lời Tuần báo Việt kết thúc bài viết trên.

Sự thật về Hoàng Thị Ngọ ?

Có lẽ nhân vật nữ Hoàng Thị Ngọ không ở California, càng không phải là bà Hoàng Dược Thảo; hay như ông H.H. cho biết Ngọ là con gái của một nhà thầu khoán. Bởi giới văn nghệ sĩ Sài Gòn ai cũng biết Hoàng Thị Ngọ là ai, con của ai và nhất là nhà thơ Phạm Thiên Thư càng biết rõ hơn.

Tuy nhiên chính “nhân vật nữ” này không bao giờ tự nhận mình là “Hoàng thị..” ngày xưa của Phạm Thiên Thư, nhưng “nhân vật nữ”này từng sống chung với nhà thơ từng muốn đi vào cửa Thiền. Vì “Hoàng thị…” không phải là tên họ của “nhân vật nữ” này, đấy chỉ là một ẩn dụ từ một cảm xúc của nhà thơ khi sáng tác ra bài thơ “Ngày xưa Hoàng thị”.

Tại sao “nhân vật nữ” này biết đến tình cảm của nhà thơ Phạm Thiên Thư nhưng không tự nhận mình là nhân vật Hoàng Thị Ngọ, theo sự tưởng tượng của nhà thơ đã cố giấu tên vì một nguyên nhân khác, và chính “người ấy” đã có thời gian sống cùng với nhà thơ.

Vậy “nhân vật nữ”này là ai?

Mọi người nói chính là nhà thơ Mai Trinh Đỗ Thị, con gái của nhà văn Hoàng Ly. Lúc biết nhà thơ Phạm Thiên Thư, bà vẫn còn đang cắp sách đến trường, chưa biết làm thơ. Sau này theo hiện tượng “văn nghệ trẻ” đang bộc phát trong giới học đường, bà bắt đầu đi theo nghiệp văn chương như cha của bà, tức nhà văn nổi tiếng chuyên viết tiểu thuyết đường rừng, có tên tuổi từ miền Bắc trước năm 1954 và sau khi gia đình vào Nam ông vẫn tiếp tục viết tiểu thuyết đăng báo hàng ngày. Mai Trinh là con gái của người vợ đầu của nhà văn Hoàng Ly (nhưng lại sinh sau con của bà hai). Bà cũng viết văn nhưng lại nổi tiếng về thơ.

Mai Trinh Đỗ Thị hay Phạm Thiên Thư bây giờ đều là nhà thơ, mà nhà thơ nào cũng mang thứ tình cảm lãng mạn trong người, không thích phô trương, nhất là trong tình cảm nam nữ, nói xa hơn cả hai đã ly dị, mỗi người tìm lấy cuộc sống riêng (nhà thơ Phạm Thiên Thư giờ đã có gia đình khác, có vợ có con riêng). Cũng bởi do cả hai từng biết nhau qua cuộc sống, còn bây giờ tình cảm chỉ còn là kỷ niệm, nên nhà thơ Phạm Thiên Thư chỉ tâm sự : “Hàng ngày, khi xếp hàng vào lớp, cô gái đứng ở đầu hàng bên nữ, nổi bật, mái tóc dài xoã trên bờ vai mảnh dẻ. Tôi chỉ im lặng ngắm nhìn. Rồi khi tan trường, cô gái một mình trên đường về nhà, tôi lại là kẻ lẽo đẽo theo sau”.

Vì sao giới văn nghệ sĩ Sài Gòn lại cho rằng Mai Trinh Đỗ Thị chính là “Hoàng thị ngày xưa” của nhà thơ Phạm Thiên Thư ? Dù Mai Trinh một thời từng là vợ của nhà thơ. Xin thưa “cây kim trong bọc cũng có ngày lòi ra”, trong những lúc nhà thơ không đè nén được cảm xúc nhất thời đã bộc bạch ra thân phận của “nhân vật nữ” trong bài thơ “Ngày xưa Hoàng thị”, tên họ chỉ mang một ẩn dụ tức có nghĩa “bà Hoàng” hay “Hoàng hậu” trong tâm hồn nhà thơ; và nói cô gái đó tên Hoàng Thị Ngọ để mang sự lãng mạn, bí ẩn, cũng như không đánh mất kỷ niệm đẹp trong lòng mọi người.

Còn với Mai Trinh Đỗ Thị trước đây và bây giờ, dù tình chung không còn và bà thuộc giới phụ nữ trầm lặng, kín tiếng; không hề lên tiếng phủ nhận hoặc chấp nhận mình từng là “Hoàng thị” của nhà thơ Phạm Thiên Thư, nhưng bà không thể phủ nhận mình từng là vợ của nhà thơ Phạm Thiên Thư!

Kim Phượng sưu tầm

Chổ nào đễ like vậy Xuân Lan ? He he ăn mày cửa Phật như thế không phù hợp với ý muốn cuea nhiều người.
Tâm lý đâm đông khi ăn mày là muốn mình không làm gì cả hoặc làm thật ít mà vẫn được nhiều nên họ mới ăn mày cửa Phật hay bất cứ cửa nào trên cỏi đời này.